Norðri - 20.02.1859, Side 4

12
Fór jeg f)á enn aí> liugsa iim hagokkarog hvern-
ig vif) muntlum geta háttab verzlun, ef vif) ljetum
eigi of mjög leibast af illum vana og klyfum fram
úr skuldunum. Gat jeg þó engu aö lieldur, iivern-
ig sem jeg hugsaÖi um þetta mál, oröib samtlóma
verzlunar rábsmönnum, ab skuldlaus verzlun væri
óhafandi; heldur festist jeg í hinu lyrra áliti
mínu, at) vií> gætum vel lært ab nota þenna verzl-
unarhátt og hafc mikiö gagn af honum, þrátt fyr—
ir þab þó þetta skrælingja verzlunarlag haldist
enn lengi vib hjá okkur.
Og rábsmeunirnir báru sjer innan lítils tíma
mótvitni, ab þeir höfbu eigi talab ábur af fullri al-
vöru. j>ví á litmáimbuni í fyrra vetur kunngjörbu
þeir okkur, epiir bobi herra sinna, ab hjeban aí
fengi enginn lán hjá þeim, og töldu sibau þann
verzlunarhátt ab hönd skipti hendi lullvel hafandi.
Allir sáu ab skuldirnar yrbi ab gjöra okkurhapn
mjög ervi'an í fyrstu, og svo hitt álagib aö vera
búinn ab láta nærii hehning ársvörunnar í kaup-
stabinn ab haustimi. En svo var þó ab heyra
sem kaupmenn okkar áliti hann nú fullgóban fyr-
ir okkur, hvernig sem ástæbi, því þeir Ijetu þab
fylgja meb bobskapnum, ab þeir settu oktur nýtt
iögrnál um gjalddaga ullra skulda gamalla og nýrra
vib sig, ab vib borgubum sinn fjórbung þeirra í
hverri verzlunartíf) hin næstu 2 ár. j>eir segja ab
verzlunarneybin í fyrra hafi knúb sig til þessa, og
þeir hati sett gjaldfrestinn svo hagkva man, sem
verba mátti. þetta var þó ekki allskostar rjeit,
því þeir vissu ab færstir af okkur gátu goldib neitt
í suinar og mjög margir eigi heldur alla skuld
sína á 2 árum. neraa ab gaiiga frá sínu og fara
á sveitina. Og þab var eins og þeir gætti þessa
seinna. og væcfu þá lil um skuidakröfuna í sum-
ar. Ellegar þeir hafa viljab beita okkur nokkr-
nm brögbuni í þessu, ab vera fyrst svo „strangir
berrar^ í lögmálinu, en siaka síian til eins og af
einskærri náb, svo vib könnubumst því betur vib
liversu miskunnsamir þeir væri og ablivlltuinst þá
meb því meiri velvild. En hvað sem þessu líb-
ur, þá segi jeg þab satt, ab þegar viö heyrbum
bobsknpinn um lánlausa verziun, uin skuldaborg-
un og ab varan okkar liin iielzta mundi falla nærri
um heiming, þá fór ab fara uin okkur. Vib siób-
um rábalausir og óskubum, bctur kaupmenn lieföi
byrjab fyrr ab lána minna, byrjað þab þegar bet-
ur ijet í ári en núna — þegar þeir þóttust ekki
vera eins neyddir til ab heimta skuldirnar strax.
Haö þeir minni þökk fyrir ab þeir byrja nú skuld-
iausa verzluri, þegar vcrst gegnir og varan er ta.ll—
in, fjórbungur slailda heimtabur strax og öll út-
gjöld sem bæst. Svona hugsabi jeg ab minnsta
kosti, því jeg vissi ab jeg var f 60 rd skuld, og
þinggjaldib að aúki um S rd., ab voruliin mín var
ekki yfir 30 rd. virbi, ug þegar jeg æiti ab borga
uf þcim 15 rd. í skuldar fjórbunginn og þing-
gjaldib, gæti jeg varla fengib mat til mánaöar í
mig og roína. Hugsa'i jeg þá til libná tímans,
ab mjer inundi hafa verib hollara ab| kaupmcnn
hefbi ekki lánað mjer óþarfa fyrir þessa 60 rd.
eba sumt af þeivn. því þó jeg hafi lítib kcypt
sf óþari’a, dregur þab sig sauian, og jegheflinú
lifab sælli, ef jeg hefíi synjab nrjer um þab og
verib skuidlítill.
Gjarna hefbum vib viijað ganga ab kostnni
kaupmanna til ab losa scm fyrst skuldirnar, en
vib gátum það ekki; þvi höfum vib eígi heldur
samþykkt þá.
Nii leib og beib fram eptir vorinn. Margir,
sem höibu ábur orbib ab fá sjer mat úr kaupstab
eptir ganila sibnum fyrir kauptíb, komust í þnng
vandræbi. Suinir kreistu sjer út peningalan í
8veitum til ab kaupa fyrir korn — sumir fengu
matarbin bjá löndum sínum (en þab var næsta
lítib víða, því beztu bændurnir bjuggu varla neina
fyrir sig) og sumir lifbu vib mikinn skort. Vöru-
verb var ákveíið í byrjun kanptíbar eba fyrr, livft
ull 24 sk., mislit 20 sk., tólkur 18 sk. — Kornib
8 rd., grjón 10J rd. og timbur sett upp. Var nú
ekki eins og ábur ab vænta breytinear á verblagi
hjá kaupmönnum. því þeir kvábu þá alla gengna í
einingar samband að halda sama verðlag, enda
gæti nú ekki kapp verib bjer f verzlun, meb því
kaupmenn vildi varla eiga vöru okkar , þar óvíst
væri hve nær hún gæli selzt, eba hverju verbi.
þessu trúbu margir, þó ínönnuin þætti kynleg
slík kaupmanna eining, meb því hún var nýlunda
á þessari öld.
Vib, sem sækjnm verzlun á Seibisfjörb, höf-
um opt vanizt því á seinni árum, ab Thoinseu
kaupmabur heftir bætt ab einhverju leyti prísana.
Hugsubum vib því, ab svo niiindi geta orbib. þó
ínikib væri talab um einingu kaupinarina. ]>raug-
ubu því íicstir viö frain eptir sumriuu, margir
sjer í mein, ab flytja vöru sína í kaupstabinn,
því eigi var á ab heyra ab bætast mundi upp veib
þeirrar vöru, sem lögb væri inn í verzlun, þó »erb-
lag batnabi seinna, enda var þab móti hinuin nýja
verzlunai hætti.
þegar leib undir þingniaríumessu kom loksins
Thornsen kaupmaður, og var ekki eins fasiur í
sambandinu, sein liinir sögbu, því liann færbi
strax upp ull og tólk um 1 skilding hvert pund.
Lítib var í rábist meb bótann og fór Thomsen þab
skeinmsta hann mátti. Var honunrergi mintia ætl-
andi en vita hvað líiilþægir við ermn, og hefur
hann grunaö að fyrir þenna einskilding mundi lield-
ur losna um okkur ab heiman, meb því svo rar
og í garb búib á undan, ab bráb þörf herti ab
annars vegar og næsta fáir voru menn til ab geyma
vöru sína beiina til betri tíba. Og þetta varð orð
og ab sönnu, allir þusiu nú í kaupstabinn, til ab
lúka sumarverzlun og geta byrjab siáttinn. Varb
Thomsen enn sem fyrr dráttadrjúgur í verzlun
8inni, og mundi liata orbib betar, ef kornmaturinn
befti enzt honum. Uinir verzlunarmennirnir tóku
þá strax upp sama vcrblag og hann á okkar vöru
og felldu, segja menn, einnig eptir honum verb
á einstaka mun útlcndum, t. a. m. tóbakinu, sein
lækkabi dáiítib í verbi um þær mundir. þ>ó þessi
tilslökun væri lítii, hugnabist mönnuni hún held-
ur en ekki neitt og einkum fyrir þaö, ab verzi-
unarmenn liötbu þvertekib átur, ab hún mundi
nokkur veiba, þó vib lijelduin fast á voninni að
skána íu'indi J>ótti okkur betra cn ekki, ab vib