Þjóðólfur - 06.03.1903, Side 2

3«
svæði, sera ekki tilheyrir þeim fremur en
öðrum ?
Svo fer har.n að reikna; þ4. kastar fyrst
tólfunum. Mér dettur ekki 1 hug að fara
að kenna honum reikning í svona mikilli
fjarlægð, en ræð honum til að fara til nær-
byggjandi sóknarprests og biðja hann að
kenna sér hinar 4 höfuðgreinar í óbrotn-
um tölum, og birta svo vottorð frá við-
komanda 1 einhverju tölubl. Fjallk., og þeg-
ar hann hefur sýnt mér þetta, þá tel eg
mér skylt að leiðbeina honum með ekki
stærra dæmi en þetta er, en fyr ekki.
I seinni hluta greinar sinnar verður hann
tvtsaga, og játar þá að það séu einmitt
Skaptf., sem vilja fá þessu framgengt.
Fyrir rétti er það ekki álitið gott að bera
þvert ofan t sjálfa sig, og eru þeir, sem það
gera venjulega hafðir í gæzlufangelsi,þangað
til þeir hafa gert næg skil fyrir sönnum
framburði, en eg læt mér í léttu rúmi
liggja, hvernig hann vefur utan um sjálfan
sig, þegar hann auðsjáanlega hefur ekkert
skyn á því, sem hann talar um.
„Höfn er engin með Skaptafellssýslunni
—Um Vík er ekki að tala" o. s. frv. Þetta
verður honum að orði, en svo ætlast hann
til að fá trygga höfn í Vík og Hornafirði,
og láta botnvörpufélögin gera það. Eg
verð að vera á sömu skoðun og hann, að
gott og gagnlegt væri að eiga góða og
trygga höfn fyrir suðurströndinni. En að
slíkt mundi fást fyrir milligöngu botnvörp-
unga ei* svo ofdirfskufull og óréttlát hug-
mynd, að hún rúmast ekki nema f heila-
búi skammsýnna sérvitringa.
Þótt Skaptf. flaggi með fiskifræðing
landsins, B. Sæmundssyni, f gegnum alla
grein sína, og vísi til hans eins og biblíu-
fróður prestur til ritningarinnar, þá álít eg
það ekki næga sönnun fyrir sanngirni
frumvarpsins. Og hvemig sem þeir kunna
að flétta orðum hans inn, í sín, þá munu
þeir aldrei geta svert hann með því, að
hann leggi það til, að umboðsstjórn lands-
ins færist frá landstj. til sýslunefndarinnar
í Skaptafellssýslu, og að þeir fái Iögskip-
aðan eignarrétt á því, sem tilheyrir öðr-
um, því eg held því fast fram, að sjórinn
við landið tilheyri þeim Islendingum, sem
nota hann að einhverju leyti, en ekki
hinum.
Að fiskiveiðar hafa aukizt við Vestm.-
eyjar síðan botnvörpungar byrjuðu að
fiska, sannar ekkert, nema það að hann
hafi flúið undan ágangi þeirra austur frá.
Skaptf. er líklega bóndi, því sjómaður
er eg viss um að hann er ekki. Nú vildi
eg að síðustu spyrja hann eins. I lögum
um refaveiðar er svo ráð fyrir gert, að út-
rýma skuli öllum vargi, og refaskyttum
er borgað fyrir að eyða honum. Þætti
yður núekki óréttlátt, Skaptf. minn, efþér
eigið annars nokkurn fénað, að nágranni
yðar fengi ótakmarkað leyfi til að ala
upp refi, því ekki væri ómögulegt, að þeg-
ar þeim færi að vaxa fiskur um hrygg, að
þeir skryppu yfir til yðar og tækju frá
yður kind og kind í leyfisleysi; líklegt er
það. —
Að síðustu endar nefndur höfundur með
þessari dæmalausu setningu,
„Allir hinir gætnari og greindari þing-
menn eru þeirrar skoðunar, að tilraun
ætti að gera í þá átt, sem nefnt frumvarp
fer fram á“.
Þetta er dálaglegur vitnisburður um hina
beztu menn í löggjafarþingi Islendinga
að drótta því að þeim, að þeir vilji lög-
festa útlenda yfirgangsmenn inn í land-
helgina til stórtjóns fyrir fjöldann, drótta
því að þeim jafnframt því og þeir eru
að berjast fyrir sjálfstjórn, að þeir séu
svo skammsýnir, að vilja afsala sér rétti
þeim, sem Island hefur, og er sá bezti,
sem það þrátt fyrir allar hörmungar fyrri
alda héldu dauðahaldi í — og létu svo
Skaptfellinga fá endur gjaldið, sem í raun
og veru áttu alls ekki að hafa neitt.
Nei, það sanna er það, að béztu menn
þingsins eru flestir á móti því, — lítið þér
bara í þingtíðindin.
Að endingu vil eg segja yður Skaptfell-
ingur minn, hvort þér heitið Guðl. eða
annað, að eg gerði það í góðri meiningu,
að skrifa grein mína í Þjóðólf, og með
því — eins og Böðvar — að rífa yður úr
beinahrúgunni, sem ágirnd, skammsýni og
vanþekking hefur hlaðið að ykkur, því Hrólf-
ur konungur — föðurlandið — þarf þess
með, að hugsunum hirðmannanna sé beint
í rétta átt.
Látið nú yður þetta að kenningu verða.
Yðar einl.
Matth. Þórðarson.
Nokkur orð
um plægingar.
Björn ritstjóri segir í 2. tb). »ísafoldar«
þ. á., að Eggert Finnsson bóndi á Meðal-
felli sé nú talinn einn hinn færasti og
og vanasti plægingamaður hér á landi, og
því til sönnunar kemur hann með skýrslu
yfir plægingar þær, er Eggert vann að
hér i Reykjavík næstl. haust, sem Eggert
hefur samið eptir tilmælum ritstj. Það
er auðséð, að ritstj. hefur ekki neina veru-
lega þekkingu á plægingum, þar sem hann
auglýsir skýrslu, sem einungis sýnir öllum,
er þekkingu hafa á, að Eggert Finnsson
er ekki eins mikil fyrirmynd hvað plæg-
ingar snertir, og ritstj. viil halda fram. —
Það er annars mjög leitt, að ritstjórinn
skyldi verða svona óheppinn í valinu, þar
sem har.n hefði getað átt völ á betri manni
t. d. búfr. Jóni Jónatanssyni, því eg skil
svo, að skýrslan hafi átt að vera til þess,
að glæða áhuga manna á plægingum, en
ekki til þess að fæla þá frá þeim, vegna
dýrleika, því plægingar mega enn sem
komið er ekki, kallast almennar; ,væru
því miklar líkur til, að menn forðuðust
þær, er þeir sæju, að þær gætu verið
dýrari en skófluvinnan. —
Eg sé það á skýrslunni, að hjá land-
lækni Jónassen og jafnvel klæðskera H.
Andersen, hefur Eggert plægt sama land
og sömu stærð og eg næstl. vor hjá Jón-
asserr, og er hann að því helmingi lengri tíma
en eg, og kostar að einplægja hjá honum
dagsl. kr. 36,81, en hjá tnér kr. 18,85.
Mismunurinn verður þá kr. 17,96 á dagsl.,
sem Eggert er dýrari en eg. Það sem
hann plægði hjá Andersen, er líka að
mun dýrara en hjá mér, þó er munurinn
ekki eins mikill og hjá Jónassen. Til
frekari skýringa skal eg láta þess getið,
að Eggert hafði kr. 1,00 um kl.tímann
fyrir sig og 2 hesta, en eg kr. 1,10 um
ki.tímann fyrir mig. 2 hesta og dreng, er
stýrði hestunum, sem eg borgaði 10 aura
fyrir hvern tíma.
Mér virðist sem Eggert hafi orðið
snortinn þeirri meðvitund, að hjá þess-
um mönnum sé skýrslan ekki sem álit-
legust, þvf hann reynir að fegra hana með
því, að kenna túrnipsblöðum og kinda-
innyflum seina vinnu. Það eru annars fá-
fengilegar ástæður, sem hann kemur þar
með. Þegar eg las þær, datt mér í hug
málshátturinn: »árinni ber við illur ræð-
ari«. Eg átti tal við iandlækni Jónas-
sen eptir að Eggert plægði hjá honum;
lýsti hann sem von var megnri óánægju
sinni yfir verkinu og kvaðst ekki framar
láta plægja hjá sér, ef plægingar gæfust
ekki betur. —
Stykkið hjá Jónassen var óbrotið, er eg
tók það til vinnu, og áburðarhaugar lágu
hingað og þangað um það. Mundi ekki
Eggert kalla það torfærur? En hjá And-
ersen var landið að mestu leyti brotið, en
ekki varð eg var við það, að ekki væri
hægt að plægja það. fyrir grjóti. Það
liggur líka í augum uppi, að óþarfa mold-
vörpugangur hefur verið á Eggert, er
hann plægði þar, þar sem hafrauppskeran
var hin ákjósanlegasta næstliðið sumar;
mér er óbætt að segja hvergi betri hér í
Reykjavlk, það ber það llka með sér, þar
sem Andersen lét tvfslá það.
Annars hefur Eggert ekki þótt viðeig-
andi, að skýra frá plægingartilraunum
sínum í sumar hjá Birni Jenssyni kennara,
er hann varð frá að hverfa, og eg mátti
svo taka við. Þar mátti segja að væru
torfærur, mógrafir og þýfð mýrarjörð, enda
var þá þó nokkur gróður kominn.
Eptjr því sem eg hef komizt næst, hef-
ur Eggert lítið annað plægt hér í Rvík
en þurra móa, mela og brotið land. Það
hlýtur hver maður að skilja, að munur
er hvað betra er að plægja þessháttar
jörð í samanburði við seiga mýrarjörð,
með pyttum og mógröfum, enda komst
eg að raun um það í vor og sumar, er
eg plægði fyrir 15 menn í jarðræktarfé-
lagi Reykvíkinga.
Eg vil bera málið undir þá menn, er
kynnu að hafa betri dómgreind en eg,
hvort ekki sé nokkuð mikil fjarstæða, að
kostnaður við að einplægja dagsl. af þurr-
um móum og flögum sé ekki of mikill,
þegar hann er kominn yfir 30 kr. Eg
veit til þess, að búfræðingur Jón Jónatans-
son hefur gert áætlun fyrir Jarðræktarfé-
lagið hvað kosta mundi að einplægja
dagsl. af þurrum móum og flögum. Einn-
ig hefur hann gert áætlun um hvað kosta
mundi að tvfplægja, tvíherfa og búa undir
sáningu, og eru þær þannig: 22 kr. að
einplægja, en 45 kr. að tvíplægja, tvíherfa
og búa undir sáningu. Ef maður ber nú
saman skýrslu Jóns og Eggerts, þá kem-
ur ffam mikill mismunur. Eg tek t. d.
plægingar, er Eggert gerði hjá Guðmundi
í Nesi, þar verður kostnaðurinn við að
einplægja þurra móa og flög kr. 38,43, en
eins og eg hef áður drepið á, 22 kr. hjá
Jóni; eptir þessu að dæma Verður plæg-
ingin á dagsl. kr. 16,43 ódýrari hjá Jóni
en Eggert. Það er ekki einsdæmi, að
kostnaður við að einplægja dagsl. af þurr-
Um móum og flögum hafi orðið fyrir neð-
an 20 kr., eg þekki mörg dæmi til þess,
að hann hefur ekki náð nema 16 kr. á
dagsl. Eg skal láta þess getið, að eg
plægði og herfaði 2 dagsl. hjá Sveini Jóns-
syni snikkara næstliðið vor, og varð kostn-
aðurinn við að einplægja og einherfa
hverja dagsl. 20 kr.; landið var móar og
flög; eg geri ráð fyrir, að frádregnum
herfingarkostnaði hafi plægingarkostnaður-
inn ekki orðið nema 16 kr. á dagsl.
Eggert segir í skýrslunni, að nokkuð
af landinu, er hann plægði hjáJesZimsen
& Co. hafi verið seig mýri, samt getur
hanrt plægt dagsl. hjá honum kr. 7,92
ódýrara en hjá Guðm. í Nesi, erléthann
einungis plægja þurra móa og flög. Það
var meira en eg vissi, að ódýrara væri
að plægja seiga mýri en móa 1
Það væri óskandi, að duglegir menn,
sem plægja framvegis, hefðu það fyrir
reglu, að semja áreiðanlega skýrslu yfir
það sem þeir plægja, og koma þeim svo
á prent, það yrði til þess að glæða áhuga
á bezta málefni okkar í búnaðinum. Að
endingu óska eg plægingum góðs gengis,
og ennfremur að enginn reyni til þess
optar að kæfa þær f fæðingunni.
Rvfk 1. marz 1903.
Árni Thorlacius.
Skólaröð
í Iteykjayíkur lærða skóla við miðs-
vetrarpróf 1903.
[Svigatölurnar aptan við nöfnin sýna upp-
hæð námsstyrksins í krónum; en hér kem-
ur að eins fyrri hluti hans til greina, því
að síðari hlutanum verður ekki úthlutað fyr
en sfðarj.
VI. bckkur.
1. Geir G. Zoéga, Rvík.
2. Guðmundur Hannesson, Stað í Aðalvík,
umsjónarmaður í bekknum (100).
3. Vigfús Einarsson, Kirkjubæ í Tungu.
4. Bogi Brynjólfsson, Rvík (,50).
5. Jóhann Briem, Hruna (100).
6. Georg Olafsson, Rvík.
7. Ólafur Þorsteinsson, Rvík.
8. Guðm. Guðmundsson, Kirkjubóli í
Isafjarðarsýslu (75).
9. Lárus Sigurjónsson, Húsavík f Norður-
Múlasýslu (100).
10. Guðm. Ólafsson, Rvík.
11. Haraldur Sigurðsson, Rvík.
V. bekkur.
1. Stefán Jónsson, Hrísakoti á Vatnsnesi
(100).
2. Jón Kristjánsson, Rvík.
3. Oddur Hermannsson, Rvík (50).
4. Jóhann G. Sigurðsson, Svarfhóli í
Miklaholtshreppi (75).
5. Gunnar Þ. Egilsson, Rvfk (25).
6. Björn Pálsson, Rvfk (75).
7. Bogi Benediktsson, Rvík (75).
8. Magnús Júlíusson, Klömbrum í Húna-
vatnssýslu.
9. Gunnar Sæmundsson, Skagafirði, um-
sjónarmaður skólans (50).
10. Jón Kristjánsson, Víðidalstungu, um-
sjónarmaður í bekknum.
IV. bekkur.
1. Guðmundur Guðfinnsson, Rvík.
2. Andrés Björnsson, Brekku f Skaga-
firði (50).
3. Þorsteinn Briem, Alfgeirsvöllum í Skag*-
firði, umsjónarmaður í bekknum.
4. Þórarinn Kristjánsson, Rvík.
5. Ólafur Lárusson Selárdal.
6. Ólafur Jóhannesson, Rvík (50).
7. Brynjólfur Magnússon, Ljáskógum í
Dalasýslu (75).
8. Björgólfur Olafsson, Rvík (75).
9. Júlíus Havsteen, Akureyri.
10. Baldur Sveinsson, Húsarík (50).
11. Ólafur Óskar Lárusson, Rvfk, (25).
12. Þorgrímur Kristjánsson, Rrík.
13. Pétur Sigurðsson, Hörgslandi á Síðu,
umsjónarmaður úti við.
14. Ingvar Sigurðsson, Rvfk.
15. Karl Sæmundsen, Blönduósi.
16. Magnús Stephensen, Rvík.
17. Magnús Pétursson, Sauðárkrók* (75).
III. bekkur.
1. Arni Arnason, Skildinganesi (75).
2. Guðjón Baldvinsson, Böggvisstöðum í
Svarfaðardal (75).
3. Sigurður Lýðsson, Arnarfirði (50).
4. Konráð Konráðsson Rvík, umsjónar-
maður t bekknum (50).
5. Guðnaundur Jónasson, Hlíð á Vatns-
nesi.
6. Hafsteinn Pétursson, Sauðárkrók (50).
7. Pétur Jónsson, Rvík.
8. Björn Guðmundsson, Böðyarshólum í
Húnavatnssýslu (25).
9. Björn Jósepsson, Hólum í Hjaltadal.
10. Guðmundur Kr. Guðmundsson, Rvík.
11. Jóhannes Jóhannessen, Rvík.
12. Stefán Scheving Thorsteinsson, ísafirði*
13. Guðbrandur Jónsson, Rvík.
14. Magnús Gíslason, Búðum í Fáskrúðs-
firði.*
15. Sigurður Einarsson, Vatnsenda í Flóa*
(25)-
16. Þórður Oddgeirsson, Vestm.eyjum.*
17. Páll Sigurðsson, Vatnagarði f Garði*
18. Vernharður Þorsteinsson, Nesi í Höfða-
hverfi.*
II. bekkur.
1. Benedikt Bjarnarson (bónda Magnús-
sonar) frá Víkingavatni í Kelduhverfi;
nýsveinn.
2. Sigfús Maríus Jóhannsson, Vestmanna-
eyjum.
3. Ólafur Gunnarsson (f bónda Ólafs-
sonar) frá Ási í Hegranesi, nýsveinn.
4. Jón Þórarinn Sigtryggsson (hreppstjóra
Benediktssonar) frá Grundarhóli á Hóls-
fjöllum; nýsveinn.
5. Alexander Jóhannesson, br. nr. 6 í IV.
bekk.
6. Ólafur Pétursson, Hrólfsskála á Sel-
tjarnarnesi.
7. Jónas Jónasson (prófasts Jónassonar)
frá Hrafnagili; nýsveinn.
8. Sigurður Jóhannesson (Sigurðsso
frá Hindisvík á Vatnsnesi; nýsveinn.
9. Árni B. P. Helgason (prests Ámason-
ar), Ólafsvík.
10. Sveinn Valdimar Sveinsson, Rvfk (25).
11. Ásgeir Gunnlaugsson (bónda Jónsson-
ar) frá Akranesi; nýsvcinn.
12. Pétur Halldórsson, Rvík.
13. Einar Indriðason, Rvík.
14. Vilheim Ólason, Rvík (»5).
15. Haraldur Jónasson (f prests Björns-
sonar í Sauðlauksdal) Rvík; nýsvcinn.
16. Reinhold Richter, Stykkishólmi.
17. Sigfús Blöndal, Rvík.
18. Óskar Clausen, Rvík.
19. Steindór Björnsson, Gröf í Mosfells-
sveit.*
* táknar að pilturinn tók eigi próf sökum
veikinda.