Þjóðólfur - 13.06.1902, Blaðsíða 3

95
»Reikning þennan höfum við endur-
skoðað, og ekkert fundið við hann að
athuga.
Reykjavík 3. júlí 1892.
Bj'órn Jónsson. Jón Jenssom.
I reikningi þessum ér fært gjaldameginn
undir V. lið:
»Lánað gegn fasteignarveði 1200 kr.«
og til jafnaðar tekjumeginn undir
V.. lið:
»Ný skuldabréf — 1200 kr.« Það er
bert, að B. J. sem endurskoðandi reikn-
ings þessa, játar þessa reikningsfærslu rétta.
Og þar sem þetta er hið sama reiknings-
form, sem eg hef sannað að almennt er
viðhaft, og B. J. sjálfur með áteiknun
sinni dæmir rétt 1892, er það bert: að
B. J. ritst. er vísvitandi, opinber
ósannindamaður að þeirri aðdróttun
að mér í 32. tölubl. Isaf., að eg sé »fræg-
ur orðinn fyrir hina nýstárlegu uppgötvun
um einhlltt fangaráð til að auka tekjur
sínar, sem sé: að bæta við þær útgjöld-
unum«.
Það er sem sé bert, að eg hef enga
nýstárlega uppgötvun gert, heldur látið
i ljósi, áð samskonar reikningsaðferð sé
rétt, sem B. J. sjálfur vottar að sé rétt 1892.
Halldór Jónsson.
Harmatölur ritstjóra ísafoldar.
Það er ekki nema fallegt, þótt ritstjóri
Isafoldar geri í 34. og 35. tbl. sínu sæmi-
lega útför hinna pólitisku gæðinga sinna
og smyrji lík þeirra, svo að þau geti varð-
veitzt órotin og óskemmd á forngripasafni
stjórnmálanna íslenzku, eins og »múmíur«
1 grafhýsum Egypta.
Það lýsirogræktarsemi hjá karlfuglinum,
þegar hann skipar hinum látnu yfirforingj-
um flokks síns á bekk með mestu skör-
ungum og vitsmunamönnum þjóðar vorrar.
Höfum vér ekkert við það að athuga, því
að vér berjumst ekki við fallna menn eða
óvíga, heldur tökum undir með latneska
málshættinum: ,Nil de mortuis nisi bene'.
Vér erum meira að segja ekki ótilleiðan-
legir til að leggja blómsveiga á grafir for-
kólfanna, þegar vér höfum gengið svo frá
þeim, að þeir geta ekki gengið aptur.
En á hinn bóginn getur ritstjóri ísa-
foldar ekki vænst þess, að vér göngum
þegjandi fram hjá rangfærslum og vísvit-
andi ósannindum málgagns hans. Það eru
t. d. hrein og bein ósannindi, þar sem
hann segir, »að bankastjórann skorti dag-
inn fyrir kjörfund 50—60 atkv. á við hinn«
(0: Jón Jensson). Það er á margra manna
vitorði, að 6 dögum fyrir kjörfund voru
þeir, sem ætluðu sér að kjósa herra Tr.
Gunnarsson töluvert fleiri en flokksmenn
beggja Jónanna til samans. Á flokksfundi,
er kjósendur Tr. G. héldu kvöldið fyrir
kjórdaginn, lýsti einn fundarmanna því
yfir, og leiddi rök að því í áheyrn því
nær 200 kjósenda, að svo framarlega sem
kjósendur Tr. G. sæktu kjörfundinn og
greiddu atkvæði, væri, eins og raun varð
á kosning Tr. G. hárviss, þegar við fyrstu
kosningu. Ummæli Isafoldar um nætur-
leiðangurinn eru því tómt bull og vísvit-
andi ósannindi. Ritstjóri ísafoldar á ekki
að skeyta skapi sínu á oss, flokksmönn-
um Tr. G., þótt smalar flokks hans kunni
hvorki að telja né leggja saman. Á hinn
bóginn skulum við íúslega kannast við,
að fylgismenn herra Jóns Jenssonar hafa
ekki legið á liði sínu í kjósendasmölun-
inni. En bæði var það, að þeir áttu fyrir
siæmum málstað að berjast, þar sem um
kosning hr. J. J. var að ræða, og hins
vegar var kosningarbaráttu þeirra svo frá-
munalega illa stjórnað, að slíkt er eins
dæmi. Yfirsmalarnir í flokki ,Valtýs‘liða
vissu hvorki upp né niður um flokkaskipt-
inguna hér í bæ, og töldu jafnvel suma
ötulustu fylgismenn Tr. G. í sínum flokki.
Úr þvf að ritstjóri ísafoldar er að leiða
getur að því, hverjum það sé að þakka
(o: á hans máli: að kenna), að kosningin
fór, eins og hún lór, þá skulum vér í eitt
skipti fyrir öll fræða hann á því, að þessi
heppilegu kosningarúrslit í Reykjavlk eru
því nær eingöngu að þakka ötulu fylgi
hinnar atorkusömu og fjölmennu iðnaðar-
stéttar hér í bænum. Til hennar teljast
fjölmargir stefnufastir og óháðir, einbeittir
og dugandi drengir, er telja sér skylt að
fylgja sannfæring sinni t stjórnmálum sem
öðrum málum, hvort sem ísafold líkar
betur eða ver. Þar að auki mun flokks-
stjórn kjósenda Tryggva hafa verið mun
styrkari og hyggilegri en flokkstjórn Hafn-
arliða og Valtýinga.
Að því er peningavaldið og bankavaldið
snertir, er ritstjóranum verður svo tíðrætt
um, getur hann, ef hann vill kanna lið
sitt með dálítilli nákvæmni og samvizku-
semi þegar gengið úr skugga um, að fjár-
glæframenn og vixlariddarar fylla fleiri
flokk Hafnarstjórnarmann.a en heimastjórn-
armanna. Saga stóra bankans mun, þeg-
ar hún verður ritin, sýna það og sanna.
Heimastjórnarmadur.
Ekki við einteyming.
—o—
V. Hörup skrifaði endur fyrir löngu grein
(26. júní 1879), er byrjaði þannig:
»Það eru sumir svo, að þeir geta aldr*
ei látið af heimsku sinni eða komizt frá
henni. Þeir hverfa stöðugt að henni til
að skýra hana, þýða hana, sýna, hvað
hún var skynsamleg, hvað vel hún var
hugsuð og hve góðar afleiðingar hún rétt
að segja var búin að fá. Eins og sum-
ir ódæðismenn laðast af ósýnilegu afli að
þeim stað, er þeir helzt skyldu forðast,
eins eru og sumir »pólitíkusar« svo gerðir,
að þeir eru altaf á þönum kringum netlu-
reitinn, þar sem þeir hafa lagt fúleggjum
sínum. Svona er enn hr. (nafnið) með
nóvember pólitíkina. Hjartað lafir við
hana, hugur hans er heillaður af henni;
hann gefst aldrei upp við að dubba hana
upp .... Þetta úthald er afsakanlegt;
hr.......hafði varið svo miklu til þessa
eins ; hégómagirnd hans er þar veðsett;
þetta var hans pólitlska meistarastykki,
og það er sárt að fá meistarastykkið sitt
aptur tekið ógilt. Hann játar aldrei, að
það hafi verið heimska ; það er ekki sá
maður í honum, að hann geti borið hana.
Honum blöskrar, svo að hann þorir aldr-
ei að renna augunum yfir sitt geisilega
fýluflan, því að þetta var eina hugsunin,
sem hann átti í eigu sinni, og hann býst
ekki við að eignast fleiri um alla eilífð«.
Það er alveg óþarfi, að útlista fyrir
mönnum, hve ágætlega þessi smellnu orð,
sem rituð eru fyrir 23 árum, eiga við
suma valtýsku forsprakkana, einkum
einn þeirra sérstaklega. Það er eins og
þau væru rituð árið 1902 og um þá eða
hann — og ekki aðra að upphafi. Vér
íslendingar segjum : »heimskan ríður ekki
við einteyming«. Nei, hún hefur báða
taumana, höfuðleðrið er óslftandi ogkjapta-
mélin með öllu óbilandi. S.
Þingmálafundur.
Árið 1902, mánudaginn 2. júní, var
þingmálafundur fyrir Strandasýslu settur
og haldinn að Broddanesi. Til fundar
þessa, sem haldinn var á undan kjörfundi
fyrir sýsluna, hafði boðað fyrverandi al-
þingismaður, Guðjón Guðlaugsson á Ljúfu-
stöðum. Fundarstjóri var kosinn séra Ei-
rikur Gíslason á Prestbakka og skrifari
fundarins Ágúst Th. Blöndal hreppstjóri
á Hlaðhamri.
Á fundinum voru mættir 55 kjósendur
til alþingis auk allmargra annara, sem
fundinn sóttu. Á fundinum voru tekin
fyrir þau mál, er nú skal greina:
1. Stjórnarskrármálið. Eptir
allmiklar utnræður um það mál var í einu
hljóði samþykkt svolátandi fundarályktun:
»Fundurinn samþykkir að skora á al-
þingi, að samþykkja tilboð stjórnarinnar
um að breyta stjórnarskránni þannig, að
íslenzka ráðaneytið í Kaupmannahöfn
verði afnumið, en ráðaneyti sé stofnsett á
íslandi, og að ísland fái sérstakan ráð-
gjafa, sem sé búsettur hér á landi, og enn
fremur, að alþingi setji engin þau ákvæði
inn í hið væntanlega frumvarp stjórnar-
innar, sem geti orðið því að falli hjá stjórn-
inni.
Fundurinn lýsir jafnframt yfir því, að
frumvarpið frá 1901 er með öllu ófull-
nægjandi af því, að það fer eigi fram á
innlenda stjórn, og skorar á alþingi, að
fella það, ef það kynni að verða borið
upp«.
2. Bankamálið: Eptir nokkrar
umræður var svo hljóðandi fundarályktun
samþykkt með 26 atkv. gegn 2:
»Fundurinn tjáir sig algerlega mótfall-
inn hinum útlenda hlutafélagsbanka og
telur það glapræði, að fá útlendum auð-
kýfingum e i n k a 1 e y f i fyrir allri ís-
lenzkri peningaverzlun. Hins vegar skor-
ar fundurinn á alþingi, að gefa landsbank-
anum rétt til að auka veltufé sitt svo, að
það samsvari, sem bezt peningaþörf lands-
manna.
Fleiri mál komu eigi til umræðu á fund-
inum og var því fundi slitið.
Eiríknr Gíslason. Ágnst Th. Blöndal.
(fundarstjóri). (skrifari).
Af kjörfundunum
og kosningaróðrinum á undan þeim eru
farnar að berast ýmsar sögur úr sunium
kjördæmum hér nærlendis, miður fagrar
og frægilegar, að því er hátterni valtýska
flokksins snertir. Meðal annars hefur ýms-
um mönnum hér í bæ verið ritað allítar-
lega um aðfarir þessa flokks í Vestmanna-
eyjum og hverjum meðulum þar varbeitt
til að knýja kjósendur til fylgis við Val-
tý, en brigða loforð sín við Jón Magn-
ússon, enda tókst það við 5—6. Eru
nöfn þessara ístöðuleysingja orðin alkunn
hér, þótt ekki þyki ástæða til, að birta
þau hér í blaðinu að sinni. Gengu þeir
sýslumaður og læknir auk Valtýs sjálfs
mjög ötullega fram í þvl, að snúa kjós-
endum til Valtýstrúar, þótt veiðin yrði
ekki meiri en þetta. Meðal annars gerði
sýslumaður í nafni annars manns tilraun
til að ráða menn í vinnu í fjarlægð, og
bauð beztu kjör: 5 krónurum daginn og
allt »frítt«. Til þessa voru falaðir hinir
beztu menn úr Jóns flokki, en er þeir
fengust ekki vildu þeir sýslumaður enga
ráða(!). Onnur miður lögleg brögð, er
Valtýingar beittu til að ná í atkvæði,
munu hafa farið svo dult, að ekki verði
hafðar hendur í hári forsprakkanna.
Fögnuðurinn yfir falli Valtýs og ósigri
þeirra læknis og sýslumanns eptir allt fárg-
anið, var, eins og geta má nærri, allmikill
hjá fylgismönnum landritarans og öllum
almenningi þar í eyjunum. — Meðal ann-
ars ritar maður einn, sem ekki hafði kosn-
ingarrétt, kunningja sfnum hér í bænum,
að afstöðnum kjörfundi á þessa leið:
„Nú er kjörþingið afstaðið. Húrra!, húrral,
húrra!, V. G. fallinn og það var mér sann-
arleg gleðifregn að heyra, þegar eg kom
af sjó úr fiskiróðri. Valtýr sjálfur hafði hald-
ið langa tölu fyrir sjálfum sér, og lýst því
yfir, að það væri einungis föðurlandsástin,
sem hefði knúð sig til, að bjóða sig fram
til þingmennsku fyrir þetta kjördæmi, því
að eins og allir hlytu að sjá væri þetta mik-
ið peningatjón fyrir sig, og í sarna streng
tók læknirinn og fleiri fylgifiskar hans, sem
með honum höfðu barizt allt til hinnar hinnstu
stundar. Einhver úr mótflokknum gat þess,
að stjórnarskrárdeila þessi væri Valtý að
kenna, og sagði þá læknirinn, að eðlilegt
væri, að alþýðan væri svo æst á móti V.,
það væri vanalega svo, ef einhver risi upp
til að færa í æskilegt horf, það sem aflaga
hefði farið, og tók til dæmis Jesú Krist og
Martein Lúter.(!!) Þótti mönnum slíkur sam-
jöfnuður ganga hneyksli næst".
Margt fleira spaklegt hermir bréfritari
þessi, en hér verður látið staðar numið
að sinni. — Þá er þessi svæsnasta kosn-
ingahríð, sem nokkru sinni hefur verið
hér á landi er um garð gengin, kemur
væntanlega meiri ró og kyrð á hugí manna.
Eptirhreytan eptir kosningarnar frá hálfu
þeirra, er ósigur bíða, ætti heldur ekki
að verða mjög löng, því að lítt tjáir að
sakast um orðinn hlut.
Mikill vinningur.
Nú er þó loks svo komið, að jafnvel þeir
fulltrúar frá síðasta þingi, sem mest hafa
nítt landsbankann og róið að þvt öllum
árum að koma honum á kné, eru nú farn-
ir svo mjög að gugna í sókninni, að þeir
þora ekki annað en lýsa því yfir, að þeir
vilji efla landsbankann og alls ekki greiða
atkvæði með því, að hann verði lagður nið-
ur. Þessi stakkaskipti eru að vísu gleði-
leg, þótt ekki muni þau af fúsum vilja
sprottin. Ljósasta dæmi þess, hversuheima-
stjórnarmönnum hefur tekizt að „lagfæra"
hina einnig í þessu máli eru yfirlýsingar
þingmanna Gullbringu- og Kjósarsýslu
(Þórðar Thoroddsen og Bjöms Kristjáns-
sonar) bæði á þingmálafundum þarí kjör-
dæminu fyrir kjörfundinn og svo á kjör-
fundinum. Annar þessara tnanna (Þ. Th.)
var aðalmálsvari Warburgsbankans á síð-
asta þingi og stækur mótstöðumaður lands-
bankans. Hinn (B. Kr.) er alþekktur af
ritgerðum sínum um landsbankann, ritgerð-
um, sem engin heil brú hefur ver-
ið í. Nú hafa báðir þessir menn lýst því
skýrt yfir, að þeir vildu styðja landsbank-
ann, og annar þeirra (B. Kr.) sagði á kjör-
fúndinum, að hann hefði ávallt(l) talið
æskilegast, að bankamir væru tveir.(!!) Hann
hefur haldið þessari ósk sinni furðanlega
vel leyndri, því að menn vita ekki til, að
hún hafi komiá neinstaðar fram fyr en nú
undir kosningamat. Sannleikurinn er sá,
að þingmenn þessir þorðu ekki kjósenda
sinna vegna annað en vera hlynntir lands-
bankanum, því að kjördæmið er yfirleitt
algerlega mótfallið Warburgsbankanum.
Þótt Halldór Jónsson bankagjaldkeri hlyti
ekki kosningu, þá varð för hans á þing-
málafundina meðal annars til þess, að knýja
þessar yfirlýsingar út úr hinum, og bar því
mikinn árangur, því að nú geta þeir Þ. Th.
og B. Kr. ekki snúið aptur við blaðinu van-
sæmdarlaust. Ennfremur varð framboð Hall-
dórs til þess, að Valtýrþorði ekkiað bjóða
sig í Gullbringu- og Kjósarsýslu í stað
Björns. Þetta hvorttveggja var því allmik-
ils virði fyrir heimastjórnarmenn. Meira
gat naumast áunnizt við framboð hr. H.J.,
svo seint, sem það kom fram.
Bankamál.
í 20. tölubl. »Bjarka«, 16. f. m, er birt
»nefndarálit« frá verzlunarmannafélagi
Seyðisfjarðarkaupstaðarum bankamál vort.
Félagið hafði í vetur haft á fundum sín-
um bankamálið til meðferðar og kosið nefnd
manna til þess að íhuga það. Það er álit
þessarar nefndar, er »Bjarki« flyturnú, og
af því að það er einkar vel samið, rök-
stutt og glöggt, vil eg með þessum línum
vekja athygli allra hugsandi manna á því.
Nefndarálit þetta er gleðilegur vottur
þess, hversu skilningur manna á bankamál-
inu hefur skírzt og aukizt nú á síðari tím-
um, að margir hinir vitrustu og beztu
menn lands vors hafa nú fengið augun
opin fyrir því, að seðlaútgáfurétturinn er
mjög dýrmæt eign fytjir þjóðfélag vort, og
að heill þess krefur, að vér sjálfir höfum
bæði töglin og hagldirnar í peningamál-
um vorum.
Nefndarmenn eiga hinar beztu þakkir
skilið fyrir þetta ítarlega nefndarálit, dg
verzlunarmannafélagi Seyðisfjarðarkaup-
staðar eru aðgerðir þess í málinu og til-
lögur þess um það til hins mesta heiðurs,
Halldór Jónssou.
Færsla kjörstaðar.
I 4. tbl. Þjóðólfs þ. á. skrifar, að sögn,
„merkur" bóndi úr Norður-Þingeyjarsýslu
alls ómerka og ósanna fréttagrein, um flutn-