Þjóðólfur - 16.10.1896, Blaðsíða 3

195
fremur, hrökkur ekki gulleign alls heims-
ins til að fullnægja þörfinni og eptirspurn-
inni eptir peningamálmi. Afleiðingin af
því er sú, að eptirspurnin eptir gulli hlýt-
ur að fara vaxandi langt fram yfir mögu-
lega framleiðslu, og af því leiðir aptur, að
gullið liækkar jafnt og þétt að verði eða
dýrleika. Eða með öðrum orðum: Það
mun alltaf útheimtast meiri og meiri vinna
og fleiri tunnur af rúgi til að jafnvega
einni únsu gulls. Það mun alltaf verða
minna og minna um peninga, og þess
vegna bágari og bágari tíð.
Þetta er nú röksemdaleiðsla silfurmann-
anna, og verður því ekki neitað, að nokk-
uð er hæft í henni.
En höfundur ritgerðarinnar lítur allt
öðrum augum á málið og kemst til alveg
gagnstæðrar niðurstöðu, þeirrar sem sé, að
peningar muni verða ódýrari og ódýrari,
og að verzlun og viðskipti muni áður laugt
um líður taka stórkostlegum uppgangi.
Hann heldur fram þeirri skoðun, að
það sé ekki gullið, sem hafi hækkað, held-
ur séu það áreiðanlega allir aðrir hlutir,
sem hafi lækkað í verði — orðið ódýrari af
því, að framleiðslan hefur orðið auðveldari
og kostnaðarminni. Gullið hafi þar á móti
haldið sér nokkurn veginu við sama, en þó
hafi það heldur lækkað en hækkað í verði.
Frá 1876 til 1896 lækkaði silfrið, í hlut-
falii við gullið, roeð 44 °/0 (úr doll 1.20
f. únsu á fyrstgreindu ári niður í 67 cents
á hinu síðastgreinda). Silfurmennirnir hafa
leitast við að slá því föstu, að verðfall
þetta stafi af hiuni milliþjóðalegu silfur-
löggjöf, sem felldi silfrið úr gildi sem pen-
ingasláttu-málm og fól það ætlunarverk
gullinu einsömlu. Víð það minnkaði eptir-
spurnin eptir silfrinu, en jókst eptir gull-
inu, svo hið fyrra lækkaði í markaðsverði,
en hið síðara hækkaði — hækkaði um helm-
ing móts við silfur.
En höf. segir að þetta sé rangt, og að
verðlækkun silfursins stafi ekki að meira
hluta af löggjöf og sé ekki einungis
hlutfallsleg við gullið, heldur sé hún sér-
stæð fyrir sig og komi beint af því, að
framleiðsla silfursins er orðin ódýrari. Það
er í raun réttri silfrið, sem fallið hefur í
verði, af því hægra er að framleiða það en
áður. Framleiðslu-kostnaðurinn er á síð-
ustu tuttugu árum orðinn 44°/0 minni, og
þess vegna er silfrið fallið um 44°/0 í
verði. Þetta er að öllu leyti eðlilegt og
kemur ekki af peningalöggjöfiuni, sem að
eins hefur orðið að taka tillit til verandi
ástands.
Hann sýnir, að það er ekki silfrið eitt,
sem lækkað hefur í verði. Hið sama á
sér stað um málmaua yfirleitt, að gullinu
og tveimur öðrum undanskildum. Járn
hefur fallið um 46°/0) blý 46 °/0, zínk 47 °/0,
silfur 44°/0, kopar 5 °/0 og tin 30°/o.
Eins og menn sjá, ber þessum tölum
furðanlega saman, og liggur því næst að
halda, að verðlækkunin í öllurn þessum
tilfellum stafi af sömu orsök og lögmáli,
og að silfur t. d. hafi lækkað af sömu
orsök sem járn og blý. Ekki hefur nein
milliþjóðaleg löggjöf haft áhrif á verðfall
tveggja hinna síðastnefndu málma.
(Framh.).
Strandferðaskipið „Tlryra“ kom hing-
að loksins 12. þ. m. og með henni fjöldi
farþega. Hún lá 5 daga á Sauðárkrók í
norðanveðrinu mikla.
Hjörtþór nokkur Nikulásson af Eyrar-
bakka dó voveifiega í Svínahrauni í gær.
Hitt og þetta.
Eins og kunnugt er, hafði Aiexander keisari 3.
skert þjóðréttindi Finnlendinga stórkostlega, en nú
hafa þeir beðið þess bætnr, þar sem Nikulás keis-
ari 2. með tilskipun 23. jftlí þ. á. hefur gefið öld-
ungaráði þeirra (Senati) aptur hin fyrri réttindi,
og heldur aukið við þau. Öldungaráðið hefur lög-
gjafarvald, fjárráð, vald til að skipa embættismenn
og víkja þeim frá o. s. frv. Eru Finnlendingar
76
hef ráð á því að eiga börn, en eg hef aldrei átt nein
börn“.
„Hér er Andrea, elzta dóttir mín. Hún er efnileg
stúlka, og hefur hvorki lært tungumál né að spiia á
hljóðfæri, eða ueinn hégómlegan óþarfa, en hún er alin
upp til þess að verða góð húsmóðir“.
„Mér þykir vænt um að heyra það“, sagði ekkja
Kildenbauers. Hegðaðu þér svo, telpa mín, að mér geðj-
ist vel að þér. Eg á ofurlífið af skildingum og það er
ekki nær ag aðrir erfi þá en ættingjarnir11.
Það glaðnaði yfir frú Bisby.
„Þar eð þú ert svo fáséður gestur hér, þá held eg,
að eg fari fram og búi til dálítinn prinsessubýting“.
Þannig stóð á því, að ekkja Kildenbauers kom þang-
að í húsið. Það var ekki þægilegt að hafa hana í húsi
sínu. Hún var mjög hnýsin í lagaskjöl málaflutnings-
mannsins og var sem lögregluþjónn i húsinu, svo að hin
ungu og biómlegu börn Bisby — tíu að tölu — flýðu í
allar áttir og átu brauðið sitt lengst úti í skoti, jafn-
skjótt og þau komu auga á renglulegu konuna. Veslings
Andrea, sem átti því láni að fagna að eiga að erfa
hana, var nú eins og ambátt hennar. Gamla konan
sýndi öllum tortryggni, en einkanlega systur sinni, og
aldrei Ieið svo nokkur dagur, að hún bæri ekki upp á
veslings frú Bisby, að hún hefði stolið vetlingunum sínum,
73
Eptir dauða Kildenbauers hélt ekkjan verzluninni áfram,
og var hún hún nú rekin með nafninu „Ekkja Kilden-
bauers“; en allt í einu hætti hún að verzla og kom öllu,
sem hún átti, í peninga. Það orð lá á, að hún væri
svo vellauðug, að hún þyrfti ekki að verzla, en reyndar
fullyrtu sumir, að Kildenbauer hefði síðustu æfidaga sína
fallið á gróðabragði nokkru og misst allar eigur sínar.
Já, það er nú saga að segja frá því, hvernig ekkja
Kildenbauers kom þangað til bæjariue, og hún byrjar
alveg eins og skáldsaga. — Það var dimmt haustkvöld;
vindurinn hvein og regnið skall á rúðunum. Allt var
eins og vant er að vera í fyrsta kapítula, þegar elsk-
endur fá ekki að njótast í hinum síðasta.
Um hina mannauðu götu í hinum litla bæ skálmaði
hávaxin kona. Það var ekkja Kiidenbauers. Kólera
geisaði í höfuðborginni, og sakir þess hafði ekkja Kilden-
bauers flúið þangað til bæjarins, því þar átti hún syst-
ur, sem var gipt málaflutningsmarmi Bisby. Því vék
svo kynlega við, að nú muudi hún allt í einu eptir
henni, annars Iá næst að halda, að hún hefði gleymt,
hvar frú Bisby átti heima; að minusta kosti haíði ekkja
Kildeubauers ekki svarað nokkrum bréfum systur sinn-
ar, er hún hafði beðið haua um peuingalán.
Málaflutningsmaður Bisby átti barnahóp mikiuu, en
hafði litlar tekjur, og öllu, sem hann vann sér inn,