Lanztíðindi - 01.08.1850, Blaðsíða 4

96
En er það þá ólöglegt, að hann sæki um
lausn? Nei, uei, kynni nú höf. að svara, ef
það er ekki á móti vilja gtjórnarinnar. t. a.
m. eins og var um umboðsmanninn þarna
eystra um árið; en rektor má það ekki, „ef
þessi úrlausn stjórnarinnar (o: sú, að stjórn-
in erlendis ljet hann lialda embættinu) á ekki
að verða þýðíngarlaus“. En iná jegspyrja, er
það þá þýöíng úrlausnarinnar, að rektorskuli
sitja með embættið, hvorthann vill eða ekki?
^að er ólíklegt; því þá hefði stjórninni ekki
farizt betur, en gömlu húsbændunum, sem
bundu strokkinn upp á bakið ásmalamönnum
sínum, og hnýttu svo á baka til, ffvo þeir
gætu ekki leyst þá, þó þeir ættu líf sitt að
leysa, og ljetu þá þannig plampa með þáall-
an daginn, þángað til fullstrokkaö var. Já, ó-
likleg er þessi þýðíng! — En úrlausnin má
ekki, segir höf. #missa öldúngis af þessum
beinlínis tilgángi hennar, að stjómin eigi að
ráða yfir piltum, en ekki piltar yfir stjórninni
og gjörðum liennar“. Vjer getum ekki að
því gjört, að oss finnst niðurlag þessar grein-
ar kinlegt, og eins og talað út á þekju. þvi
hver hefur nokkurn tíma efast um, að stjórn-
in eigi að ráða yfir piltum, en ekki piltar yfir
stjórninni? Enginn, og ekki einu sinninokk-
ur af piltum. En fyrri partur hennar þykir
oss engan vegin sæma höf., og sízt, ef hann
er embættismaður. iþví ef það er beinlínis
eða aöaltiltfángur stjórnarinnar með úrlausn-
ir sínar og úrskurði, að sýna, áð hún eigi að
ráða, þá verður hitt óbeinlínis, eða aukatil-
gánt/ur hennar að sýna, hvernif/ hún eigi að
ráða, þ. e. rjettvisler/a. J>að er reyndar ó-
líklegt, að höf. haldi, að stjórnin hafi ætlazt
til, að rektor skyldi skyldur að vera við nauð-
ugur viljugur. En hjer stendur hnifurinn í
kúnni og vjer þorum ekki að draga hann úr
sárinu. En aptur á mót lítum vjer svo á
þetta atriði: Stjórnin er nú búin að gjöra
sína vísu, þar sem hún hefur úrskurðað, að
rektor mætti halda embætti sínu með óskert-
um heiðri, bún þarf ekki að gjöra meira fyr-
ir rektor en þetta, og getur ekki meira gjört,
nema ef að hún á að skylda hann til aðvera
við — eins og höf. vill að inrilenda stjórnin
gjöri —; en það hefur hún ekki gjört, þvi
liún ákveður ekkert um það, hvað lengi rekt-
or skuli halda embættinu. En fyrst að stjórn-
irvni leizt ekki að gjöra rjettargjöf sina við
rektor að liefndargjöf við hann með því, að
nevða hann til að vera við embættið, hvort
sem liann vill eða ekki, þá liefur höf. ekkert,
fyrir sjer í því, að skora á menn að koma
hjer fram i nafni stjórnarinnar, og neyða em-
hættinu upp á hann. jmð er líka hægt að
sjá í hendi sinni, hvað af því mundi leiöa,
ef óheillaráðum höf. væri fylgt og rektor tal-
inn á eða þröngvað sjer þvert um geð til að
takast skólastjórn á hendur; hann hlyti þá
að gjöra hvað eina með kvíða og hálfumhuga,
með óvilja og utan við sig og gæti því með
engu móti notið sín, Hvað liggur þá beinna
við, en að skólinn, eins og menn ímynda sjer
hann nú að vetri, hafi ekki gagn af stjórn-
inni; en rektor sjálfur leiðindi af lífinu og,
ef til vill, skapraun af skólanum. Nú — vjer
segjum það satt, hvort svo sem böf. trúir því
eða ekki, vjer getum ekki annað en talið það
eins ísjárvert fyrirrektor sjálfan, eins ogþað
væri óheillavænlegt fyrir skólann, að svona
væri að farið. En á hinn bóginn höfurn vjer
ekkert á móti því, ef rektor getur tekið að
sjer stjórn skólans með hraustum hug, glöðu
geði og kvíðalaust. Jþessi ætluin vjer að sje
þýðing úrskurðarins, sem vjer áður á vikum,
og ímyndum oss, að hún muni flestum nægja.
Nú er það undir rektor sjálfum komið, eptir
það að liann er búinn að fá fulla viöreisn
mála sinna, og allir, bæði piltar og aðrir,
hafa fengið að sjá, að hann rná samkvæmt
úrskurði stjórnarinnar vera við svo lengi sem
liann vill, oglíka sækjaum lausn þegarhann
vill, hvort af þessu tvennu hann tekur, og
vjer treystunr því, að hann muni taka það,
sem skólanum er fyrir betra og honuin sjálf-
um því hagkvæmara, hvað svo sein hver seg-
ir. Ef að þetta atriði í ritgjörð höf. er á
veikum fótum byggt, þá eru ástæður hans
litlu betri, þegar hann fer að sanna, að rektor
muni stjórna betur en áður. »Vjer teljumþá
víst“, segir höf. „að herra Svb. Egilsson
stjórni betur, en áður, af því bann r/etur það
betur, en áður“. Jað er gömul hugsunar-
regla; A posse ad esse non valet conse-
qventia *. En þó hún .sje nú gömul orðin,
þá hefur hún samt gilt bíngað til. En vilji
') e- þó eitt geti verið, þá leiðir ekki þar af, að það sje.