Ný tíðindi - 29.07.1852, Page 2

62
inginn, en þetta fannst ekki sannaii rneft neinu.
Petersen skaut dómi þessum undir atkaehi
landsyfirrjettarins til stabfestingar og til breyt-
ingar í málskostnaöarins tiliiti, hver honum
þótti oflágt metinn. Landsyfirrjetturinn dæmdi
niálift þann 14. júní 1852, þannig:
„Undirrjettarins dómur í máli fiessu á ó-
„raskaður aft standa. I málskotnaft hjer vift
„rjettinn á áfríandinn, hreppstjóri Adólph
„Petersen, aft borga hinum stefnda Jóhanni
„Bergssyni 25 rbdd.“
Meiri liluti landsyfirrjettarins fann, aft Jó-
hann ætti ekki kröfu á, aft undirrjettarins
dómi væri í neinu breytt honum i hag, (j)ó á
j)ví haffti verift kostur, hvaft vansjeft var ept-
ir málavöxtum), afpví hann ekki kafði gayn-
stefnt málinu fyrir landsyfirrjeltinn, en hvaft
málskostnaftinn snertir, haífti áfriandinn ekkert
víst á/iveðið um jiaft, hvernig liann vildi, aft
undirrjettarins dómi væri breytt; þaft fannst
sanngjarnt, aft innstefndi fengi kostnaðinn vift
landsyfirrjettinn endurgoldinn hjá áfríandan-
um, því þegar þessi stefndi hinum fyrir lands-
yfirrjettinn, til aft heyra undirrjettarins dóm
staftfestan, haffti hann enn ekki sýnt neina ó-
hlýftni vift undirrjettarins dóm, efta opinber-
lega lýst neinni óánægju yfir lionum.
Um jarðyrkju á Islandi.
(Framhald). Vjer höfum nú drepift á, hvaft
þekkingin er ómissandi til að geta haft full
not af jörftunni; en ekki ríftur minna á því,
aft hafa þekkingu á verklaginu, til aft geta
náft gæftunuin úr skauti jarftarinnar, ekki rift-
ur minna á því, aft geta kallaft afl verkfær-
anna sjer til aftstoftar vift þau miklu jarftyrkju-
störf, sem vjer eigum fyrir liendi. Oss blæftir
einatt í augum, hvaft ókljúfandi sje, aft bæta
jörftina; vjer sjáum víftlenda flóa, sem hallar
mjöglítift, oghvernig eigum vjeraft veita vatn-
inuaf þeim? Vjer sjáuin ósljettar og hólóttar
engjar, og hvernig eigum vjer aft veita vatni á
þær alstaftar, þó þaft væri nálægt. Jiegar dá-
lítill halli er á flóunum, getur opt komift aft
góftu, aft kunna lítift eitt í hallamælingum,
til aft geta lagt skurftina sem haganlegast.
En þegar aft því ræki, aft breyta þyrfti yfir-
borfti jarftarinnar, og koma hæftunum ofan í
lægðir, þá er ekki gott aft gjöra þaft meft
tómum höndunum. En samt má gjöra þaft ó-
trúlega Ijett verk, þó þaft sýnist æði stórkost-
legt. Fyrst er grasrótinni flett ofan af meft
jilógi; en til aft ná þá upp moldirini og flytja
liana burtu liafa menn verkfæri, sem helzt
mætti líkja vift reku. Blaftift er samt mikið
stærra en á reku og líkist trogi aft aptan og
til beggja hliðanna; en aft framan er þaft upp-
brett meft heldur hvössu járnvari. Aptur úr
verkfæri þessu liggja tvö sköpt, sem eru föst
á ási efta hjólum, sem snúast,. iþegar haldift
er í sköptin, má stýra blaftinu; þegar maftur-
inn lyptir þeim upp efta togar þau niftur; en
liestum er beitt fyrir. Degar menn koma nú
aft misliæftinni, sem á aft flytja í burtu, stend-
ur mafturinn fyrir aptan ásinn sein sköptin
snúast á og lyptir upp skaptaendunum, svo
varift smýgur í jörftina; en hestarnir draga
áfram, þangaft til blaftift fyllist meft mold, þá
styftur maðurinn á sköptin, svo varift verði laust
fyrir ofan jörftina efta rekist ekki i; svo er mold-
inni akaft í burtu, eins og á slefta, Hestarnir
draga þannig langtum meira, en þeir geta bor-
ift. En vift þetta starf ríftur ekki hvaft minnst
á hagsýni og kunnáttu, til aft sjá hvar og
hvernig á aft breyta, til þess aft vatnift geti
flætt alstaftar yfir meft sem minnstri fyrirhöfn
og minnstum kostnafti; hvaft mikift þurfi aft
flytja úr einum staft í annan; og hvert ekki
megi vinnasjer neittí hag meft því, aft blanda
saman jarfttegundum. En þaft getur nú staðift
enn ver á: flóarnir geta verift hallalausir og
sljettir, efta umkringdir af bökkum, sem ekki
má grafa gegnum, af þvi þaft rennur á hinu
megin vift bakkann, sem hleypur þá á flóann.
Og opt stendur svo á, aft vatijift rennur fram
hjá engjunum i svo djúpum farveg, aö vjer
getum ekki veitt því á engift. En eru þá
nokkur ráft til aft koma vatninu yfir bakkann,
efta veita því upp úr djúpa farvegnum ájörft-
ina í kring? hvorutveggja er auftgjört meft
smiftvjelum (maskínum). Smiftvjelin getur
lypt vatninu, svo hátt sem menn vilja. Ef
hún er sett í ána fyrir neftan bakkann, getur
hún komift vatninu upp yfir hann, og sje hún
sett í mýrina fyrir ofan bakkann, þá spýtir
hún því í burtu. En þaft verftur, aft veita
vatninu saman á einn staft, þar, sem smift-
vjelin er sett niftur, og liafa þar trjerennu,
sem vatnift kemur niftur, sem úr henni spýt-