Þjóðólfur - 23.07.1886, Blaðsíða 2

118
með sparisjóðskjörum (15. gr.); sjálf-
sjálfsagt af því að hann hefur fyrst
um sinn nóg fje sjálfur til að lána
út. I 6. gr. bankalaganna er meðal
annars tekið fram, að bankinn eigi
„að veita lán sveitum, bæjum og al-
mannastofnunum hjer á landi gegn á-
byrgð sveita og bæja‘b Hvernig út-
búa eigi skjöl og skilriki fyrir þvi-
líkum lánum, talar reglugjörðin ekk-
ert um; hefði þó ekki veitt af þvi
mönnum til leiðbeiningar, og af því
að þær leiðbeiningar vanta, hefur það
komið fyrir, að lánbeiðsla frá sveitar-
fjelagi hefur orðið " apturreka sakir
formgalla á skjölunum. Bankastjórn-
in heimtar þessi skilriki fyrir láni til
sveitar: Eptirrit af siðasta árs jafn-
aðarreikningi hreppsins, til að sjá efna-
hag sveitarsjóðsins; eptirrit þetta þarf
að Vera staðfest af sýslumanni. Auk
þess þarf vottorð frá oddvita hlutað-
eigandi sýslunefndar um, að hún hafi
gefið hreppnum leyfi til að taka lánið.
Enn fremur þarf lánbeiðslan að vera
undirskrifuð af oílum hreppsnefndar-
mönnunum, eða ef hreppsnefndin gef-
ur öðrum fullmakt til að taka lánið,
þá þarf fullmaktin að vera undirskrif-
uð af öllum hreppsnefndarmönnunum.
Loks þarf vottorð frá sýslumanni um,
að hreppsnefndarmennirnir sjeu í raun
og veru hreppsneíndarmenn.
Það er skylda bankans eptir 6. gr.
bankalaganna, „að kaupa og selja víxla
og ávísanir, hvort sem þær eiga að greiðast
heldur hjer á landi eða erlendis, útlenda pen-
inga, hankaseðla, brjefpeninga og auðseld arð-
herandi verðbrjef“. Ein ávísun vitum vjer
til að hefur verið boðin til sölu í bank-
anum; það var ávísun upp á sýslu-
manninn í Rangárvallasýslu og sam-
þykkt (akcepteruð) af honum. En fram-
kvæmdarstjórinn neitaði með öllu að
kaupa hana, af þvi að það væri ekki
víxill og þar eð greiðandinn byggi
ekki i íteykjavík, þrátt fyrir það, að
bankinn er jafnskyldugur til að kaupa
ávísanir sem víxla.— Til þess að bank-
inn geti uppfyllt skyldur sínar eptir
6. gr. bankalaganna, verður hann að
standa i sambandi og viðskiptum við
banka erlendis, en slíkt samband er
enn ekki koinið á. Yj er viljum ekki
geta þess til, að það dragist, en vjer
furðum oss stórkostlega á, að bankinn
skuli ekki nú þegar vera kominn í
viðskipti við neinn banka erlendis.
Að veita lán er því hið eina starf
bankans enn sem komið er. Ollum
öðrum störfum, sem hann á að hafa á
hendi, er bægt á braut. Það, sem
haft er fyrir augum í reglugjörð bank-
ans og framkvæmdum hans er þvi,
þegar alls er gætt, mjög mikil var-
kárni, gróði bankans og hægð fyrir
starfsmenn hans, en miklu síður hagur
eða hægð landsmanna, sem góðs eiga
að njóta af bankanum. Það er auð-
vitað miklu náðugra fyrir starfsmenn
bankans að útiloka frá honum svo
mörg og öll hin vandasömustu störf.
Tiigangur bankans er þó engan veg-
inn sá að veita starfsmönnum sínum
laun fyrir lítil og vandalaus verk.
Ekki er sopið kálið,
þótt í iiusuna sje komið.
—0—
(Niðurl.). Bptir að menn voru búnir að heyra
afdrif þessa máls á alþingi, var fundur haldinn
í æðarræktarfjelaginu hinnlð. okt f. á.; álitu allir
fundarinenn að ðfært væri að skipta lánsfjenu milli
sýslufjelaganna á Breiðafirði. Ritaði fundurinn
hlutaðeigandi sýslunefndum og stakk upp á því,
að 5 manna nefnd tæki við því af fjenu, er
Breiðaflrði hlotnaðist, og annaðist um, að það
yrði greitt fyrir eyðingu varga samkvæmt regl-
nm þar að lútandi, er fundurinn samþykkti.
Skyldi hver sýslunefnd á Breiðafirði kjósa einn
mann úr sínum flokki í nefndina og æðarrækt-
arfjelagið 2 menn. En fjelagið átti að bera
allan kostnað, er þetta fyrirkomulag hefði í för
með sjer. Yar ætlazt til, að þessi 5 manna
nefnd gæfi hlutaðeigandi sýslumönnum skýrslu
um það í tæka tíð, hversu mikil sje dúnpunda
tala á ári hverju í öllum sýslunum til samans,
svo þeir gætu sjeð af því, hversu mikið þeir
mættu leggja á hvert dúnpund, hver í sinni
sýslu til þess að ávaxta og endurborga nefnt
lánsfje. Fundurinn ljet sýslunefndirnar vita
jafnframt, að æðarræktarmenn sæju sjer ekki
fært að nota lánsfjeð nema á þennan liátt, og
myndu þeir að öðrum kosti afsala sjer því.
Sýslunefndin í Dalasýslu hefur rætt mál þetta
og látið það álit sitt í ljósi, að lánið geti ekki
komið hverju einstöku sýslufjelagi að notum,
nema því að eins að sýslunefndirnar kring um
Breiðafjörð geti komið sjer saman um hagnýt-
ingar þess. Yill nefndin því að það sje notað
á þann hátt, er fjelagið hefur stungið upp á.
En sýslunefndin í Snæfellsnessýslu vill alls ekki
sinna áðurnefndri áskorun fjelagsins, livað sem
því veldur. Ei að síður hefur oddviti nefndar-
innar lýst yfir því, að nefndinni sje kunnugt
um, að yfir æðarvarpi á Breiðafirði vofi hin
mesta hætta, ef ekki sje sem fyrst röggsamlega
leitast við að sporna við henni, enda hafa flest-
allir varpmenn hjer i firðinum sömu skoðun.
Þeir vita, að svartbakurinn hefur frá alda öðli
eytt þar á hverju ári flestöllum æðarungum, og
þeir eru sannfærðir um, að hann hafi frostavet-
urinn mikla 1880—81 breytt þannig lífsháttum
sínum sökum ætaleysis, að hann hafi þá einnig
lagzt á fullorðna æðarfugla, og haldið þeim
vana síðan; því næstliðin 4 ár hafa menn sjeð
s-vartbakinn drepa þá hjer og hvar á firðinum
á öllum ársins timum, sem mjög sjaldan bar
við áður. Menu hafa og krufið svartbaka, sem
skotnir voru næstliðið sumar, og fundið niður í
þeim fætur af æðarfuglum, enda hefur æðar-
varpið rýrnað á þessu 4 ára tímabili á allflest-
um varpjörðum á Breiðafirði frá fimtung til
helmings. Þð má gjöra ráð fyrir, að apturför
varpsins verði meiri að tiltölu, þegar lengra
liður; þvi það er deginum ljósara, að því meira
sem þessi æti svartbaksins minka, þvi fyr þrjóta
þau, verði honum ekki eytt. Aptur á hinn
bóginn liggur það eins i augum uppi, að æðar-
fuglinn hlýtur að fjölga, og það svo stórkost-
lega, að hann jafnvel áttfaldast á 10 árum,
verði hann fullkomlega friðaður. Þessa skoðuu
sína byggja varpmenn á áætlun um fjölgun
æðarfugla á Breiðafirði, sem samþykkt hefur
verið á fundum fjelagsins. Hefur enginn mælt
á móti henni, enda virðist hún á nægum rök-
um byggð. Að minnsta kosti ættu menn að
geta gengið út frá því sem gefnu, að dúntekja
hjer á flrðinum, sem næstliðið ár mun hafa
numið hjer um bil 30,000 kr. að frátöldum öll-
um kostnaði, inuni áttfaldast áður en húið er
að endurgreiða lánið á 28 árum, fái fjelagið að
ráða, kvernig þvi sje varið. Vjer sjáum enga
ástæðu til þess að neita þvi uui það. Þar á
móti hafa þegar sjest deili til þess, að óheppi-
legt hafi verið að veita sýslunefndunum öll um-
ráð yfir láninu. Tvær þeirra, sem rætt hafa
málið, eru hver á sinni ólíku skoðun um hag-
nýtingu lánsins. Er því útsjeð um, að fjelagið
fær ekkert fje í sumar til framkvæmda sinna.
Bíða varpbændur á Breiðafirði við það meiri
skaða í ár en öllu lánsfjenu nemur. Þeir eru
flestallir komnir i stórskuldir, og geta því alls
ekki lagt nægilega mikið fje fram í einu, til
þess að friða æðarfuglinn, þótt þeir gætu orðið
á eitt sáttir um, að skjóta þvi fje saman, sem
ekki er að gjöra ráð fyrir. Þar á móti geta
þeir greitt hið ákveðna árgjald af láninu, sem
ekki nemur svo miklu, sem 2% af dúntekjunni,
eins og hún er nú.
Það er vonandi, að næsta alþing láti sjer um-
hugað um, að kippa þessu máli i liðinn, svo að
fjelagið fái öll umráð yfir láninu, eins og það
fór fram á í upphafi.
Ritað í maímánuði 1886.
Nokkrir eigendur og ábúendur varpjarða á Briðaftrði.