Norðri - 15.09.1857, Blaðsíða 5

93
ríkja í öllum licimi, og er þaíi mikil mcíiniæling
nieb bcikinni.
2. Skýrslur um landshagi íi Islandi3.
hepti, og er þab auímgra og fjölbreyttara en verih
hefur. í því eru þessar ritgjörfeir: 1. Um lands-
hagsfræbi Islands, o. s. frv. 2. Utn mannfjölda á
Islandi. 3. Fölkstala á Islandi 1. d. októberm.
1855. 4. Búnaöarástand á Islandi f fardiigum
1855. 5. Um fjárhag íslands frá 1. upríl 1857 til
31, marz 1858.
3. T í & i n d i u tn s t j ó r n a r m á 1 e f n i I s 1 a n d s,
eía safn af hinurn merkari brjefum stjórnarinnar
til yírrvaldanna hjer á landi, og nýjum lagabobum
handa Islandi frá 8. nrarz 1856 til 31. niarz 1857.
4. Biskupasögur annab hepti. [>ar í Jóns
saga Hólabyskups, þorlákssaga hin yngri, Gub-
mundar saga, bysknps Arasonar hin elzta. [>ess-
ar sögur, sem aldrei hafa vcr'b gcfnar út í heilu
Uki ábur, skýra mörg atribi í fornöld vorri, bæbi
ættir og sögulega vibburbi, og kraptaverka kafl-
arnir lýsa ágætlega ýmsu í daglegu lífi og hugs-
unarhætti þjóbar vorrar á þeim tfmum.
5. Ilíons-kvæbi Hómers, Benidikt Grön-
dal íslenzkabi, gefib út í Reykjavík. Jeg hefi ekki
enn getab kynnt mjer þessa bók, en þar sem ab
jeg hefi gripib ofan í hana, þá virbist rnjer þýb-
ingin ágæta fögur og íslenzkuleg. Ekki veit
jcg hvort þab er hugarbttrbur minn einn, ab Grönd-
al hafi lagt sig nokkub meira eptir kvebskapar-
lagi fornmanna og kenningum en fabir ltans sái-
ugi í þýbingu Odysseifs - kvæbis.
6. Islenzkt fornbrjefasafn, setn liefur inni
ab halda brjcf og gjörninga, dórna og máldaga,
og abrar skrár, er snerta Island eba íslerizka menn,
1. hepti
þetta fyrsta hepti hefur inni ab halda allt,
sem tínt hefur verib saman fram ab árinu 1200,
og mun svo vandiega safnab ab þar verbi lít-
ib um bætt. j>egar búib er ab gefa út sögumar
og annálana, þá er ekkert, er eins getur hjálpab
sagnafræbinginutn til ab skyggnast inn í hina ó-
ljósu fornöld vora en slfkt brjefasafn, og landar
vorir mega eiga þab vfst, ab safn þetta verbur
svo vel úr garbi gjórt sem mögulegt er; því Jón
Sigurbsson skjalavörbur, sem hefttr unnib ab því,
er langfróbastur af öllum núlifandi möntium í flestu
er snertir sögu lands vors.
Jeg vona nú ab landar minir sjái af þessu
stutta yfirliti, hvaba hagur þab er fyrir námfúsa menn
ab ganga í fjelag þetta, er þeir fyrir tillag sitt
3 rdl. fá bækur fyrir 5 rdl. 72 sk., og er þó'vcrb
bókanna sett rnjög lágt eptir arkatali og arkastærb.
þab eru engar öfgar þó ab jeg segi, ab ckkert vísinda-
Iegt fjelag á Noröurlöndum hafi afkastab meiru
en hið íslenzka bókmenntafjelug síðan Jón Sig-
urÖson tók vib stjórn þess erlendis ; ænda hafa Is-
lendingar sýnt jmb ab þeir viburkenna þenna sann-
leika, slíkur fjöldi sent nú gengur árlega ífjelagiö.
Sv. SIi
Ættaruufn og titlatog.
þab er nú án efa almennt álit manna hjer á
landi, og eílaust á nokkrum ástæbum byggt, ab
menn gjöri sjcr á þessari öld meira far uin aÖ
vanda mál sitt, íslenzkuna, ab minnsta kosti
bókmálib, en nokkurn tíma ábur síban í forn-
öld, þó ab þab takist nú allmisjafnt. þab er
margt sem liefur stutt ab þessu á seinni tímum,
llib íslenzka bókmenntafjelag, sem ætíb hefur
kappkostab ab bækur þær, er þab lætur þrenta,
værti vandabar aÖ orbfæri; sum tímaritin, einkum
Fjölnir og Armann á alþingi, hib fyrra svo ágæt-
lega vandab ab orbfæri, aÖ ekkert af þess konar
ritum hefur síban jafnast vib þaÖ; þar ab auki rit
einstakra manna, dr. Sveinbjarnar Egilssonar og
Jóns sýslumanns Espólíns, ogabendingu íslenzka
kennslan í skóla vorum, þó ab hún hali nú ekki
haft mikil álirif fyr en Halldór kennuri Friðriks-
son kom til skólans, því hann á eflaust þab lof
skilib, að hann hefur látib sjer annara um þessa
kennslu, en þeir sem áður voru, þó ab hann sje
ekki eins fær uin ab kenna máliö vel eins og
dr. Sveinbjörn var.
Margt mætti nú reyndar íleira til tína, en
það cr ekki tilgangur vor í þetta skipti aÖ hæla
þessari endurfæbingu máls vors, heldur hitt, að
minna þjób vora, bókmenntamenn og alla þá, er
unna þjóðerni voru á nokkur atriði í þjóðlífi voru,
sem þvert á móti þessum framförum bókmálsins
gjörast meb ári liverju óþjóölegri.
þaÖ eru þá fyrst hin útlendu ættarnöfn (Fa-
tnilienavne), sem liafa fjölgað svo óöum og fjölga
daglega lijer á landi, einkum á þessari öld, er
vjer vilduin leiða athygli lesenda vorra ab. þau
eru nú reyndar fáein til orðin á næstliðinni öld,
og þó einkum í lok hennar, en fleiri af hinum
eldri útlendu ættarnöfnum vorum eru þá tekin
eptir latínu, t. a. m. Thorlacius og hin styttu
latínsku nöfn, Vídalín, Iljaltalín. Stephcnsens nafnið