Þjóðólfur - 17.08.1886, Blaðsíða 2

142
sem minstum kostnaði og jöfnustum. Og að
Jiessi 5 ára frestur, sem hjer er farið fram á,
sje að nokkru leyti málinu til tjðns, svo að
nauðsyn heimti að hafa hann skemmri, er
hrein skammsýni; þessi frestur og fjárframlag,
er mjög litils vert í samanburði við allar þær
rðstur, óánægju og handalögmál, lögleysu og
rifrildi, sem þetta fiausturverk hlýtur að draga
á eptir sjer.
Menn geta nú sagt, að þetta sje spádómUr,
sem ekki rætist, enn þeim mun ganga alt ver
að sanna, að svo sje; það eitt er þeim til svars,
að hjer geti legið og er vist að leggja bækur,
skjöl og skýrteini ýms, sem enginn maður veit
neitt að ráði um, bæði i safni Árna Magnús-
sonar sg eins í leyndarskjalasafni konungs og
auk þess víðs vegar um heim, og jafn vel fiti
í páfagarði í Kómaliorg. Þetta er alt órann-
sakað, og þó nú þingið þrumaði það fram af
sjer í þatta sinn, að gera gangskör að þessu,
þá rekur þó að því af öðrum ástæðum áður
langt um liði, að við getum ekki látið þetta
ógert, ef við eigum að sýna á okkur nokkurn
vilja eða viðleitni til að halda í sóma okkar
sjálfra og bókmenta okkar, því allir sjá að
ekkert verður gert við allan miðhlutann i
sögu landsins, nema hundakák, fyrri en alt
þetta er safnað saman og búið að gefa það
út.
Jeg leyfi mjer því að bera fram þá tilögu
til þingsins, að það vilji vinda sem allra bráð-
astan hug að framkvæmdum þessa máls, og
gera þetta nú þegar, því ella er það um sein-
ann; lengi frestinn um 5 ár að minsta kosti
og geri allar nauðsynlegar ákvarðanir því til
framgangs, að það verði gefið út, sem tiltæki-
legt þykir af máldögum, dómum og brjefum,
sem nauðsynleg eru fyrir landamerkjamálið;
hitt mætir auðvitað afgangi. það þarf að
semja við færan inann helzt strax, og gera
honum að skyldu að gefa út vissan part á ári,
svo að öllu þvi nauðsynlegasta verði lokið á
þessu timahili. Það helsta verður þetta: Skálholts-
máldagar: Jóns Halldórssonar, Jóns Indriðasoar,
Jóns Sigurðssonar, Gyrðis, Oddgeirs, Mikaels, Vilk-
ins, Sveins spaka, Stefáns, Ögmuudar, Marteins,
Gísla, Odds og Bynjólfs. Frá Hólum: Mál-
dagar Auðunar, Jóns skalla og Pjeturs Niku-
lássonar, brjefabók Jóns Villijálmssonar, máld.
Olafs Rögnvaldssónar, SigTirðarregistur svo og
máldagar Guðbrandar og Gisla. Auk þessa eru
brjefabækur ýmsra biskupa og þó einkum
Brynjólfs Sveinssonar, sem bæði er mest og
merkust; svo eru og ýms brjef og dómar á við
og dreif, sem bæði er margt og merkilegt, og
snertir allt meira og minna eignir og ítök um
allt land.
Kaupmannahöfn 17. júlí 86.
Þorsteinn Erlingsson.
Úr þingsköpunum.
Þar sem sagt er í þingfrjettunum hjer í
blaðinu, að eitthvert mál hafi verlð samþykkt
við fyrstu eða aðra umræðu, þá höfum vjer orð-
ið þess varir, að eiustaka maður hefur mis-
skilið þetta, og haldið, að málið sje leitt til
lykta, úr því að sagt er, að það haíi verið sam-
þykkt við einhverja umræðu. Þetta kemur til
af því, að menn þekkja ekki nögu vel þing-
sköpin og stjórnarskrána. En þar er svo á-
kveðið, að ekkert lagafrumvarp megi samþykkja
til fiillnaðar, fyr en það hefur verið rætt
þrisvar sinnum í hverri þingcleildinni um sig.
Það fara þannig fram þrjár umræður um hvert
lagafrumvarp í hvorri deild; milli umræðnanna
skulu jafnan liða 2 dagar. Við aðra og þriðju
umræðu má gera breytingar á frumvarpinu, svo
að það er auðsætt, að þótt eitthvað sje sam-
þykkt við 2. umr., getur það breyzt eða fallið
við 3. umr. Það lagafrumvarp. sem borið er
upp i annari deildinni, t. d. í neðri deild, verð-
ur að ræðast þar í þrem umræðum; síðan geng-
ur það til efri deildar og þar fara sömuleiðis fram
þrjár umræður um það. Þar getur það annað-
hvort orðið fellt eða samþykkt, eða því breytt.
Ef það verður samþykkt þar við þriðju umr.
alveg eins og það kom frá neðri deild, þá er
það leitt til lykta frá þingsins hálfu og verð-
ur afgreitt til landshöfðingja. En geri efri
deildin einhverja breyting á því, gengur það
aptur til neðri deildar, sem þá ræðir það í
einni umræðu, og ef þá verða samþykktar breyt-
ingar efri deildar, verður það afgreitt til lands-
höfðingja. En geri neðri deild þar á móti
breyting á því, gengur það aptur til efri deild-
ar; er það þá rætt þar í einni umr., og sje
það samþykkt óbreytt, verður það afgreitt til
landshöfðingja; en verði gjörð breyting á því,
þá gengur það til sameinaðs þings; þar eru
báðar deildir þingsius á sameiginlegum fundi
og ræða málið í einni umræðu. Þar geta kom-
ið fram breytingar. Ræður þar atkvæðafjöldi
úrslitum um hin einstöku málsatriði, én til
þess að lagafrumvarp verði samþykkt í heild
sinni i sameinuðu þingi þurfa með frumvarpinu
tveir þriðjungar atkvæða þeirra sem greidd
eru.
Menn sjá, að það er talsverður rekstur á
lagafrumvörpunum, áður en þau verða afgreidd
sem lög frá þinginu. Er það gert til þess að
allt verði sem bezt af hendi leyst.
A 1 þ i n g.
Fensmarksmálið. Nefndin, sem sett
var 2. þ. m. til að rannsaka þetta
mál, kaus Lárus Halldórsson fyrir
formann og Ól. Briem fyrir skrifara.
Fyrstu dagarnir gengu í að fá skjöl
og skilriki málinu til skýringar hj á
landshöfðingja, amtmanni, landfógeta
og hinum umboðslega endurskoðara.
Til þess að rannsaka þetta mál út í
æsar, þarf miklu lengri tíma, en nefnd-
in hefur haft yíir að ráða, svo að hún
hefur orðið að veita þvi mest athygli,
sem henni þótti allra nauðsynlegast, og
einkum reikningsskil Fensmarks og
aðgjörðir landshöfðingja og amtmanns,
þá er Fensmark gerði ekki reiknings-
skil í tæka tíð.
Samkvæmt reglugjörð 13. febr 1873
um opinber reikningsskil og heimt-
ingu opinberra gjalda á Islandi skulu
reikningshaMarar (sýslumenn, bæjar-
fógetar og umboðsmenn) borga gjöM-
in í jarðabókarsjóð eða aðalfjárhirzl-
una jafnóðum og þau verða heimt
saman og senda þau með fyrstu póst-
ferð eptir að þau eru greidd reikn-
ingshaldaranum (4. gr.). Eptir reglu-
gjörð 25. mai 1878 skulu aukatekjur
og önnur gjöM, sem þar ræðir urn,
borgast í lanssjóð við lok hvers árs-
fjórðungs; sama er að segja um út-
flutningsgjald af fiski og lýsi sbr.
reglugjörð 6. júlí 1882. Innan loka
febmarmánaðar skal gera reikningana
fyrir næsta ár á nndan og senda þá
amtmanni áleiðis til landshöfðingja
með næstu póstferð þar á eptir, (2. gr.
i reglug. 1873) og „sje reiknings-
haldari ekki búinn að borga allar þær
tekjur, sem taldar eru í reikningnum
skal fortalcslaicst standa skil á því,
sem þannig stendur eptir, um leið og
reikningurinn er sendur11. Reikning-
ana fyrir útflutningsgjald og auka-
tekjur skal þó gera fyr, þ. e. við lok
hvers árs, og senda þá í janúar amt-
manni áleiðis til landshöfðingja.
„Ef reikningshaldari gerir ekki
reikning í tækan tíma, eða hann
stendur i skuM eptir reikningi þeim,
sem fram er kominn, má hann ekki
halda áfram að heimta saman opin-
ber gjöM, fyr en hann hefur gjört
tilhlýðilegan reikning og borgað skuM
sína“. Skal þá landsh. annaðhvort
víkja hlutaðeiganda frá embætti hans
eða sýslan um stundarsakir, eða setja
annan, til að innheimta gjöldin, á
kostnað reikningshaldarans. (8. gr.
reglugj. 1873 sbr. auglýs. 22. febr.
1875, 5. gr.)-
Þegar nú þess er gætt, hvernig