Norðri - 15.09.1857, Blaðsíða 8

90
er nú einkum um titlatogiÖ hjer á landi at> vjcr
\ildum tala, og þá koma fjiildamargar einkunnir
fyrir osp, sem eru eins „ó ver&ugi r“ titlar eins
og þær eru svívirfcileg íslenKkn. Vjer tökum þa&
sem fyrst liggur fyrir, og er þafc þ*: h á æ r u v e r Í>-
ugur ogvelæruverfeugur, hávelborinnog
velborinn, háefcla (sem sumir skrifa) og vel-
efela, velbyrfcugur, heiferafci, háttvirti og
hæstvirti, o. s. frv. • Hver getur neitafe því
afe þetta er bull og vitleysa, sem hvergi ætti afe
vera? Og oss stofear þafe lítife, þó afe Danir og
þjófeverjar, Frakkar og Englendingar hafi þetta
efea þessu líkt; vjer köllum eins bezta og versta
inanninn mefe hrsta litli, sem vjcr ætlum afe
vjer getum bofeife honum, og hvar er þá virfc-
ingarmerkifc í titlinum? þetta er eitt afhinuút-
lenda alfarasnifei, er vjcr höfum tekifc eptir Dön-
um á seinni tífe. Vjer skyldum ekki berjast á
móti þessum ávörpum, ef vjer vissurn afe hugur
fylgdi máli, efca þeir, sem til væri talafe, ættn þafe
ætífe skilife, hver einstakur; en þegar þafe er haft
stöfeugt eins og opinbert hugsunarleysi, þá er oss
vorkunn, þó afe vjer virfeum þafe afe vettugi. Vjer
álítum afe hrern mann eigi afe kenna eptir stjett
sinni, þafc er mefe öfcrum orfcum „gefa keisaran-
um þafc keisarans er“; kalla þann prest sem prest-
ur er, o. s. frv., en hvafc sem pjörir eina stjett
velbornari e?a velæruverfcugri, en hverja afera —
einmitt af því afc þafe er þessi stjett — „þafe er vont“.
þó er þafe eittnafn sem flestir karlmcnn eiga,
sem eru nokkurs ráfcandi, og þafe er: afe þeir eru
herrar, hver yfir* sínu, hver í sinni stjett. þegar
fyrst er farife afc hafa þetta orfe í Norrænu, er þafe
haft í ávörpum til konunga, orfeife myndafeist til afe
h e r r a þá; en sífcan h e r rufc u konungar afera raenn,
lenda menn sína og skutulsveina, o. s. írv., og frá
þeim tíma hefur merking orfesins rýmkafe svo, afe
háttur aldar vorrar gjörir alla afe herrum, sem
nokkurs eru ráfeandi.
Lesendum vorum kann nú afe virfeast, afe vjer
hÖfum gjört lítife úr þessum aukatitlum karlinanna;
og áfeur höfum vjer farife því fram, a& ættarnöfn-
in úrægju dulur á kvennanöfnin og kvennlegginn.
Nú er þá afe minnast á titla kvennfólksins, og
er þeim öferuvísi háttafe en hinum næst áfcur töldu,
er bæfci eiga vife karlmenn og kvennmenn. Ogipt
kona er nú köllufe jómfrú efea fröken efea frauken
N. og gipt kona maddama efea frú N., til þess afe
þurfa ekki afc nefna skírnarnafnife, eins og herra
er sett fyrir karlmannsnafnife, t. a. m. jómfrú
Skúlesen, o. s. frv. þetta væri nú allgott, ef öll
nöfnin væru eins vel íslenzk. En nú ér ekki því
máli afe gegna. Tvö orfcin eru Ijót og afc engn
hafandi í íslenzku máli; þafe eru „fröken“ efea
„frauken“ og „maddama“, sem bæfci cru útlend
og afbökufc, hifc fyrra líklega komifc í dönsku úr
þýzku, og hifc sffeara frakkneskt orfe, sem reyndar
hefur fcngifc landsvist hjámörgum þjófcum,en á engu
afc sífeur engan grifcastafe afe h*fa hjá oss, og þýfeir
upprunalega ekki annafc en „kona mín“ efca „kona
gófc“. En vjer viljum iui samt hugga kvenn-
fólkife, og skilja ekki vifc þafc öldungis titlalaust,
enda eigum vjer tvö nöl'nin eptir handa giptnm
og ógiptum, og þau eru jómfrú og frú; en hife
fyrnefnda þarf afe laga í hendi sjer.
Frú er nú líka komifc til vor í fornöld frá
hinum skyldu þýzku málum, cn bæfci frú og þýzka
orfcife Frau eiga kvn sitt afc rekja til nafns ásta-
gyfcju Norfcuilanda, Freyjn; og þafe er sannarlega
fagurt, afe heimillsprýfein, lnismófeirin, beri nafn
hennar. þetta hafa líka fornmenn fundife, er
kalla konur sínar húsfreyjur; þeir segja húsfreyja
til afcgreiningar frá gyfcjunni, er alkunnug var
í fornum sifc; konan var þeiira liúsgyfcja. Frú
er fyrst haft um drottningar hinna seinni Noregs-
konunga, en almennt eru merkiskonur kallafcar
húsfreyjur í fornsögum vorum; en, eins og vjer
áfcur höl'um sagt um orfcifc herra, þýfeingin hefur
rýmkafc, svo afc hver húsmófcir er húsfreyja efca
frú í húsi sínu, enda sjest þafc ljósast af því afe
þjófcverjar kalla allar giptar konur Frau og í
Danuiörku eru allar heldri manna konur kallafear
frúr, þó afe menn þeirra hafi ekki áunnifc þeim
þafc sem náfcargjöf mefc því afc komast á titlaskrá
stjórnaiinnar. þesg vegna viljum vjer bifcja allar
konur af. taka upp húsfreyju efea frúar titilinn,
því bæti fá þær þá „fínara“ nafn, og undir eins
þjófclegra og íslenzkulegra. og ætti engin menntufe
kona afc hirfca um þafc, þó afcrar konurvilji ekki
gjöra hife sama; þe?s konar smálagast mefc tím-
anum.
Jómfrúarnafninu þurfum vjer nú afe víkja dá-
lítife vifc, því, eins og vjer höfum þafc nú, er þafe
koinifc f mál vort næstum óbreytt úr dönsku; en
vjer höfum sama orfcifc í fornmáli voru, jungfrú,
eins og þjófcverjar hafa Jungfrau; og ef vjer
viljum færa þafc Ijær þýzkunni, getum vjer vcl
nefnt þafc ungfrú, og er þafe afe öllu leyti eins
íslenzkulegt og yngismey, yngismær, yngismafc-
ur, sem öll eru sviplíkt myndufc. Vjer skorum
því á hinar ungu konur vorar fslenzku afc þær
vinni þafc ekki fyrir neinn hjegóma efca metnafe
afe kalla sig fröken efca frauken heldur jun-
frú efca þó heldur ungfrú; og þegar svo er kom-
ifc, afc menn og konur láta einungis nefna sig skírn-
arnöfnum sínum og kenna sig til föfeur síns, og
menn og konur er talast vifc, efea eiga brjefura afe
skipta bæta einungis áfcurtöldu fraraan vife nöfn
manna í titla skyni, þá skulum vjer vera ánægfeir,
og þá þykjumst vjer hal'á gjört landi voru gagn
mefe þessum línum.
^Efgantli og ábyrgðarmaður Sveinn Skúlason.
Preutafc í prciitsmifcjntini á Akurejri, ar H. HelgasynL