Þjóðólfur - 14.04.1897, Blaðsíða 1

Árg. (60 arklr) koetar 4 kr.
Erlendie 5 kr. — Borgiet
fyrir 15. jflll.
Uppsogn, bnndin vi8 flramót,
ógild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
ÞJÖÐÖLFUE.
XLIX. árg. Reykjarík, miðYÍkudaginn 14. apríl 1897. Nr. 19.
Þingmál í sumar.
I.
„Hvernig spáir þú fyrir þinginu í sum-
ar?“ E>etta er spurning, sem margir varpa
fram við kunningja sína, þá er þingtím-
inn tekui að nálgast, það er að segja þeir,
sem nokkru láta sig skipta almenn mál.
Hinir eru þvi miður miklu fleiri, sem alls
ekkert hugsa um slík mál, og vilja ekki
heyra „pólitík" nefnda á nafn. Þeir í-
mynda sér, að starf þingsins sé eitthvert
hégóma-glingur og barnaskapur sé að eyða
tímanum til þess að stæla um endurbæt-
ur á stjórnarfyrirkomulagi landsins og
önnur þýðingarmikil landsmál, sem kölluð
eru einu nafni „stórpólitík", og er ekki
laust við, að fremur fyrirlitleg merking
sé lögð í það orð, eins og öll þvílík mál,
sem eitthvað snerta æðri hugsjónir eða
framtíðarhorfur þjóðarinnar, séu öll í skýj-
um uppi og eigi ómaksins vert að brjóta
heiiann um þau. Hugsunarhætti sumra
manna er svo varið, að þeir una sér bezt á
askbotni með asklok fyrir himinn. Þar
rúmast allar þeirra hugsjónir. Lengra sjá
þeir ekki.
Af hverju stafar það, að flest, sem rætt
er eða ritað um almenn mál og hagi ís-
lenzku þjóðarinnar nú á síðari tímum, virð-
ist hafa svo nauðalítil áhrif? Svarið ligg-
ur beint við:
Það vantar bergmálið frá brjóstum
þjóðarinnar. — Hún mókir.
Það er andlegt dauðamók, sem færzt
hefur yfir hana, eða réttara sagt, það er
að smáþokast yfir hana, þótt sumir kunni
að kalla það ýkjur og missýningar og vitni
til þess, sem færzt hefur í lag hjá oss
síðan 1874. En það er engin sönnun fyr-
ir því, að þjóðin sé vakandi í þeim skiln-
ingi, sem hún ætti að vera. Því fer fjarri.
Hún á enn mjög langt í land til þess að
geta gengið upprétt. Hún er enn ósjálf-
bjarga barn i samanburði við aðrar mennt-
aðar þjóðir, og þó mun húu vilja teljast i
þeirra flokki.
Það hefur löagum verið talað um, að
oss vantaði „vekjara“, og að blöðin ræktu
ekki nægilega skyldu sína í því efni.
öetur vel verið, að svo sé. En hitt mun
þó fremur, að blaðagreinar, hversu góðar
og gagnlegar, sem þær eru, geta aldrei
komið að varanlegum notum, þá er þær
eru lesnar fljótlega, enn skemur íhugaðar
eða alls ekki, og svo steingleymdar — og
það gengur langfljótast. Það er svona
Iátið inn um annað eyrað og út um hitt,
og þess vegna þykir mönnum skemmtileg-
ast, að blöðin flytji ekki annað en eitthvað
stefnulaust og litarlaust léttmeti og sam-
tíningsmoð, þar sem engin alvarleg skoðun
né ærleg hugsjón situr í fyrirrúmi.
Svo má kalla, að millum þinga sé
alger þögn í pólitíkinni, nema að því leyti
sem stöku blöð minnast endrum og eins á
nokkur mál. Annað er naumast teljandi.
En svo líður að þingsetningu. Þá! bregð-
ur fyrir ofurlitlum fjörkipp hjá þjóðinni
í flestum héruðum landsins. Menn taka
að hugsa um, að myndarlegra sé að halda
einhverja þingmálafundarnefnu, og svo er
blásið til fundar einhvern góðan veðurdag
í júnímánuði. En svo ber það stund-
um við, að í fjölmennustu kjördæmunum
sækja fund þennan eigi fleiri en tvennar
tylftir kjósenda, og ber það eigi vott um
mikinn áhuga héraðsbúa. En sem betur
fer eru slikir þingmálafundir í minni hluta.
Af því að almenningur rumskar helzt
dálítið til umhugsunar um þingmál rétt
fyrir þing, þá leiðir þar af, að uppástung-
um eða tillögum blaðanna er einna beztur
gaumur gefinn um það leyti, og með því
að tíminn er nú tekinn óðum að styttast
til þingsetningarinnar, þykir Þjóðólfl hlýða
að fara nokkrum orðum um helztu málin,
sem koma munu til umræðu í sumar.
Það getur varla hjá því farið, að þessi
næsta fulltrúasamkoma vor verði að ýmsu
leyti allþýðingarmikil og afleiðingadrjúg í
aðra hvora áttina — til ills eða góðs, frek-
ar en hingað til hefur átt sér stað, og
styður margt að því, er síðar verður drep-
ið á. Það liggur fyrir þinginu að leysa
heppilega úr ýmsum stórmálum, sem kom-
in eru í eina bendu og óreiðu, er eigi verð-
ur svo auðhlaupið úr að greiða, nema sem
flestir verði samhuga og samhentir í því.
„Eigi verður það allt að regni, sem
rökkur í Iopti“. Það er ef til vill ekki
að marka, þótt ýmsir spái ófriðvænlega
fyrir þinginu í sumar. En það gerir ekkert
til, þótt það verði skammaþing, ef það
verður eigi skammarþing.
Um lijónavígsluÞréf.
Á næstkomandi sumri á að halda al-
þingi, eins og menn vita. Það er því kom-
inn tími til að hugsa um eitthvað handa
þinginu að gera, og því tek eg til máls.
En það verður engin stórpólitík, sem eg
geri að umtalsefni, en margt hefur þó
engu merkilegra, og fátt, sem meira suert-
ir almenning, komizt á pappírinn, inn í
þingsalinn og út þaðan aptur, út yfir
hafið til Hafnar, og svo aptur þaðan til ís-
lands á gulum pappir í A-deildinni, hvar
eptir allir eiga sér þegnlega að hegða. En
hverfum nú til efnisins.
Þegar einhver vill gipta sig, verður
að finna prestinn, og gefa honum í skyn,
hvað til standi, og biðja hann að lýsa.
Látum það nú vera. Þeir eru flestir skikk-
anlegir menn, sauðirnir, og geta setið á
sér að kýma framan í fólk, og þó hefur
mörgum stigið blóðið til höfuðsins í þeim
raunum.
En þegar presturinn á stólnum brýnir
raustina og segir: „Söfnuðinum gefst til
vitundar“ o. s. frv., þá tekur nú fyrst í
hnúkana. Kerlingarnar, sem drógu ýsur
alla messuna, verða allt í einu glaðvak-
andi, og karlarnir stanza með tóbakshaug-
inn á handarbakinu og glápa upp á prest-
inn, eius og eitthvert tákn og stórmerki.
En bágast á þó aumingja brúðguminn, því
von bráðar stara öll augu á hann misk-
unarlaust, og svo neyðarlega kýmileit, —
eins og allir hafi ekki börnin verið, — en
aumingja drengurinn situr blóðrjóður apt-
ur á háls og vildi víst helzt vera kominn út
úr voggnum langt í burtu, en það þykir
ódæði að vera ekki viðstaddur í fyrsta
sinn. En það er ekki þar með búið. Prest-
urinn verður að töngla upp lýsingarnar
3 sunnudaga í rennu, ef duga skal, sjálfum
sér til leiðinda, og engum til gagns eða
skemmtunar. En það er ekki alténd, að
hjónaefnin komi saman að þrem sunnu
dögum Iiðnum, fremur.en hann Jón í Götu
hérna um árið: Hann lét byrja að lýsa
á 1. sunnudag í aðventu, en svo var ekki
messað fyr en á jólum, en þá mátti ekki