Þjóðólfur - 28.07.1905, Qupperneq 2

136
ÞJOÐÓLFUR.
4. Lög um lögaldursleyfi handa konum.
5. Lög um viðauka við opið bréf 31. maí
1855 utn skyldu embœttismanna til að
sjd ekkjum stnum borgið með fjárstyrk
eptir sinn dag (að þeir geti fullnægt
þeirri skyldu með því að kaupa sér
lífsábyrgð í lffsábyrgðarstofnun ríkis-
ins, sem sé 15 sinnum hærri að minnsta
kosti en lfffé það, sem embættismað-
urinn er skyldur að tryggjaekkju sinni).
6. Lög um samfykktir um kynbcetur naut-
gripa.
2. gr. Þegar sýslunefnd álítur hagfellt
að gera samþykkt fyrir alla sýsluna eða
nokkurn hluta hennar, skal hún kveðja
til almenns fundar í héraði því eða á því
svæði. sem ætlast er til að samþykktin nái
yfir, og eiga atkvæðisrétt á þeim fundi allir
þeir, er þar búa og kosningarrétt hafa til al-
þingis. 3. gr. Samþykki fundarmenn frv.
sýslunefndar með 2/3 atkv. þeirra, er greidd
hafa verið, skal hún senda frv. stjórnarráð-
inu til staðfestingar. 5. gr. Nú er sam-
þykkt um kynbætur nautgripa löggilt og
má þá ekkert graðneyti eldra en 5 mán-
aða ganga á því svæði, er samþykkt nær
yfir, nema það sé í öruggu hliðarhapti eða
annari fullgildri gæzlu, svo sem samþykkt
mælir nánar um.
7. Lög um hegning fyrir tilverknað, er
stofnar hlntleysisstöðu ríkisins í hcettu.
8. Lög um stœkkun vetzlunarlóðarinnar i
Bolungarvik.
9. Heimild til lóðasólu fyrir Isafjarðar-
kaupstað.
10. Breyting d opnu bréfi 26. jan 1866 um
byggingarnefnd d ísafirði.
11. Stækkun verzlunarlóðarinnar d Búðar-
eyri við Reyðarfjörð.
Sameinaða gufuskipafélagið
kvað nú hafa fært sig svo mikið niður,
að það býðst til að taka gufuskipaferðir
milli Islands og útlanda og kringum land-
ið, alls 30 ferðir fyrir 30,000 k r.
tillag úr landsjóði hvort árið
(1906 og 1907). Það er með öðrum orð-
45,000 kr. niðurfærsla á ári eða
90,000 kr. minna á f j á r h a gs t í ma-
bilinu, en það nú hefur. Er þessi
mikla niðurfærsla að þakka samkeppni
hr. Thor E. Tulinius eða félags þess, er
hann stýrir (Thorefélagsins), en hann treyst-
ist ekki til að bjóða jafngóð boð sem
þessi, og mun því tilboði »hins samein-
aða« tekið, en hr. Th. Tulinius fær að
sjálfsögðu einhvern aukastyrk eða þókn-
un fyrir póstflutning, enda á hann það
fyllilega skilið, með því að svona hag-
fellt boð frá keppinaut hans, er auðvitað
eingöngu honum að þakka. Mál þetta
er ekki enn komið úr fjárlaganefndinni,
en ákvörðun mun tekin í því.
Ósannindaþvættingur ísafoldar um þessi
tilboð og'gabbið(l) við Tulinius, er eins
og annað úr þeirri átt, hin mesta rógburð-
arendileysa, eins og sjást mun, þá er skýrt
verður hlutdrægnislaust frá tilboð-
unum, hvoru um sig. Þess skal að eins
getið, að T. hefur aldrei boðizt til að
taka að sér ferðirnar fyrir 10,000kr. tillag úr
landsjóði, eins og Isaf. segir. Hann vildi fá
50,000 kr. fyrir 20 ákveðnar og 16 ó-
ákveðnar ferðir. En úr ríkissjóði gat hann
ekki vonast eptir 40,000 kr. af þessari upp-
hæð, og því síður getur þing íslendinga
gert samning(!) upp á það.
Kosningargerðin
úr Suður-Múlasýslu 3. júní 1903, er leg-
ið hefur svo lengi á döfinni óstaðfest af
þinginu var loksins samþykkt í samein-
uðu þingi 25. þ. m., eins og nefndin í
þessu kosningakærumáli hafði lagt til.
Fyrri liður niðurlagsatriðsins í nefndará-
litinu :
a ð látið sé við svo búið standa um
kosningu 2. þm. Suður-Múlasýslu G. V.
(Guttorms Vigfússonar) var samþykktur
með 24 atkv. gegn 9, en með 26 sam-
hljóða atkv. síðari liðurinn.
að stjórnarráðinu sé falið að gera þær
ráðstafanir, sem því þykir við eiga út af
samningi kjörskránna í Suður-Múlasýslu
fyrir kosningartímabilið 1902—1903 og
frammistöðu kjörstjórnar og sérstaklega
kjörstjóra við alþingiskosninguna þar 3.
júnl 1903.
Breyt.till. frá Valtýingum var felld
við nafnakall með 28 alkv. gegn 9, en
hún var þess efnis, eins og drepið var á
í síðasta blaði, að láta við svo búið standa
á þessu þingi, en ónýta svo alla kosn-
inguna (kosningu beggja þingmannanna)
í þinglok(!). Þeir 9, sem atkv. greiddu
með þessari fjarstæðti voru: Björn Krist-
jánsson, Jóh. Jóh., ÓI. Briem, Ól. Ól.,
Sig. Stef., Sk. Thor., Stef. Stef. (Skagf.),
Valt. Guðm. og Þorgr. Þórðars. Önnur
br.till. (frá séra Þórh. Bjarnars.) var felld
með 26 atkv. gegn 12. Sú br.till. fór
fram á, að ógilda nú þegar alla kosninguna.
Framsögumaður nefndarinnar var Lárus
H. Bjarnason og gerði hann ljósa grein
fyrir því í ræðu sinni, að kosning 2. þm.
S.-M. ætti að taka gilda, bæði vegna þess,
að gallarnir á henni, þótt miklir væru,
væru þó ekki annað en formgallar og sér-
staklega af því að áreiðanlegt mætti telja,
að kosningaúrslitin hefðu ekki orðið önn-
ur en þau urðu, þótt allt hefði farið lög-
lega fram, enda hefði það verið nær al-
gild regla á þingum fyr, að taka þær
kosningar gildar, þótt gallaðar væru, þá
er það vfcri sannað, að gallarnir hefðu
ekki haft áhrif á úrslit kosningarinnar.
Lenti í nokkrum orðahnippingum milli L.
H. B. og Ólafs Thorlaciusar 1. þm. S.-M.,
er öldungis ófyrirsynju hafði hreytt úr
sér ófimlegum ónotum til þm. Snæfellinga
við umr. þessa máls um daginn, enda fékk
hann nú kvittun fyrir þau, sem eðlilegt
var, jafn ástæðulaus sem þau voru og án
alls tilefnis frá hálfu L. H. B. Er svo
áð sjá, sem Ó. Th. vilji nú allmjög þókn-
ast minni hlutanum, sem hann af ástæð-
um ógreindum hérnú hefur samlagað sig
við í skarð Guðlaugs Guðmundssonar,
sem ekki hefur langa hríð komið á flokks-
fundi með minni hlutanum. En svo er
að sjá, sem Valtýingar séu lítt glaðir við
þau mannaskipti, úr því að þeir lögðu til,
að hinn nýi liðsmaður þeirra væri gerð-
ur rækur af þingi, vildu vinna það til,.
að hann yrði samferða Guttormi. í spor-
um Ó. Th. mtindi margur kunna þeirri
hugulsemi illa.
Þéssi fræga Sunnmýlingakosning 1903
er nú loksins komin út af dagskrá þings-
ins, og hefur þjark þetta haft allmikinn
kostnað f för með sér, sem vel hefði mátt
spara. Vitanlega fær oddviti kjörstjórn-
arinnar < Suður-Múlasýslu allrækrlega of-
anígjöf fyrir alla frammistöðuna, en við
það mun líka verða látið sitja, og má
hann sannarlega þakka fyrir, að verða
ekki harðar úti, eptir allt saman.
Kjötsölutilraunir o. fi.
Eptir Herm. Jónasson.
II.
Eg get eigi betur séð, en að kjötsölu-
tilraunirnar hafi enn gengið eins vel og
hægt er með sanngirni að búast við. En
nú skiptir mestu að haldið sé áfram í
í réttu horfi. Hættan er þó afarmikil.
Ölium sem við verzlun fást, er kunnugt,
að þær 250 tunnur af tilraunakjöti, er
sendar voru á síðastliðnu hausti til stór-
kaupm. S. Jóhannessonar, seldust 5—9 krón-
um meira tunnan, en allt annað íslenzkt
kjöt, er selt var samtfmis; ennfremur að
menn hafa slegið úr hendi sér um 10,000
krónur með því að nota eigi tilboð hans
að fullu. Það er því mjög hætt við, að
sumir vilji nota sér framvegis að láta
kjöt sitt sigla í kjölfari tilraunakjötsins,
nema áreiðanlegir eptirlitsmenn séu á út-
flutningastöðunum. Þessi hætta var mér
og stjórn Búnaðarfél. Isl. Ijós f fyrra, og
þessvegna setti eg eigi að því sinni nema
lítið eitt í skýrslu mína um flokkun og
meðferð kjötsins. Þessi varúð hlýtur að
vera hverjum hugsandi manni auðsæ, þótt
búfr.k. Guðj. Guðmundsson skilji hana
eigi og fimbulfambi svo mikið um það f
33. tbl. Isaf. þ. á. Þess ber vel að gæta,
að enn er markaðurinn eigi mikill eða
víðtækur fyrij linsaltað íslenzkt kjöt; en
ef ofmikið bærist á markaðinn af því, og
það ef til vill án vitundar erlendra kaup-
enda, þá er voði á ferðum, og gæti svo
farið að seinni villan yrði argari þeirri
fyrri. Þessa hættu sáum við stórkaupm.
S. Jóh. glöggt, og því lofaði hann að
vera við því búinn í haust er leið, að
kaupa íslenzkt verzlunarkjöt fyrir 200,000
—300,000 krónur, ef þörf gerðist. Með
þessu vannst tvennt. Ef sendar hefðu
verið út liðugar 2000 tunnur af Iinsölt-
uðu kjöti, eins og gert var ráð fyrir, var
nauðsynlegt að halda inni hæfilega miklu
af því kjöti, er saltað var á vanalegan
hátt, þar til búið væri að selja og eyða
linsaltaða kjötinu. Ennfremur er það al-
tftt, að sumir smákaupmenn eru neyddir
til að selja kjöt sitt um leið og það kem-
ur út, fyrir hvaða verð sem býðst. Þetta
er til ómetanlegs skaða fyrir fslenzka
kjötverzlun erlendis. Þvf var það annað
þýðingarmesta attiðið í kjötsölumálinu, að
allt það kjöt er varð að selja, þótt um
nauðungarsölu væri að ræða, yrði keypt
af manni, er gæti legið með kjötið, þar
til eptirspurn ykist, eða með öðrum orð-
um ráðið því, að íslenzkt kjöt færi eigi
út á almenna markaðinn íýrir óeðlilega
lágt verð.
En því miður var á síðastliðnu hausti
sent svo lítið út af tilraunakjöti, að á
þessu þurfti eigi að halda. Stórkaupm.
S. Jóh. hefur þvf enn eigi getaðsýntsem
skyldi, hve sterkan vilja og krapt hann
hefur til þess, að ráða bætur á sölu á
íslenzku kjöti erlendis. En ómaklegt og
ósæmilegt er það, að hann hefur verið
hrakyrtur í íslenzkum blöðum, af þeim
ástæðum einum, að mér var ráðið að
leita til hans í hinu vandasama kjötsölu-
máli, og að hann — Islendingurinn —
skuli á liðugum 30 árum hafa aflað sér
nál. 2,000,000 króna, er hann á að þakka
dugnaði sínum og áreiðanleik. I sam-
bandi við þetta leyfi eg mér að setja kafla
úr eptirfylgjandi bréfi:
Skrifstofa hins konunglega danska land-
búnaðarfélags.
Kaupmannahöfn 19. nóv. 1903.
Hr. alþingismaður Hermann Jónasson !
Þegar eg talaði við formanninn í hinu
kgl. danska landbúnaðarfélagi, hr. Hofjæg-
ermester F. Friis, um málefni það, sem þér
báruð upp f félaginu f fyrra dag, réð hann
til, að við skyldum snúa oss til hr. S. Jó-
hannessonar, sem alkunnur er fyrir verzlun
sfna með feitmeti og saltaðar og reyktar
kjötvörur. Hofjægermester Friis er einnig,
svo sem yður ef til vill er kunnugt, for-
stöðumaður landbúnaðarháskólans og land-
búnaðartilraunastofunnar og hefur í þeirri
stöðu staðið í viðskiptasambandi við hr. S.
Jóhannesson og veit, að hann er dugandi
verzlunarmaður og fullkomlega heiðarlegur
og ráðvandur maður.
Þegar þér hafið samið við hr. S. Jóhann-
esson mun félaginu kærkomið að fá vitneskju
um málalokin.
• Með virðingu yðar
H. Hertel.
Þau nöfn, er hér standa, vega marg-
falt meira hjá öllum, er til þekkja, en
t. d. nafn Guðjóns búfr.kand. og hans
nóta.
Fátækramálið.
Eptir Sighvat Árnason.
Milliþinganefndin hefur nú að mörgu
leyti vel undirbúið fátækralöggjöfina.
Mesta þrætueplið í fátækramálinu er sveit-
festisákvæðið, enda hefur milliþinganefnd-
in ekki orðið sammála um það.
Margir eru óðir og uppvægir með það,
að vilja stytta 10 ára sveitfestisákvæðið og
kenna því um alla klækina. Sumir vilja
hafa það 5 ár, aðrir að eins z ár, og enn
aðrir vilja láta dvalarhreppinn ráða sveit-
festinni, sem er nokkuð það sama.
Eg lít svo á, að ekki sé ráðiegt að sleppa
eða breyta 10 ára ákvæðinu, því eg er
sannfærður um það eptir minni 50 ára
reynslu í sveitarsökum, að betri umbót
má fá á löggjöfinni með því, að breyta
henni á annan hátt, sem eg með línum
þessum vil leitast við að sýna fram á.
Eg hef Iagt stund á að íhuga þetta
málefni, og ekki fundið ástæðu til þess
að víkja frá vinnutímagrundvellinum og
ekki heldur frá 10 ára ákvæðinu, með
þeirri aðalbreytingu frá því sem nú er, að
takmarka aldursskeið manna til að ávinna
sér rétt til framfæris þannig, að maður
geti ekki með dvöl sinni, hvort hún er
Tengri eða skemmri, áunnið sér rétt til
framfæris nema á aldursskeiðinu frá 16
til 60 ára, og á þann hátt, að maður hafi
rétt til framfæris í þeim hreppi eða bæj-
arfélagi, sein hann hefur dvalið lengst í
á téðu aldursskeiði, en þó eigi skemur en
10 ár, hvort sem þau eru samfleytt eða
ekki og án þess að hafa þegið styrk
af fátækrafé. En hafi maður dvalið jafn-
lengi í öðrum hreppi eða bæjarfélagi á
þessu aldursskeiði, þá hafi hann jafnan
rétt til^ framfæris í þeim báðum eða öll-
um ef fleiri eru.
Milliþinganefndin stingur upp á 65 ára
aldurshámarki, sem er í þá áttina, að vera
samkvæmt tillögum mínum, en er hálf-
verk eptir minni eigin reynslu, því mörg
voru þau dæmin á mínum tíma, að mað-
ur rétt um sextugt, uppgefinn af gigt og
lúa, var fluttur á sveit sína, og svo mundi
enn verða, ef hámarkið væri sett 65 ár.
Miklu betur mundi gefast að hafa 60 ár
fyrir hámark, með því líka að það svarar
betur til gildandi laga um verkfæra menn.
Með þessu móti væri aifarið komið í
veg fyrir hrakning á öldruðu og uppgefnu
fólki hreppa á milli, sem svo mjög mikið
hefur átt sér stað, og sein sr meiri hlut-
inn af fátækraflutningunum og hka sár-
grætilegasti hlutinn af þeim. Og með
þessu móti fengist líka sú umbót, sem
ekki er minna í varið, á þvt að varna
mönnum þess, öldruðum og uppgefnum,
vegna sveitfestinnar, að mega dvelja hjá
vandamönnum eða vinum sínum, svo þeir
hafa mátt til að hrökklast á sveit sína og
verða þar niðursetningar, eins og dæmi
eru til deginum Ijósari.
Fyrir þessu ættu menn ekki að vera
kaldir í huga sínum, og ganga þegjandi
fram hjá því, sem eru afleiðingar af slæmri
löggjöf.
Þá eru eptir fjölskyldurnar, sem Iíka eru
opt fluttar til átthaga sinna, og sem ekki
er ráðin bót á með þessum tillögum, en
á slfkt legg eg margfalt minni áherzlu,
því bæði er það, að foreldrar barna eru
opt vinnufærir menn og börnin alast upp
og koma til að verða vinnandi.
Það er sagt en ekki sýnt, að með öðru
máli en þessu fáist betri umbót á fátækra-
löggjöfinni, að minnsta kosti ekki eptir
þeim tillögum, sem fram eru komnar, nfl.
þeim, að hafa dvalarhreppinn eða 2 ár
fyrir sveitfestisákvæði, sem er eitt og hið
sama.
Eg lít svo á, að allri sjávarsíðunni og
þar með kauptúnum og kaupstöðum sé
allmikil hætta búin, ef dvalarhreppurinu
verður látinn gilda til sveitfesti. Náttúr-
an breytir ekki sínu gamla lögmáli, að
stundum fari harðæri satnan og stund-