Norðri - 14.10.1859, Blaðsíða 4

84
vife ekki höfura liug og ilug, ab ser.da vörtir okk-
ar meí) eigin efia leiguskipum ti! útlanda, og
þangafe til hygg jeg ab vife verfeum ab bera þetta út-
lenda verziunarvald mefe þögn og þolimnæti; og þafe
er eorglegt afe vita, afe vib Islendingar, sem iiöf-
um barist „barferi og langri baráttu“ fyri verz!-
unarfrelsinu, skulum ekki njdta meira af þeim
eptirvæntu gæfeum þess, heldur enn áhorlist og
skefe er; en hvar mun nú afe leita eptir orsök-
nnum? Mjer er ekki úkunnugt, afe margir land-
ar vorir væntu eptir, afe útiendar þjófeir bráfeum
raundu fylla skipalegur vorar mefe verzlunarflot-
um eínum; og þafe er ekki (afe mig minn-
ir) iengra sífean en í fyrra vor, afe ntargir hjer
ætlufeu afe Rússar mundu þá verzla vife oss mefe
kornvöru, því heyrzt ltaffei, afe rúgtunnan væri
ekki í hærra verfei í Pjctursborg en 1 rd. efea hæst 9
mörk, og var merkur búndi hjer borinn fyri þess-
ari vonarfrjett; þetta brást nú líklega af því afe
von þessi hefir ekki verife skynsamleg, enjegheld
að þafe sjeu ekki nema þær skynsamiegu, „cr
ekki láta til skammar verfea,“ og hræddur er jeg
um, afe nokkrar þær vorúr sem vife gjörfeum okk-
ur um afieifeingar verziunarfrelsisins hjá oss, hafi
verife skiigetnar systur þeirrar áfeurtöldu, og hafi
því ekki rætzt. Jeg meina nú afe alirar verzlun-
ar efeli sje svo háttafe, afe hún leiti eptir hagn-
afei, og sje þctta svo, þá ieitar liún líka npp þá
stafei í heiminum, livar hagnafear er mest afe vænta,
því ekki er allt verziunarstandife svo ómsnntafe,
eins og vife höfura lmft dæmi til hjá oss; kemur
því, afe jeg held, þessi deyfo útlendra í afe rækja
verziunarvifeskipti viö oss engan veginn tII af ú-
kunnugleika þeirra íii vörumagns og vörugæfea okk-
ar, sem surnir þú máske hugsa, heldur af ná-
kvæmri þekkingu á þessum hlutum, og þarj af
fljútandi álvktun, „afe þeim sje lítill hagur afe
skipta vife oss og annarstafear vænna á afe leita “
Jeg er öklungis samdúma höf. í því, afe öil iausa-
verzlun hjá oss, sje sannnefnd „skrælingjaverzl-
un“ og gjöri iandinu aidrei svo sannan hag, er
margir vilja áiíta, og sjálfsagt heflr verife „þing-
hugur“ þegar vib vornm afe berjast fyrir verzl-
unarfrelsinu; því annars held jeg þingife heffei
oriafe bæn sína eitthvafe líkt þessu: „vjer bifejum
afe oss sjcu veift frjáls skipti viö ailar þjófeir á
þann iiátt, afe hverjum útlendingi, sem viil haida
srnákaup vib oss, sje gjört afe skyldu, afeeigahjer
fastan útsöiustafe. Mefe þessu móti hel« jeg okk-
ur heffei lukkast mefe tímanutn afe fóstra upp iiæfilegt
og visst verziunarkapp, er inundi hafa orfeife oss ab
sönnnm notum, — Afera afealorsökina til verzl-
unardeyffear beirrar sem vife klögtim yfir, ætla
jeg vera í því fólgna, afe vife ekki hirfeum svo
vel um vörugæfei okkar eins og aferar sífeaiar þjðfeir
og geíur slíkt stórkosricga spiíit kappi útlendra eptir
vörnnum; kaupmönnum vorum ætla jeg vife hing-
afe lil höfum kennt um þetta mest megnis, afe von
minni af líkum ástæfeum, eins og um árife, þegar
Adam bar sökina á Evu og hún aptur á orm-
inn, og allsamlíkt handaþvotti Píiatusar; þvíokk-
ur er ætíö ógefefeiit afe þurfa afe leita brestanna j
hjá sjálfum oss , og „vaninn gjörir afe vömm er
írífe.“ Mest öilum sífeari parti ritgjörfear höf. er jeg
svo samþykkur sem ráfea má af því, jeg liefi
skrifafe hjer afe framan um verzhm rora eins og
jeg ímynda mjer hún ætti afe vera; en til þess afe
koma því í verk bráblega ætla jeg þurfa meira en
okkar mefefæddu verzlunarfræfei (setu jeg hefi leyft
mjer afe nefna svo); um efnaskort okkar, til afe stofn-
setja þetta, efast jeg ininna, ef vel er áhaldife.
þá kemur nú afe til minnast á seinustu ritgjörfe-
ina, um þetta efni í þ, á. No. 3—4. — þafe finnst
mjer eUilegt, þó höf. sje efablandinn um hinn
sanna hugsunarhátt verziunarráfesmanna hjcr í
tiiliti til skuldlausrar verzlunar, og er þó máske
ckki ailt enn framkomife, er frekar mætti auka
þessar efasemdir en vana, eptir því sem jeg liefi
licyrt getife um; en þó veit jeg í liife minnsta
einn af þeim, sem jeg ætla, afe allt á þenna dag,
hafi ekki haft reifetýjaskipti á hugsjón sinni í þessu
eíni, og er þafe sá sem afe frarnan er umgetife, ab
l.ínab hafi mest fyrir eigife ansvar, þegar hann
fjekk bofeskap frá húsbónda sínum svo'átandi:
„Jeg vii nú þú hættir afe lána út ti! innbúa fram-
„ar, en þab gjöri jeg þjer ab skyldu eptir ýtr-
„asta mætti, ab borga þeim í vörum og pening-
„um, livafe þeir kunna ab eiga inni í verzlun
„minui, svo íljótt sem kostur er á, og þeir æskja
„þess; því mjer finnst mjer ekki sóma, afe þeir
„eigi fje sitt í mínum sjófei, þegar jeg vil ekki
„eiga mitt iengur í þeirra;“ má jeg nú spyrja
þig, iiöf. gófeur! ætli þessi geti nú verife einn af
þeím kaupmöunum, sem áfeur var búife afe lýsa,
„afe ekki unniíslandi (þ. e.: íslendingum) neins gófes“
o. s. frv.? þó hann ktinni afe hafa eitthvafe sain-
eiginlegt af því, sem á eptir kom, ncfiiil. afe iiann
eigi talsverfea verz'un á landi voru; á kosti hinn-
ar skuldlausu verzlunar hefi jeg áfeur minnzt.
Jeg, sem ómenntafeur niafeur, hefi nú hvorki
iærdóin nje gáfur til ab fylgja hugsunarþræfei
höf. í fyrra parti af næstu grein ritgjörfear hans
afe öllu ieyti; kcmur þafe máske af því, afe jeg
aldrei í því sein liann efea lians líkar hafa skrif-
afe áfeur um þetta efrú, iieli getafe áiitife þí svo
sem þá. er iieffeu „hönd!afe“ sinaleik fuilkominn.
iíöf. segir, „afe verzlunarrá.'sm nn Iijer iiali sett
okkur „nýtt“ lögraál uin skuidagjaid, þetta skiist
mjer því afe eins vera áklagandi og jafnvel víta-
vert,“ ef lúfe „gurala“ lieifei verife skerpt, og þá
ætla jeg hann nú mefe þessum orfeum sínum liafi lýst
því yíir, afe hann haii veriö sjer mefevitandi ein-
hvers „eldra“ lögmáls í skuldaskiptum vife verzl-
unina, enda ætla jég afe svo sjej, því frá þeim
tíma sem hinn svokailafei Eyrarkaupstafeur á Seib-
isfir'i var nifeursettur þar, ætla jeg afe Contra-
bækur allar frá þeirri verziun liafi í byrjtin haft
lánsskiltnálana inni afe haida, nefnii. „iánsfrest á
því úttekna frá einni verziunartífe okkar til næstu,“
en hvort hinar verzianir þar hafa fyigt þessari
regiu efeur ekki, er mjer óijósara; nú sleppi jcg
dálitium kafla í greininni vegna þess mjer finnst
iiann ekki innihaida nema gctgátur einar, en
býfest þó, eins og fyrri, afe taka hann til greina,
ef krafizt vcrfeur.
þessu næst keinur höf. til þcirrar óskar og