Íslendingur - 29.06.1860, Side 2

Íslendingur - 29.06.1860, Side 2
50 vaxta á 3 árum, og beri ávöxt í 20 ár. þurr jarbvegur á bezt vib trjátegund þessa, og eru því baunirnar jafnan beztar af þeim trjám, er vaxa á hálendi, en baunirnar eru opt smáar. Kaffibaunirnar bafa þann eiginlegleika (eins og tóbak og vínföng), ab þær batna stórum vib ellina. Segja fróbir menn svo frá, ab hinar arabslcu kaffibaunir sjen bib mesta sælgæti, ef þær sjeu geymdar í 3 ár, og ab hinar lökustu Vestnrheimsbaunir verbi líkar hinum beztu kaffi- baunum frá Mokka, ef þær sjeu geymdar í 10 til 14 ár. Af þessu leibir þá, ab mikib af því, sem kallab er vont eba svikib kaffi, opt er eigi annab en of ungar kaffibaunir, sein eigi eru geymdar nógu lengi, þegar kalfiekla ei*. í>ó er og til kafpbaunategund írá Austur- Indlandi og Mauri- tiu, er hafa mjög óþægilegt bragb, og gjiira fólki uppköst, en sjaldan mun þab, ab þessar tegundir komi hjer á norb- urlönd. Góðar lcaffibaunir eiga ab vera harbar og þnngar, og sökkva til botns í hreinu vatni, og á vatnib ab verba gult af þeim, er þær hafa í þvf legib eina nótt, en bragbvatns- ins á ab verba líkt þunnu tevatni. þær, sem eru Ijettar og fljóta, hafa skjöldóttan lit, eba eru svartleitar, meb ó- þægileguin þef, eru slæmar og lítt hafandi. Sagt er, ab Hollendingar hafi þab ráb, ab þeir taki hinar ljelegri bauna- tegundir, er koma frá Martinik og Domingo, breibi þær út á ofna, sem eru dálftib hitabir, og eru baunirnar látnar liggja þar, uns þær fá gulari lit, eins og hinar betri teg- undirnar eiga ab hafa. Hinu dökkgrœna lit, er aubkennir sumar af hinum betri baunategundum, setja sumir á baun- irnar meb „járnvitríóli“ eba blásteini, er uppleystur sje í þynntri brennisteinssýru, og er hœgt ab komast eptir þessu eptir efnafrœbislegum reglum, en eigi er þab þó annara mebfœri en efnafrcebinga. Sjaldnar mun þab, ab baunirnar sjeu litabar meb „koparvitríólienda væri þab og langt- um hættulegra, en þótt þær væru litabar meb blásteini eba járn-vitríóli. Frá hinni beztu abferb, ab reyna baunir, er sk}frt í bók einni eptir Próf. Duflos í Breslau, sem heitir: „Die wichtigsten Lebens Bedurfnisse, ihre Aechtheit und Giite. Breslau 1846“; en meb því hún eigi er almenn- ings mebfœri, sleppum vjer hjer nákvæmar ab taka hana fram, heldur viljum vjer geta hins, sem hverjum einum er innanhandar, en þab er, hvernig meb kaffi skuli fara svo, ab þab verbi sem bezt, eptir sem kostur er á, og eru þá einkum tvö atribi, er nákvændega verbur ab taka til greina, en þab er geymslan á kaffibaununum og hvernig þær skuli brenna, svo bezt fari. Kaffibaunir hafa þann eiginlegleika, ab þær sjúga í sig gufnr þau-, sem leggur upp af öbriim líkömum, og geta þær því, ef þær eru geynidar, þar sem illar gufur eru, bráb- skemmzt í ebli sínu. þetta er margreynt á seinni tímum, og hcfur þab stundum til viljab, ab heilir skipsfarmar hafa skemmzt á þennan hátt. Má þessa finna dœmi bæbi í M. Cutloclis stóru verzlunarbók (I. 11. M. Cutloch’s Dictio- nary of Commerce) og víbar. Ab því er brennsluna snert- ir, vita flestir, ab gœbi kaffidrykksins er ab miklu leyti komib undir henui, sjeu baunirnar annars óskemmdar; því ab sjeu baunirnar ofbrenndar, missir kaffib hib þægilega bragb sitt, og verbur biturt og kraptlaust. Sjeu þær of- lítib brenndar, getur vatnib eigi upp leyst kraptinn ór baun- unuiii, og verbur kaffib þá söknm þess dauft og bragb- slæmt. þá eru kaffibaunir rjett brenndar, þegar litur þeirra er fagurbrúnn (kastaniebruun), en er þab er malab, skal þab hafa gulbrúnan lit, og verba kaffibaunir þannig brennd- ar bæbi bragbbeztar og drjúgastar. I Danmörku og víbar eru menn farnir ab brenna kaffibaunir í vatnsgufu, og er þab kaffi bæbi drjúgara og bragbbetra en abrar baunir. Hjer á landi fær mabur víba ágæta-gott kaífi, og virbist þab ab benda á, ab kvennfólk liafi hjer hvervetna gott lag á hœfilegri baunabrennslu, því ab eins og nú varsagt, eru gœbi kaffisins mikib undir lienni komin. Efnafrœbingar liafa í kaffibaununiim fundib ýms frum- efni, og eru þau: 1. kaffiolían, er gefur kaffinu ilm þess; 2. nokkurs konar sútarasýra, sem er orsök í hinu saman- dragandi bragbi, er þab hefur, og 3. hib svo nefnda kaffi- efni (Kaffein), er ab mestu leyti gefur því hinn nœrandi eiginlegleika þess. Auk þessara efna liefur kaffib í sjer einnig nokkurs konar slímefni (Gtutin), sem er nœrandi fyrir líkamann; en þetta efni uppleysist illa í sjóbandi vatni, og spillist því mikib af því meb kaffikorginum, og þetta hefur gelib tilefni til, ab ýmsar austurlanda-þjóbir neyta korgsins ásamt kalfinu. Um áhrif kalfisins hefur verib margrœjt, eins og allir vita, og áttu læknar fyrir rúmuin mannsaldri inikib þrátt um þab, hvort þab væri hollt eba óhollt. þó munu færri læknar nokknrn tíma algjörlega hafa fordœmt þab, nema „lIomöopatharnir“, því ab fyrir riímuni 30 árum vildu þeir láta heilan her af sjúkdómum vera kominn af kaffi- drykkjum og tedrykkjuin, og enn þá eru menn ab lieyra þá prjedika á móti því. Flestir læknar eru fyrir löngu hættir þessum bábiljum, og drekka sjálfir kaffib sitt meb mestu ánœgju, og banna þab því ab eins sjúklingum sín- / 99 ab hún gæti eigi lifab. Hann hafbi vakab yfir benni í marga mánubi, og lagt hart á sig, og ávallt vonab, ab henni mundi batria; hann hafbi aldrei getab ímyndab sjer, ab hann mundi missa hana. Kinnar hennar voru orbnarfölar næsta, og augun sokkin inn í höfubib; en þrátl fyrir þab sá lmnn þó eigi, hve henni hnignabi meir og meir. Svo lengi sem raust hennar hljómabi óbreytt í eyrum hans, og hún sagbi, ab sjer mundi batna, og hjelt í hönd hans, hafbi liann þá von, ab henni mundi batna. Ilann hafbi verib blindur, frá því hann var þrjevetur; hafbi hann verib lostinn af eldingu, og vib þab orbi’ó stein- blindur. Hann minntist ógjörla andlits móbur sinnar; eitt af hinu fáa, er hann mundi eptir, voru hárlljettur liennar og hinn hvíti búningur. í>egar hjer var komib sögunni, var hann fullvaxta; hann var hár vexti, beinvaxinn og grannvaxinn; dökkeygur var hann, en eigi sáust neinar menjar þess hins óhappalega atburbar, er svipti hann sjóninni; hann var alvarlegur, og þó eigi dapurlegur í bragbi; liann var opt sem í draumi, fullur gubmóbs, og endurgalt umhyggju móbur sinnar meb 100 hinni djúpustu lotningu og vibkvæmni. Ilin fyrstu bernsku- ár hans, og ávallt sfban, þá er móbir hans gat því vib komib, og þurfti eigi ab halda til Lundúnaborgar eba annab, til ab leita syni sínum menningar, bjó hún í grennd vib bœ einn, er stób vib sjó fram, í einhverju hinu feg- ursta hjerabi á Englandi. þab bregzt sjaldan, ab blinduin mönnum sje sýnd vel- vild og mannúbleikur; cn blindu hans þurfti eigi vib til þess, því ab bæbi hann og móbir hans höfbu bæbi tvö eitthvab þab vib sig, ab þau voru ávallt velkomnir gestir; hin andlega menntun þeirra var margbreytt og frábær, enda voru þau jafnlögub í samrœbur, eins og þau voru vel ab sjer. Frú Owen hafbi lagt mikla stund á bókvísi, til þess ab geta frœtt son sinn, og meb því hún í sjálfu sjer var kona vel viti borin, tók hún flestum konum fram ab frób- leik og menntun; en þó ljet hún ávallt ástúb, blíbu og mannúb, þessi œbri einkenni kvennlegrar náttúru, bera hærri hlutann; drottinn hjálpi þeirri konu, sem þessar gáfur eru eigi ríkari hjá, en hvers konar menntun. þegar þau gengu saman, hjelt móbir hans undirhand-

x

Íslendingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingur
https://timarit.is/publication/86

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.