Þjóðólfur - 24.08.1886, Qupperneq 2

150
Getr nokknr heilvitamaður vilzt á |>ví, að ’fall’
í samhandi við hafsdjúp sé=sjóarfall? Skilja
ekki allir orðtækin ’að sæta falli’, ’sitja af sjer
fall’, ’að liggja úti í fjögur föll’, o. s. frv.?
Aðfinningin er í alla staði hið fullkomnasta
tilhæfuleysi. Um hin dæmin frá bls. 8 og 89
get eg pess, að þýðing dómara minna á hinu
fyrra, þó óbundið mál sé, færir málsgreinir frum-
málsins úr stað, og er svo óglögg, að þeir
þurfa að skýra hana, enn þegar það er búið
fellur alt ’upp á hár’ saman viö mína þýðingu,
og það enda þótt þeir liafi breytt frummálinu
þýðingu sinni heldr í vil, (sleppt ’by’ á eptir
’but,). Síðara dæmið (frummálið rangt) þýða
dómarar mínir orði til orðs eins og eg, og bæta
þar við skýringu, sem segir orð fyrir orð hið
sama og þýðingin! Gonzalo ávarpar bátsvein,
orðhákinn: ’Nú, guðlast, náð sem blótar fyrir
borð, Áttu ekkert blótsorð er þú ert í landi’?
’Uetta á að vera illhægt að skilj’! Það skyldi
þá vera fyrir hálfvita eða þá sem ekki vita
hvað greinarmerki þýða. Það væri hyggilegt
fyrir þá, sem búa í glerkytrum af þessu tagi,
að temja sjer ekki grjótkast. Og ættu dómar-
ar mínir að vera ritstjóra Þjóðólfs þakklátir,
að hann leyfði sér að stytta dæmi þeirra af'
þessu og öðru líku tægi. í öllum Storminum
er ekki ein einasta málsgrein er ekki sé
hverjum læsum manni auðskilin.
/ ’Sumstaðar’ á þýðingin að vera ónákvæm
af því jeg þýði eptir öðrum frumtexta enn eg
hefi prentað. Þegar dómrinn var ritaðr, náði
þetta heim um eitt einasta orð í öllum Storm-
inum. I prentuninni láðist eftir að setja á 83.
bls. (II) ’sunset’ fyrir ’summer’, ’) eins og eg
hafði lagt fyrir. Skýringin á bls. 179 (II)
gefr þó einmitt þessa texta breytingu, og viðauka
leiðrjettingarnar við Storminn, lagfæra þessa
litlu yfirsjón. Enn að segja, að þetta komi
fyrir ’sumstaðar’, ’stundum’, og að halda lestr
út af því, hvað það negli lesendr, það er rit-
vendni sem fleiri mun furða á enn mig.
Orðin: ’sem ósteðja’ eiga ekki að vera nógu
nákvæm. Enn ekki treystast dómarar mínir
að bæta þar úr, þykir það ’óþarfi’!! Nú er
’unstaunched’=incontinent=óstilt, ’wench’=
stelpa. Enn ’ósteðja’ er algengt orð, og þýðir
’óstilt stelpa’. Aðlinning dómara því tóm hót-
fyndui.
Málsgreinin: ’og með munninn kaldan’, á og
að vera ónákvæm. Sjómenn æpa: til bæna,
til bæna’! og svo svarar bátsveinn, sem er
sjógarpr og orhákr, til að dreifa æðru þeirra:
’Hvað og með munninn kaldan’? (o: eigum
við að fara að bænast, án þess að velgja okkr
1) óheppilega tekst dómurum ininum að skýra
orðin ’after summer’=’þegar sumarið er liðið
(o: á haustin)’ i sömu vísunni sem Ariel syngr:
’Nú verðr lífið mér unaðsemd ein innan um
blómiu sem hanga við grein’. Hvaða greinar
(’boughs’) er það sem bera blóm á haustin? —
Sona hefir enginn skýrt þessi orð fyrri eins og
nærri má geta.
í munni, o: brennivínslausir ?) og er máltæki
mitt beinlínis tilsvarandi orðum og anda frum-
málsins; enn þetta svar vilja dómarar mínir
hafa sona:—Hvað, ’verða (hljóta) munnar
okkar að verða (! !=’be’) kaldir ? Þetta er
ekki óféleg leiðrjetting eða hitt þó heldr!
í sjónsviðs fyrirsögnum — sem annars eru
nú ekki skáldskapur eftir Shakspere! — hefi eg
þýtt ’within’ ’fyrir utan’ ’útifyrir’, vegna þess,
að á Shaksperes dögum sneri sjónsvið að á-
horfendasviði sem ékki var rœfrað yfir, var
opið. Alt leikhúsið var því eiginlega opið.
Það að eins sem við bar á bak við sjónsviðið
var innan húss, það sem við bar á sjónsvæðinu,
utan húss. Enn, eins, og leikhús eru nú
hugsa menn sér að alt, sem leik við kemr,
beri við fyrir utan, sem ekki verðr á sjón-
sviðinu sjálfu. Þýðing mín er því alveg rjett;
enn þýðing dómara minna gagnstæð hinu rjetta,
eins og hver maðr getr séð, sem les frummál
og þýðingu með ofurlitlum athuga.
Eg er dómurum mínum þakklátr fyrir að
þeir hafa bent mér á tvær málvillur í íslenzk-
unni (bl. Y, og XII). *) Hin fimm dæmin eru
engar málvillur í neinu tilliti. — Dæmin sem
þeir tilfæra til sönnunar því, að málið á þýð-
ingunni sé ’mjög óviðfeldin’ eru hneixlanlega
hégómleg og þýðingin á infect=’að hnekkja’,
alveg ótæk, eun ’að æra af viti’ ætli eg sé
orðtak í anda klassiskrar íslenzku. Hverjum
þarf að skýra önnur eins orð og þetta: ’Var
frá Milano rekinn burt Milan, að yrðu niðjar
hans Neapels kongar ?’ Þegar lávarðr, sem
hefir staðarlegt (territorial) nafn, er nefndr
hvað eptir annað í sambandi, þar sem rætt er hvað
helzt um hann sjálfan, svo sem t. a. m. Well-
ington, Salisbury, Granville, hafa þá dómarar
mínir aldrei séð nafn hans nefnt nema tignar-
titlinum hafi jafnan verið bætt við? Stein-
grímr hikar sér ekki við í ’Lear’ að fara á sama
hátt og eg hér, með staðarleg lávarðanöfn.
Hér var sjálfsagt, að hafa þýðinguna eins og
eg hefi liaft liana, svo hún bæri frummálsins
rétta einkennilega svip.
Eg skil ekkert hvað steðjar að dómendum
mínum, svo gáfuðum og lærðum mönnum sem
þeir kvað vera, er þeir segja að ensk tunga
hafl tekið ’afarmiklum’ (!!) breytingum síðan
á dögum Shaksperes. Það er rétt eins og
þeir segðu að íslenzka hefði tekið afarmiklum
breytingum síðan á dögum Stepháns Ólafssonar
eða sænska síðan á dögum Bellmanns af því
menn skilja þá ekki nú alstaðar nema skýr-
ingar komi til. Enska hefir eiginlega engum
og allra sízt nokkrum verulegum, bl'eytingum
tekið síðan, og það er ekki þess vegna, að
Shakspere þarf skýringa ; heldr þess, fyrst og
fremst, að texti rita hans er svo skemmdr, því
hann styðst víða á miðr vönduðum leikhúss af-
skrifturn; þar næst þess, að hugmyndaleikrinn
(allusionirnar) styðst svo oft við efni sem al-
(1 Hvað gengr dómurum þessum tilað kalla
formála minni ’þýðingu’ á Shakspere ?
menningi eru ókunn; og loks, sem langsizt,
þess, að töluvert finnst af orðum í honum
sem annaðhvort eru honum sjálfum eiginleg,
eða eru úrelt, annaðhvort alveg eða í sumum
þýðingum. Skrá þessarra orða, sem fylgir út-
gáfunni af Shaksp., sýnir að um engan ýkju-
fjölda er að ræða. í Storminum er, að tiltölu,
mjög fátt um slík orð, og þau öll skýrð í
minni útgáfu. Dómarar minir segja, að eg
hefði alstaðar átt að hafa nýenskuna áþví ,sem þeir
halda sé úrelt, því það gjöri Dr. Wright. Þeir
halda, (af þvi Dr. Wrigbt er enskur og ritar
á ensku) að allar skýringar hans á Shakspere
útgáfu, sem ætluð er skólabörnum, sé nýenska
yfir úreltan Shakspere!!! í skýringunum á
að vera ofmikill lærdómr fyrir almenning. Eg
svara:—frá skýringunum er svo gengið, að þær
bæði gagna almenningi og þeim, er almenn-
ingi eiga að kenna. Mig varðar ekkert um,
hvort almenningr les þær. Hann um það.
Enn mitt, er að skýra það, sem eg álít skýr-
ingarvert, svo, að þeim er skýrt er fyrir sé
komið i svo réttan og fullan skilning, sein
unt er. Úr því eg fór að gefa út bók af
þessu tagi á annað borð, þá var sjálfsagt að
ganga frá henni svo, að kenna mætti eftir
henni. Dómarar mínir, eins og svo inargir
íslendingar, hafa almenningsgagnið á vökrum
vörum, enn meina ekkert með því. Almenn-
ingi á að vera mest gagn að bókum sem hann
getr sjálfr hjálparlaust lesið; enn ekkert gagn
að þeim, sem hann (börn og upprennandi kynslóð)
þarf annarra hjálpar til að lesa og skilja.
Þetta þýðir að almenningur íslands eigi aldrei
að taka sér fram í menntun eins og aðrar
þjóðir, enn eigi að dumma í fákunnáttu um
alla æfi svo því hægra sé að þrælka hann.
í beinu samandi við bóklegt ’gagn’ almennings
eins og sumum skilzt það, stendr það, að
landssjóðr eigi að styrkja þau rit, sem almenn-
ingr hefir þörf fyrir, og þess vegna, kaupir!
Með öðrum orðum, því þarflegri sem almenningi
er bók; — sem náttúrlega þýðir alls ekki nauð-
synlega að hann mentist af henni — þess meira
kaupir liann af henni, og þess örar á lands-
sjóðr að styrkja útgáfu hennar !!! (Framh.).
Eiríkur Magnússon.
A 1 þ i n g.
Stjórnarskrármálið. Nefndin, sem
var sett í það mál í efri deild, kaus
Ben. Kristjánsson fyrir formann og
framsögumann og Jón Ólafsson fyrir
skrifara. Nefndin hefur ráðið deild-
inni til að samþykkja stjórnarskrár-
frumvarpið alveg óbreytt. 1. umræðu
málsins í efri deild lauk 21. þ. m.
Landsh. lýsti þar sem í neðri deild
yíir, að stjórnin mundi enganveginn
fallazt á frumvarpið, svo að það væri
árangurslaust að samþykkja það. Arn-