Íslendingur - 28.05.1861, Blaðsíða 3

Íslendingur - 28.05.1861, Blaðsíða 3
35 Jívorki jeg nje aörir hjer hafa tekið eptir breytingum á norðurljósum, meðan hafísinn er landfastur, en jeg mun nú fara að gjöra það, ef jeg lifl hjer; þó skal jeg leyfa mjer að geta þess, að eptir því, sem mig frekast rekur minni til, þá munu norðurljós yíirhöfuð vera miklum mun óskýrari, daufari og daprari, þegar ísar liggja hjer við land að nokkrum mun, en jeg þori þó ekki að fullyrða þetta sem öldungis áreiðanlegt. 14. J>að er alls enginn efi á því, að miklu meiri kuldi merkist í sjónum, þegar hafísinn er við land, en ella, og taka menn hjer almennt mark á því, að þegar mikill sjóarkuldi er, þá sje talsverður hafís mjög nálægt; þetta virðist reynslan að staðfesta; jeg hef tekið eptir því, að þegar hafís liggur talsverður á hafinu hjer norður og útnorður undan, má ske 1 viku undan Ilorni, en 3—4 vikur hjeðan, þá er eptir því meiri móður á fjörum, sem norðar er, eða nær Horni, eða eptir því kaldara í sjónum, sem nær er hafísnum. 15. Sudda- og vætu-sunuir standa efalaust af haf- ísnum, þegarhann eráhafinu, og ekki mjög nálægt landi; en sje liann hjer mjög nálægt landi á sumrum, semmjög sjaldan vill til, þá stauda fremur af honum kuldar, næð- ingar og gróðurleysi, en miklir suddar og vætur. 16. IVIenn hafahjerenn almennt tmáþví, að »sjald- an sje mein að miðsvetrarís«, og kernur máltœki þettaaf því, að þegar hafís rekur að landi um miðjan vetur, þá fer hann allajafna aptur svo snemma í burt að vorinu, að hann gjörir þá ekkert mein, enda er þá opt hlý veðurátta og góð, þegar hann fer snemma í burtu; en því seinna að vetrinum sem hafísinn, rekur lijer að landi, því meira mein gjörir hann optast, því þá liggur hann einatt fram á sumar, og vita menn þá lítið að segja af vori eða hlý- indum. J»að er mjög óyndislegt að búa hjer, þegar hafís rekur hjer að landi um og eptir sumarmál, eins ogtvisvar hefur viljað til, síðan jeg kom hingað; þá liggur hann ein- att landfastur fram yíir fardaga (á næstliðnu vori lá haf- ísinn hjer landfaslur til þess í 8. viku sumars), og er þá jafnast með öllu haglaust fyrir skepnur, og snjór og klaki yfir allt, og miklir kuldar með næturfrostum, en allgott veður á dáginn. 17. þessari spurningu get jeg ekki svarað með neinni vissu, og fer því sem fæstum orðum um hana; einungis skal jeg geta þess, að þegar liafís liggur hjer við land á vorin, ber opt mikið á hafíslús svo kallaðri í unglömbum, og óþrifakláða venju fremur í fullorðnu fje, og stúndum hafislús, en þó er þetta ekki svo mjög, að bagi hljótist 69 ust við um daginn; ætluðu menn, að óhugnaður mundi þar í milli, og þóttust rnenn ei vita, hver þeirra drjúgari mundi verða, er báðir voru lialdnir margfróðir. Jón var hœgur í bragði, en heldur orðstaður, en afardrjúglátur, ritfœrvel, að þvi þá var kallað, skáldmæltur, því kveðið hefur liann Blómsturvallarímur einar; eru og gátur nokkrar eptir liann, og kvæði um veturinn Hreggvið (1753—4); vel var hann styrkur maður, allófrýnn áliturn. Ivom svo málinu, að Yig- fús Scheving dœmdi þeim eið, Jóni, Sigurði og llirni; þótti fleirum mönnuin, sem þeir mundu þó sekir, eður Jón, og líkast, að hann hefði einn að starfað að fela líkin, en þeir Björn og Siguröur haldið á fram á meðan, þó að þá mundu þeir í meðvitund, en verðu sig með því, að bjóða eið sem Jón. það liafa sumir menn sagt, að Jón væri eitt sinn í líkaleitinni, og lijeldi sig þá á vissum stað, en er honum var borin sök þessi, er mælt hann svaraði: »Hví mundi jeg kominn á grafarbakka fremja slíkt ódáðaverk ?« Hefur frá þessu svari hans sagt Guð- ríður dóttir hans, er á vist var lengstum með Sigurði af því, enda baða menn þá unglömbin, þegar hafíslús sjest í þeim. 18. þegar trje rekur í hafís, þá eru það einungis sí- völ trje; það ber mjög sjaldan við, að köntuð trje finnist í hafís, þó þess hafi gefizt einstök dœmi, og ekki veit jeg til, að hjer nálægthafi rekið kantað trje i hafís, síðan jeg kom hingað, nema alls eitt trje. 19. þau sumur munu jafnaðarlegast vera hjer góð, og að minnsta kosti miklu hlýjari, þegar enginnliafís hef- ur komið eða sjezt veturinn eða vorið áður. 20. Eptir því, sem gamlir menn segja hjer, mun það vera nokkurn veginn almennt reynsla hjer, að eptir mörg ísaár í samfellu komi gott árferði. þannig hef jeg þá stuttlega svarað spurningum yðar, og vil jeg nú þvi næst minnast lítið eittá straumana hjei‘ fyrir Ströndunum; þeir skiptast ekki með aðfalliog útfalli sjávar, eins og þar sem rjettstreymt er, sem menn svo kalla, og ekki skiptast hjer straumar með aðfalli og út- falli, fyr en kemtir norðvestur fyrir Horn, heldur liggur hjer straumurinn allajafna í suður með Ströndunum inn í Húnaflóa, og hjer skiptir aklrei föllum; svo segja sjómenn, að 6 vikur í austnorður undan Geirhólmi liggi straumur- inn ávallt til suðurs inn í Húnaflóa, og eins liggur hann hjer inn með öllum Ströndunum, vissulega 2 til 3 vikar sjóar frá landi út; þar á móti liggur straumurinn ávallt í norður út með Skagaströndinni, þess vegna rekur hafís sjaldan þar að landi, nema mestu hafþök sjeu af honum, en aptur á móti rekur hann svo hœglega hjer að Strönd- unum, þvi straumurinn ber hann, og vissulega eru það allajafna vissar straumbreytingar, sem flýta ferð íssins hjéð- an í burtu, þegar liann hefur um stund legið við land; jeg hef líka tekið eptir því, að nokkru áður en ísinn fer burtu, þegar ekki erumjög mikil hafþök, þá reiða straum- ar hann með hœgð hjer norður með Ströndunum í einn eður tvo daga, rjett áður en hann fer algjörlega; en strax og auður sjór verður hjer, liggur þó straumurinn allajafna til suðurs. þegar mikill hafis er kominn nálægt, er opt straumhœgra með köflum en ella; svo segja sjómenn hjer, að þegar viti á langvínna vestanátt, þá liggi straumurinn meira til suðausturs, en þegar hann viti á norðan, þá liggi straumurinn aptur meira til suðvesturs, en vanalegt sje, eða að hann liggi þá fremur að landinu; breyting þessi er optast ekki mikil, en er þó tilþess, að flýtaferð hafíssins hjer að Ströndunum, þegar norðanstormar reka hann að landi. Jeg gatþess, aðhjer væri eklti rjettstreymt ; jeg hafði 70 bróður sínum. En Sigurður, ungur bóndi, er þá vár á Stóru- Seilu, Ólafsson, rjettorður maður, hefur gjörst sagt frá háttum Páls á þingi þessu; bjó Sigurður sá lengi síðan á Seilu, og dó þar á nírœðisaldri. En þau llagneiður skutu dómi þessum til alþingis; reið Ragneiður sjálf suður á fund Thódals stiptamtmanns, og fylgdi henni Jón gamli frá Gröf, og var þá enn allrösklegur, þó gamall væri; er sagt, að Ragneiður bæði Thódal liðs i máli þessu, og hjeti hann því, og enti það, í því liann fengi viðkomið. En það varð um Pál hinn fjölkunna á Stað, að einn dag, er hann sat að hrískurli, að hann tók þegarblindu á sama vetfangi, svo fálma varð hann iun í bœinn til rúms síns, en aldrei vildi hann segja, liversu það hefði að borizt, en sagði það eitt, að ei væri það guði að kenna, og valdið liefðu þvi óvildarmenn sínir. Lifði hann síðan ei all- skamma hríð á Stað, og kaus jafnan einveru; hafa frá þessu sagt þeir menn, er þá voru heimamenn á Stað samtíða Páli, og allir ú einn veg.

x

Íslendingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslendingur
https://timarit.is/publication/86

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.