Íslendingur - 22.09.1860, Blaðsíða 1

22. sept.
M 1“
HiigvekjA.
(Niíurlag). Enginn sa, er til þess þekkir, hvernig
fiskivei&arnar eru reknar í ö&rum lönduni, getur neitaö því,
ab Islendingar standa a& því, er þær snertir, allrnikit) á baki
ö&rutn þjóímm, t. a. m. Norbmönnum, Hjaltlendingum, e&a
Nýfundnalandsbúum; því aö sá íi'kur, sem frá Isandi er
fluttur, er eigi nema 15. hluti á móti því, sem flutt er frá
þessum lönduin. Ibnar landa þessara binda sig og eigi vib
vertí&ir, en sœkja sjóinn allt áriö um kring, hve nær sem
fœri gefst; bátar þeirra rúma þetta 1 efca 2 lestir, og eru
á þeim í hæsta lagi 4 menn. Veibarfœri þeirra eru hand-
fœri, ló&ir, net, og ýms önnur áhiild. íbúar Nýfundna-
lands afla mcb þessu móti svo vel, ab þeir lifa góbu lífi,
hafa gób húsakynni og gób veibarfœri, og þó verba þeir
ab borga, auk annara skatfa, 900pund sterling, þab er utn
80,000 rdd., ensku stjórninni. Lítum vjer nú á þetta, og
á hinn bóginn á hinar miklu fiskignœgtir, sem eru í sjón-
um í kring um fsland, hvab skortir oss þá annab, en ab
vinnukrapturinn er langtuin mi&ur notabnr, en vera bæri,
og eigi svo vel og haganlega, sem verba mælti; en til þess,
ab sjávarútvegurinn mætti verba arbmeiri og óbrigbulli, en
liann er, teljum yjer þab, sem nú skal greina.
1. Allir þeir, sem búa vib sjávarsíbuna, og ætla sjer
ab lifa mestmegnis af sjávaraflanum, ættu ab sleppa þessu
vertíbartakmarki, heldur leita fiskjarins, hve nær sem vebnr
er til, og nokktir fisknr cr fyrir; enda þótt hann væri lítill
á stundum; því ab þab má segja um sjóirin, ef liann er
velsóttur: „ab drjúgt er þa&, sem drýpurí£; og hver sjávar-
bóndi verbur ab minnast þess, ab þótt hann fiski lítib, aflar
liann þó meira en sá, sem í landi liggur og einkis aflar,
en einungis gefur fje út, til a& halda vib lífinu, og vib þab
fær margur hver leiba á vinnunni. . En í stab þessa er
þab alvenja, a& margir binda sig a& eins vib vertíbirnar,
og þegar vorvertíbin er á enda, liætta þeir ölluni fiskiveib-
utn, en fara þá margir hverjir í kaupavinnu, enda þótt
nœgur fiskur sje fyrir; en þab sýna dœmin, hversu mikill
hagnabur þa& er, þessi kaupavinna; þyí ab vjer getum talib
ýms dœmi þess, bæ&i hjer á Suburlandi og ví&ar um Iand,
a& einmitt þeir bœridur, sem hafa stundab sjóinn allt sura-
arib, og eigi hirt um kaupavinnuna, og eigi látib fælast,
þótt aflirin stundum hafi eigi verib mikill, hafa vib þab
orbib efna&ir menn. þa& er og eitt atribi í þessum sjó-
sóknum, sein mjög cr almennt, og verbur þó a& spilla fyrir
aflanum, og þab er sá vani, a& sjómenn fara matarlausir
á sjóinn, og verba þ\í a& halda til lands, er þeir hafa verib
svo og svo lengi úr landi, enda þótt blí&alogn sje og fisk-
ur fyrir, og hljóta þannig opt og einatt ab svipta sig all-
miklum afln.
2. f>a& sýnir sig því nær á hverju ári, a& hákallinn
er hjer fyrir landi í Paxaflóa frá Keflavík og subur uni
Reykjanes, og austur meb iillu landi. þa& virbist því svo,
sem þessi veibi mætti verba bœndum all-arbsöm, væri hún
rekin meb atorku og öllum skynsamlegunt vi&burbum, og
ab bœndur ættu a& reyna til ab nota liana. Mætti þab
verba þannig, a& þeir hefbi nógu stór skip meb nœgum og
góbuiii veibarfœrum. En þess konar skip meb allri þeirrl
útgjörb, sem til þessarar veibi þyrftu, mundu heimta allmik-
inn fjárafla, og þab svo mikinn, a& eigi niundi nema ein-
staka mabur fœr um, a& hafa þann kostnab; en þá svör-
um vjer því, ab til þess a& afla sjer skipa, áhalda og veib-
arfœra, mættu 3 e&a 4 bœndur slá sjer saman um eitt skip,
og mundi þá kostnaburinn, senr á hverjum einum lenti,
eigi verba svo mikill, a& margir eigi gætu klofib.
3. F.n auk þessara rába, þá er enn eitfc rábib til ab
gjöra sjer sjávarútveginn árbsaman, og þab er, ab hafa þilju-
skip, og mundu þau hœfilega stór, a& rúmubu 8 — lOIestir.
Vib þab yr&i fiskiaflinn miklu jafnari, er sjósóknirnar mættu
verba miklu meiri og hættuminni. A þiljuskipunnm geta
menn legib úti marga daga samfleytt, einkuin hjer í flóan-
um, og þyrftu alls eigi ab halda a& landi, eins og nú; þvf
a& bæbi gætu sjómenn haft á þeim allar þarfir sínar, bæbi
mat og drykk, og eldab hann eptir þörfum; og eigi heldur
þyrftu þeir ab halda a& Iandi, í hvert skipti og vebur ylgd-
ist ab nokkrit. Auk þess er þab, ab þegar fiskur leggst
177
Lyfj a k61 ur Methúsalems.
Eptir Ch. Diclcens.
Snúib úr enskn.
(Ni&urlag). En eigi koinust þær þó í hvert heibvirt hús
í ríkinu, fyr en Smith hafbi aflab sjer doctoi's-n>\inbótar,
og gjörzt kennari í skóla einuni, sem hann í því skyni gaf
stórije; voiu þá kúlurnar einkenndar meb því, a& þab væru
lyfjakúlur „Professors Smiths, doctors í læknisfrœbi, og
væru þær því ab eins ósviknar, ab innsigli hans væri á sett
Öskjurnar".
Veslings- Prattles! hvernig átti hann, sein eigi átti
200 rdd. í eigu sinni, ab geta vonazt þess, a& hann gæti
hamlab upp á móti aubnianninum Prófessor Srnith ? f>eg-
ar hann renndi huga til, hversu miklu betnr Smith stób
ab vígi, cn sjálfur liann, og hversu bláfátœkur Iiann var,
lá vib sjálft, ab hann örvænti og hætti vib allt saman. f
þessum öngum lians vildi svo til einhverju sinni, ab kona
lians mælti vib hann í gamni, a& eigi mundi langt um líba,
uns liann liti eins ellilega út og Methúsalem, og þab sök-
178
um eintómrar áhyggju. þessi athugasemd, svo einfiild sein
hún var, varb til þess, a& því er hann sjalfur segir, ab
liann rje& af, hvernig liann skyldi ab fara. Hann einsetti
sjer, a& búa til Methúsalems-kúhir. Kona hans reyndi, sem
mest hún mátti, a& telja hann af því, ab rabast í slíkan
kostnab, sem væri svo tvísýnn; en hann ljet, sem hann heyr&i
þab eigi. Hann ritabi brjef til fræhda síns eins, sem var
efnafrœ&ingur, og bab hann a& búa til handa sjer lyfja-
kúlur, sem engum gætu ab meini orbib. „Lattu frumefni
þeirra eyba áhrifum hvers annars". þetta var hin eina
regla, sem hann lagbi fyrir liann um tilbúning þessara
lyfjakúlna. Hann hjet honum þribjungnum af ágóbanum,
og vib þa& Ijet hinn til lei&ast, a& taka þegar til starfa.
Ab því búnu lá næst fyrir, a& fá samansetta fróblega sögu
þessara kúlna, og rekja hana frá Methúsalem og nibur til
Prattles. Hann leitabi um þab rá&a til gamals skólakenn-
ara, sem hann var kunnugur, og þab litla sem þessi vís-
indamabur vissi, fullnœgbi þörfum preiitarans. Ab fáum
stundum libnum hafbi skólakennarinn smíbab fróblega sögu
89