Norðri - 31.12.1858, Blaðsíða 1

J* «0
S * -
re >-
►
C —»íO
r “ ^ '
_ <t. X
MMtlMU.
1858.
— =r ^
*3 £ **
íj’^l S
-#» i
e § s
n £; »>
i 2. 2f
o*i cf
0. ár
31. Deseniber.
3.5.—36.
UM GUÐBRENZKU.
I.
Hfú er Gubbrandur okkar „kominn á bak Pe-
gaso“ aptur og farinn ab kenna mönnum, hvern-
ig þeir eigi ab gefa út sögur. Eptir mínu litla
viti œtti hann fyrst ab kenna sjer þab sjálfum.
Svo sem nokkurs konar formála setur hann upp
mikla mærb um stafsetningar-útgáfur og staf-
setningar-öld. þab er eins og honurn finnist menn
eigi ab prenta sögur án stafsetniugar, sem ab
ntinni hyggju yrbi sama og ab prenta þær ckki,
eba láta Gubbrand prenta þær — því víst er um
þai-, ab enginn annar kann ab prcnta án staf-
setningar. Enda cr honum margt til lista lagib.
f>ab er piltur, sem kann ab finna vísur ísöguml!
„iieyr undr niikil! lieyr örlygi! licyr mál mikit!
heyr manns bana, eins ebr fleiri“. þctta
segir hann sje vísa. En rdesinit in piscem mu-
lier formosa superne“ ! og liann gáir ekki ab því,
ab hún er föst á öbrum endanum vísan “sem liann
fer meb“, og hefur því prentab sem vísu þab sein
ckki er vísa fremur enn þetta í einni sögu : „frib
ok frelsi ok fbnu meb“, eba „í gulli ok gripum
ok góbum vopnum“ í sömu sögu o. s. frv. fiessi
„uppgötvan“ herra Gubbrands er þó ekki lílils
verb; því nú hefur íslenzka skáldatalan aukizt
um einn og þessi eini er Gubbrandur Vigfússon.
Gubbrandur segir jeg haldi, ab „örlygi“ sje
sama sem „haugalygi“; cn þetta er „haugalygi“
úr Gbr., nema því ab eins ab „uhyre Lögn“ (á
dönsku) sje sama og „haugalygi“ (á íslenzku).-—
Mjer hugsast hjer ekkert betra enn ieiba merk-
inguna í „(ör)lygi“ af frummerkingunni í „ljúga“,
sem er (eba, ab minnsta kosti, virbist vera) ab
hylja, og jeg held „örlygi“ sje upphaflega þab
sem mesta1 naubsyn væri abhylja („mun
þinn hróbr ekki at meiri, þó at ek mæla berara“
segir þorkell). Gbr. segir orbib sje algengt: á
hvab mörgum stöbum hcfur þá Gbr. fundib þab,
auk þessa og þeirra þriggja, sem Sveinbjöin Egils-
son tilfærir í Lexicon Poeticum? eba eru hin ís-
lenzku og norrænu fornrit svo fá og svo stutt,
ab orb megi heita algengt í þeim, ef þab finnst
á þremur eba fjórum stöbum? — Merkingin
orusta á alls ekki vib í Gísia sögu; „því heyr
undr mikit! heyr orustu! heyr mál mikit
heyr manns bana, eins „ebr fleiri!“ yibi
hræbilega gubbrcnzkulegt. Sjer vtrru hver ósköp-
‘) sb. „ðrskeumid".
in, ab einn eba (jafnvel) fleiri fjellu f orustu!
og þar ab auki kæmi þessi „orusta“ of snemma
(stæbi of framarlega) í orbum þorkels.
En þab mun vera bezt ab sleppa ekki upphaf-
inu. jiar segir Gbr.,: Gisla söyur Súrssonar biíJ-
ar hcjir Kourád GíJason látid prpnta hvora fyr-
ir sig, 0(J œtliim vcr þad sé ré't yjört 2, þi í þœr
skilr svo mikid ad ind/i o<j efni, cn þeim mun
lakaia er þad, ad útyefandinn he/ir al/s ckkiþekkt
skinnbókarbrot þad af söyunni, sem Jinnst { safni
Árna i Additam. Nr. 20 fulio. pctta brot
þyrfti eflaust a d prenta. fretta er líka svo
ógreinilcga hugsab! Af því prentubu sögurnar
skilur svo mikib ab máli og efni, „þcim rnun Iak-
ara er“ ab skinnbókarbrotib hefur ekki verib not-
ab, jafnvcl þó þab sje svo frá brugbib iiinum sög-
unum, ab þad þyifti e/laust ad prenta úl affyr-
ir siy Ilefbi brotib naubsynlega þurít vib útgáf-
una á annarihvorri sögunni, þá hefbi Gu.bbrandi
ekki þótt „þeim mun lakara“; þó útg. hefbi ekki
þckkt þab!!
Rjett á eptir fer hann ab revna til ab sýna,
hvab raikib sje varib í þetta skinnbókarbrot * og
greinir tvennt til. ITann segir, ab þar standi ekki
„teina s á ek í túni“, heldur „teina sb ek í túni*,
og þetta verbi ab vera rjett af því Gísli hafi kveb-
ib vísuna „i 'þvílí hann horfbi á hauginn. En
hver hefur frætt Gubbrand áþessu? Bábar sög-
urnar segja revndar, ab Gísli hafi horft á haug-
inn; en hvorug þeirra tekur fram, ab hann hafi
horft á hauginn meban hann kvab vísuna.
jiab er annab dæmi, sem Gbr. nefnir, abíbrot-
inu standi „Luku á þingi ... saldeilendr
só!ar“, þar sem bábar hinar sögurnar hafi sal-
deilandi“. þab er eins og Gbr. gjnri sjer í
hugarlund, ab enginn viti nema hann einn, ab
1 uku sje fleirtala, og þab þurfi naubsynlega ab
finnast nýtt brot af sögunni til þess nokkrum geti
dottib I hug fleirtalan „saldeilendr“: hitt stendur
honurn á sama, þó vísuorbíb ve.bi rangt, ef les—
ib er „saldeilendr“. Sama kyns vísuorb og þet'a,
meb einum 5 samstöfum linnast engin efalaust
nema þar sem samstafa hefur verib úr felld; en
úr „sa!deilendr“ liefur ekkert verib — og varb
ekkert — fellt.
Koiiráð Gíslason.
2) þab má [)á merri geta ab þab sð rett gjört, úr
\ því vðr, Uubbraudarnir, ætlum þab sð re11 gjört.