Íslendingur - 29.06.1860, Qupperneq 3

Íslendingur - 29.06.1860, Qupperneq 3
51 nm, aS gildar ástœSur sjeu til; en ástœímr þessar eru nú langtum fœrri, en menn áfcur hugfcu. þafc keniur nú iill- um læknum sanian um, afc afcalahrif kaffisins sjeu nœrandi, styrkjandi og Iiressandi. Virfcist þafc einkum afc hala hress- andi áhrif á heilann og mœnukerfifc, en á hjartafc og blófc- rásina verkar þafc sefandi. þafc er því sönn lækning vifc alls konar svefneitri og dofcaeitri, og ver drunga og svefni þeim, er eitur gjörir, á hagarilegasta hátt. Á hinn bóginn vifc heldur kaffi kröptum líkamans á þann hátt, afc þafc virfcist afc hindra efnaeyfcsluna (Stofvexeleri), oggjörirmenn því fœra nm, afc þola meiri áreynslu, án þess kraptarnir þverri svo íljótt; þafc styrkir og vifc heldur því vöfcvakrapt- inum meira en flest önnur lyf, er vjer þekkjum, og er þess vegna í raun og veru sannkallafcur hressandi og styrkjandi drykkur. l>ar sem kaffidrykkjur tífckast mest, en þafc er einkum inefcal Tyrkja og Araba, hafa menn tekifc eptir því, afc steinsóttir og lifcaverkir (Gigt) eru mjög fágætir, og þó hugfcu menn einu sinni hjer á norfcurlöndum, afc kaffifc mundi valda þessum kvillum, en þetta fer svo fjærri, afc þafc reyndist þvert á móti lyf vifc þeim. Fá lyf lina betur hinn svokallafca mœnn-hiifufcverk (nervös Hovedpine) en kaffi, og fá lyf cru betri vifc inngrónum kölduhrolli, er hefur verifc tífcur hjcr á landi, en gott og sterkt kaffi. þegar inenn hafa fengifc í sig óholla fœfcu, t. a. m. illa þrifinn hákail, er opt hefur bráfcdrepifc menn, skemmdan ost efca blófcmör, svo mönnum verfcur illt af1, þá eiga menn fyrst afc taka inn uppsölulyf, og því næst afc drekka sterkt kaffi, og batnar flestum vifc þafc, ef í tíma er gjört. Á Frakklandi hefur læknir nokkur, Ronzier afc nafni, nýlega fundifc, afc kaffi er eitthvert hifc bezta ráfc vifc inn- strengdum kvifcslitum (incarceret Brok), en sjúkdómur þessi er, eins og allir vita, fjarska-hættulegur. þessi nýj- ung er stafcfest af ýmsum frakkneskum læknum, og má um þafc lesa í Bvlletin general et therapeutic 1859, bls. 95 og vífcar. Ronzier ljet drekka vænan bolla af kaffi ann- anhvorn tíma, en útvortis Ijet hann vifc hafa Bella-donna- smyrsli, eins og tífckazt hefur á seinni tímum, og íœrfcust 1) f>egar blófcmrir, kœfa, kj'ithjligu efca ostar geymast of lengl, og verfca eins og slepjafc, þí myndast í þeim fjarska-hættulog eiturtegund, er getnr orfcifc mönnum afc bana. þetta á sjer opt stafc, einkum f liinum heitari löndum, t a. m. á pýzkalandi og vífcar, og líka mun fiafc hafa vifc borifc hjor á iandi; jeg hef tvisvar sjefc alvarleg tilfelli eptir borfcun gamallar kcefu, og eirm sinni eptir blófcmörs-át, og efast cigi um, afc þetta muni optar fyrir koma en menn vita. Afc fólk baíl orfcifc bráfckvatt eptir hákalis-át og háfs-át, er alkunnugt. 101 legg lionum; hann þóttist af því; honum var þa6 unun, afc ímynda sjer, afc hann styddi hana, og margir horffcu á eptir ekkjunni, og aumkufcu hana, þar sem liiín gekk, svart- klædd, sem hún ávallt var, og syni liennar, sem hún hall- afcist upp afc, rjett eins og hún væri afc reyna til, afc fœra honum lieim sanninn, afc hann væri ellistofc sín. En smátt og smátt varfc hún lotin og lasineyr í göngu, og svipur hennar lysti því, afc hún gjörfcist hrörlegri. þau voru hætt skemmtigöngunum, og fyrir löngu var hún orfcin of magn- laus til afc rísa úr rekkju, nema hvafc hún var stunduni borin út í sumarherbergi nokluirt ; þar Iá hún á legu- bekk einuni undir opnum glugga; blóniin breiddust upp mefc gluggagrindunum, og hinir vermandi sólargeislar fylltu allt glefci, nema hjarta her.nar, er órafci fyrir daufcanum, og hins kvífcafulla sonar hennar, er aldrei gekk frá lienni. Vinir þeirra komu opt til þeirra, en gengu á burtu hryggir í huga, er þeir sáu, hversu sjúkleikur hennar varfc æ verri, og sonur hennar var allt af aö spyrja, hvort þeir hjeldu eigi, afc hún væri í apturbata; hvort henni heffci eigi lítifc eitt batnafc, frá því er þeir sáu hana sífcast. kvifcslit, sem voru orfcin hörfc og innstrengd, aptur I lag vifc þessi lyf. í útlöndum, þar sem megnar köldusóttir ganga, lækna menn þær opt mefc sterku kaffi, og hef jeg þar opt sjefc, afc hœgar köldusóttir hafa læknazt vifc þafc. Ilin eiginlega köldnsótt (Febris intermittens) á raunar eigi heima hjer á landi, svo menn viti mefc vissu, en þó er hjer á sumum mönnum, og einkum á kvennfólki, algeng nokkurs konar kölduveiki, sem er allleifcinleg, og, hef jeg opt sjefc hana lina vifc kaffi. Öllinn, er liggja í taugaveiki, leyfi jeg hvervetna afc drekka kaffi, þegar sóttin fer afc rjena, og hef jeg opt á erfifcisfólki sjefc niikifc gagn afc því, en aldrei nokkurt ó- gagn. Fyrir nokkrum árum gekk hjer vifc sjóinn allill blófckreppusótt (Dysenteri), og tók jeg eptir því, afc hún bráfcvesnafci, þegar kaffifc var þrotifc hjá verzlunarmönnun- um, og linafci, nndir eins og tómthúsmenn aptur fóru afc geta fengifc þafc, þegar skip komu. Seinna fjekk jeg fnlla reynslu fyrir því, afc kaffi, mefc dálitlu af Cognac í, svo sem svar- afci tveimur teskeiöum í einum bolla, er ágætt lyf vifc einni tegund kreppusóttarinnar, einkum þegar henni fylgja upp- köst, og hún er meira langvinn en bráfc í sjer, og er kom- in af óhentugri efca skemmdri íœfcu. Jeg gjöri mjer nú f grun, afc þeir, sem hafa lesifc „Hiístöflu heilbrigöinnar“ eptir Ilallgrím Jónsson, niuni reka augun í þafc, afc þessi lofrœfca mín um kaffifc svari eigi til þess, er hann kennir í bœklingi sínum, bls. 27, enda hef jeg og aldrei sjefc þennan „mósvarta börk“, er þafc afc sögn hans á afc setja innan í magann, og held jeg mjer sje þó óhætt afc fullyrfca, afc jeg hafi sjefc í vifc fleiri lík skorin upp, Iieldur en tjefcur HaUgrímur. Ilann mun sjálfur naumast hafa sjefc nokkurn uppskorinn mannsmaga alla sína æfi, heldur hefur þessi mósvarti börkur orfcifc fyrir honum innan í gamalli kal'fikönnu, en aldrei í neinum manns- maga. Jeg skrifa þetta engan veginn mannskepnunni til hneisii, því mjer líkar margt vel í tjefcum bœkling hans, og þykir hann, þótt margt megi afc honiini finna, afc öllu sanian lögfcu vel saminn af ólærfcum manni. Á hinn bóg- inn verfcur því og engan veginn neitafc, afc óhófleg kaffi- drykkja getur orfcifc skafcvæn og ollafc mönnum heilsuleysis. Allir hlutir geta orfcifc mönnum afc skafca, ef þeir gæta einkis hófs, og hver vill þá vænta, afc kaffifc citt skuli vera undan þegifc þessari almennu reglu? Flestir, sem hafa reglulega hjartveiki, þola illa sterkt kaffi, enda er þeim þafc og afc öllum jafnafci eigi hollt; þó eru til hjartveikir menn, 102 Af öllum vinum þeirra var enginn eins velkominn, efca eins huggandi, eins og María Barker. Hún var mær glafclynd, nftján vetra göniul, og frífc sýnum; allir, sem kynntust henni, undrufcust hana og höffcu unun af henni. Frú Owen haffci hampafc Maríu á knjám sjer, og þegar Játvarfcur var 12 vetra, var hann vanur afc rífca vandlaupa og blómfestar handa henni; hún var þá sex vetra; stófc luín á mefcan hjá honitm, lofafci kunnáttu hans, og furfcafci sig á því, hversu snillilega honuni fœrist verk sitt, þótt hann væri blindur. Enginn af œskufjelögum hans leiddi hann svo umhyggjulega sem hún, og engínn þeirra var sá, afc hinir andlegu yfirburfcir hans heffcu svo mikil áhrif á sem hún. Ilún yfirgaf skemmtanir leiksystra sinna og leikbrœfcra, er Játvarfcur gat eigi tekifc þátt í sökum blindu sinnar, og heyrfci heilum stundum saman á sögur hans; kunni hann margar, og smífcafci sjálfur sumar. þegar hún óx upp, vorn samrœfcur þeirra, eins og áfc- ur, einlæglegar og nlúfclegar. María sagfci honum öll sín leyndarmál og fyrirætlanir og drauma, eins og hún í bcrnsku sinni haffci sagt honum frá öllum hörmum sínum

x

Íslendingur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingur
https://timarit.is/publication/86

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.