Norðri - 26.05.1860, Side 2

34
J>ab verbur nú nœsta kostnaírarsanit fyrir bóntl-
ann ab halda þarmig fjc sínu f kreppu, enda er
landib svo ófijófsanrt, ab þab háir fjenn stóruni,
cf þaíi er þarnig parrakab. Vííast hvar hag-
ar jafnvel svo Iandslagi, ab þessi fjái vöktun ver?>-
ur ba'ibi mjög ótryggileg og jafnvei ómöguleg.
Afrjettarlöndin, sem iiggja langt upp í landinu á
heibum uppi og öll ná saman, geta menn ekki
hugsab til ab nota fyrir sjókt eba grunaí) fje, því
ein klábakind gæti þá afe suniiinu útbreitt sýkina
um mestan hluta Iands. En óvinnandi verk er
þab af) halda geldfje saman vib búsmala heima
í búfjárhögum ab sumrinu. þegar afrjettarlönd-
in verba þannig ekki notub, getur bóndinn enga
saubi haft, en þeir eru rúmur þribjungur af öllu
fje landsmanna. Iljer vib bætist nú, ab eins hægt
og þab er ab skipa mönnum brjeflega ab passa
fjenab sinn heima, eins bágt cr ab sjá utn, ab þess
konar skipunum sje hlýtt.
Ef ab menn nú þessu næst gefa gæfnr ab
liinu kalda og votvibraFama ioptslagi hjer í landi,
og því, ub fjenabur er hjer ekki kiipjitur hcldur
gengur úr nlln í júní og júlímánubuni, verba
ínenn ab játn, ab varla er gjörlegt ab baba fje
fyrir þann tíma og heldur ekki eptir iok septem-
bermánabar, svo babanir geta varla fram farib
nema 3 mánubi á árinu. En þessi tíminn er
nú einmitt heyannatímii n, sem er eins árfbandi
fyrir bóndann á Js'i-ndi eins og uppskerutfminn
fyrir liina dör.sku bændur. þegar nú bóndinn í
þessari ar.n íkistíb á ab s» kja klábalyf til Reykja-
víkur, stnndum, ef til viil, tvær þíngmanna-
leibir, bíba þar 1 til 2 daga — því þau eru sjaldan,
ef þau á annab borb eru fáanleg, fyrri til búin —
og baba siban fje sitt þegar veb.ur er þurrt, verba
menn þó ab játa, ab j»ab ætíb, en þó einkuin þeg-
ar sutr.arib er óþurrkasamt, er mörgum vand-
kvæbum og mildum kostnabi btindib ab baba fje.
Ab þab gagni lítib, ab fara ab kiippa á veturna
saubfje til ab geta hald b áfram læki.ingum vib
þab, sanna rcörg dæmi fovn og ný. Jensen dýra-
læknir, sem er bjcr af Flli.m álitinn binn dugleg-
asti og samvizknsamasti dýialaknir sem bjer hefir
verib, tók ab klipjia fjeb vetnrinn 1857—58, cn
þab króknabi allt og drapst.
Ab vetrinum þaif sjúkt fje 3 til 6 sinnum
meira hey en hib heilbrigba, og kemur þab eink-
tim af því, ab þab vertur einiægt ab veraágjöf.
Sje heyib nú skemmt, getur fjenabur ekki lifab
at því eingöngu, þó ab þab hafi nóg af því ab
^ vöxtunum. Bóndinn verbur því ab fækfea fje sínu
j um f eba jafnvel um fimm sjöttu hiutj afþvfsem
hann ábur hafbi, og þar sem heyskapurinn er enginn
verbur l:ann ab stráfella. Gæti mabur nú ab öll-
um öbrum atvikum, mun þab sjást, abfækkunin
hiýtur ab verba mikil. þessu er líka svo hátíab.
Jeg skal nú taka til dæmis Gullbringu og Kjós-
arsýslu, sem næst liggur Reykjavík, þar sem eng-
in Bnáubsynjalaus“ niburskorbur, sem kaliab er,
hefir fram farib. þar er fjártalan eptir opinber-
um skýrslum minnkub frá 50,000 tii 3,753, eba
ekki meira cptir orbib en 7,5 af hundrabi. Ilvab
gagnar þab nú bóndanum, sem hefir saubfjár-
ræktina sjer til abalatvinnu, ab bann meb lækn-
ingurn getur bjargab 7,5 af hundrabi, þegarhar.n
missir 92,5 afliundrabi? þab gagnar Iionum næsta
lítib; en þab skabar þvert á mót hib alíTienna, því
veikin dylst þó enn í þessum fáu kindum, og þó
kindurnar virbist ekki klábogar ab haustinu, þeg-
ar búib er ab baba þær 4 cba 5 sinnum um sum-
avib, sýnir þó reynslan ab klabinn biýzt út aptnr
til og frá ab vetrinum, eins og líka er ebiiiegt,
þegar menn neybast til ab liætta hekningiinum 9
mánubi af áriiiu. Fjársýkin brýzt því út aptur,
og menn neybast til sumar eptir sumar ab bvrja
frá upphafi, 4n þess, ef ti! vill, ab ná tilgangi
sínmn nokkurn tfma. Og á meban á þessu stend-
ur getur aubveldlega svo farib, ab sjkin breibist
út; ásigkomtilag landsins gjörir útbreibs’una svo
aubvelda, ab óvinnairdi virbist ab sporna vib henni.
þegar nú af abalatvinnustofni sveitabóndans ekki
er meira eptir orbib en þrettándi partur; á bverjti
á hann þá ab lifa meban einstakir menn eru ab
verja stórfje tii ab halda fram þessmn lækninga-
tilrauniim ?
Auk þessa eru engin lög sem gilda á Islaudi
um fjárklába nema niburskurlartilskipunin 12. inaí
1772. því stjórninni þóknabist ckki ab fallast á
lagafrnmvarp þab, sem samþykkt var á alþingi
1857 — jeg segi iagafrumvarp, þ\í alþingi var
sjerstaklega veitt löggjafarvaid í þessu rnáii — og
ekki heldur ab leggja fyrir alþing næstlibib sum-
ar neitt frumvarp um málib, því nú átti ab rába
málinu til lykta á umbobslegan hátt. Hugsibyb-
ur nú valdstjórnarmann, sem er skipab, „ef til vill
gegn sinni eigin sannfæringu“ ab fyigja fram lækn-
ingum. Vesalings sýslumabur, sera annars jafn-
gildir hjerabsfógeta hjá ybur, hefir sýsiu meir en
100 herhyrningsmílur ab stærb] og hina örbug-
ustu yfirferbar. Hann íhefir engin Iög ab stybj-