Íslendingur - 28.05.1861, Side 5

37
mikill múgur manns að höll landstjórans, og œptu þeir
á liann. Óðar kom þar að mikið lið, en seinna land-
stjórinn með fyrirliðasveit sína. Hann bauð lýðnum að
hörfa á braut og linna hávaðanum. |>á kölluðu nokkrir:
»Gef oss rjettindi vor, gef oss ættjörð vora«. Er sagt
hann hafi þá svarað: »yEttjörð án herliðs er engin ætt-
jörð«. Yið þetta espaðist fólkið, og vildi ekki hliða
fyrir herliðinu, en riðlaðist því meir. f>á gaf landstjórinn
herforingjunum bendiagu, að þeir skyldu stökkva lýðnum
hurt ineð hörðu. Dundu nú skotin á, en hinir höfðu eigi
annað en steiua á móti. Varð hjer mikill mannskaði, áð-
ur en l'ólkið komst undan; drepnir (að því Gortschakoff
segir í skýrslu sinni) 10 manns, en særðir 108. 1 blöð-
um Frakka og Breta er tekið hart á Rússum fyrir þetta
hragð; þyjur það eigi siður votta siðleysi þeirra en
harðúð og grimind, að vinna svo heiptarlega á vojinlausu
fólki. Síðan hefurborgin verið í hervörzlum, enda kváðu
þar vera 40 þús. hermanna. Yíðar hetúr brytt á óspekt-
um, en liðið hvervetna til taks, að bœla þær niður. Eigi
una þeir af Póllendingum betur hag sínum, er verða að
lúta Prússum og Austurríki. Yjer höfum áður getið þess,
að fulltrúar Pósensmanna kveða upp marga harmstaíi á
þinginu í Berlinnarborg, en stjórn Prússa slær við því
skolleyrunum, eður svarar með dramhi og þjósti. Fyrir
skömmu báru þeir að nýju fram bœnarávarp um lagarjett-
iugu á rjettarsynjun stjórnarinnar við pólleiizka tungu, og
minntust á orð eins ráðherranna, er hann hefði sagt, að
sá, er skildi þýzku, þyrfti eigi að kunna póllenzku; þessu,
sögðu þeir, Væri rjett vikið við, ef spurt væri: þurfa þá
þeir, er á Iloltsetalandi og í Sljesvík skilja dönsku, að
kunna þjóðverskt mál? þeir höfðu áður látið sjer um munn
fara, er þeir heyrðu tíðindin frá Varsjöfu, að erindsrekar
frá Austurríki hefðu gefið mönnum fje tii að gjöra óspektir,
og leikurinn væri sá, að fá Rússa í samband við Austur-
ríki og Prússa, þar öllum þeim væri jafn voði búinn, ef
uppreistareldurinn yrði laus á Póllandi. En hvað sem
liœft er í þessu eður eigi, þá þykir oss helzt líkurtil, að
»níðingar saman skríði«; ef meiraverður úr óspektunum,
og er þá vel, ef svo fer, því það mun öllu fremur festa
sambandið milli Frakka og Breta, er Italir fylgja þeim.
Landaþingin í Austurríki eru nú tekin til starfa, en hver-
vetna, þar sem eigi er þýzkt þjóðerni, eru undirtektir
manna og rœður af lítilli liollustu til stjórnarinnar og
þjóðverja. Örðugastir eru Ungverjar. þeir ljetu það að
eins eptir, að þingið yrði sett í Ofcn, en síðíin skvldi það
haldið í Peslh. Sá, er mestu ræður í neðri þingdeildinni,
73
23. Lát Jnns Bjarnasonar.
Jón Bjarnason í Stóru-Gröf varð maður gamall, og
svo kulsamur að lyktum, að jafnan ljet hann fósturbörn
sín liggja til fóta sjer. Ingibjörg Jónsdóttir lijet mær ein,
er þau Jón og Snjálaug fóstruðu; bað hann hana, ef henni
yrði barna auðið, að láta heita eptir sjer; hennar fjekk
síðan Samson Bjarnason, og Guðrúnar Símonardóttur frá
lVeykjum í Iljaltadal; son Sainsonar og Ingibjargar var
Jón, þjóðhagi og alþingismaðnr Skagfirðinga; bar hann
nafn Jóns. þá Jón Bjarnason lá banalegu sína, var sótt-
ur að þjónusta hann Eggert prestur Eiríksson frá Glaum-
bœ; því Staðarprests var ei viðkostur. |>eir Jón og Egg-
ert prestur höfðu opt í þrakki átt; sagði prestur, er liann
kom inn til Jóns, ogvarvið öl: »Nú ætlar andskotinn að
sœkja eign sína!« Jón reis við í rekkjunni, þreifaði til
barna tveggja munaðarlausra til fóta sjerog mælti: »Ei,
sem þú hyggur! þessi halda mjer uppi!« þjónustaði
prestur hann, og sagði svo síðan, að aldrei hefði liann
guðsbarn þjónustað, ef Jón hefði þá ei verið orðinn það,
er Teleki greifi, er lengi hefur verið í útlegð í Parísar-
borg. Ilann er að málsnilld og öllum kostum talinn maki
Kossúths. Á ferð sinni í fyrra á þýzkalandi var hann að
fyrirlögum Savastjórnar settur í höpt og seldur í hendur
Austurríkismönnum. Verkið mæltist illa fyrir hjá öllum
nema þjóðverjum; en með þessu hafa Saxar gjört Ung-
verjum hinn hezta greiða. Frants keisari ljet hann laus-
an, og gaf honutn leyfi til að fara til ættjarðar sinnar.
llann fylgir því fastlega, og allur hans flokkur (s/4 partar
þingmanna), að Ungverjar skuli að eins hafa keisara Aust-
urríkis fyrir konung sinn, en að öllu öðru leyti skuli sam-
bandinu slitið, og fullkominn aðskilnaður gjör á milli allra
málefna hvorra fyrir sig. það má nærri geta, hvernig
keisaranum og þjóðverjum hans lízt á blikuna, og sem
nú er komið, þá horfist hjer til fulls fjandskapar. En ef
uppreist byrjar, mun liún draga meiri dilk eptir sjer, en
óeirðirnar á Póllandi enn hafa gjört. f>ó er það auðvit-
að, að hvorirtveggja, I’óllendingar og Ungverjar, sjá, að það,
sem öðrumhvorum áorkast, kemur liinum að hag og
haldi. I útlegð hafa frelsisforingjar beggja í langan tíma
borið ráð sín saman, og líka munu Ungverjar minnast
þess, hve margir ágætismenn frá Póllandi (Bem, Dembin-
sky og fl.) börðust fyrir frelsi þeirra á uppreistarárunum.
Frakkland. Rœðurnar, bæði í öldungaráðinu og
í málstofu hinna þjóðkjörnu fulltrúa, urðu all-háværar og
með mesta ákafa af sumra hálfu, en þó hinar merki-
legustu í mörgum greinum. Eigi allfáir af klerkaílokki
og lendum mönnum tóku til hörðustu mótmæla móti að-
ferð keisarans á ltalíu, sjer í lagi meðferðinni á páfan-
um. Sumir ávituðu stjórnina fyrir sambandið við Breta;
sumir töluðu um, hvernig farið væri með skilmálana frá
1815; sumir hallmæltu Viktori konungi og ráðgjöfum hans
fyrir undirferli og griðahrot, og þar fram eptir götunum.
Að öllum slíkum rœðum var gefinn nokkur rómur, en
miklu meiri að hinum, er til andsvaranna kom af hálfu
ráðherranna og annara. Frægust varð rœða Napóleons
keisarafrænda. Ilann talaði með frábærri snilli í 4 stund-
ir, og varði grein fyrir grein alla stjóraraðferð frænda síns.
Um hinn svo nefnda Vínarsáttmála fór hann þeim orðum:
»J>að er keisaranum til mesta heiðurs, að hann hefur svipt
þessari skrá í sundur; margir hafa áður krukkað í hana
og þótzt menn af, en liann hefur rist liana í tvennt með
sverðsoddi sínum á Ítalíu«. Um sambandið við Breta:
»Keisarinn hefur eigi bundizt í fjelag við enska ráðherra,
heldur við ensku þjóðina; þvi hann þykist þurfa að vera
í samvinnu við hana; til að geta unnið framgang háleitum
74
því fagurlega liefði hann búizt við dauða sínum. J>að
ætlum vjer, að Jón ljetist nær áttrœður.
'24. Sögn Sigimtndar að vestan.
Sigmundur hjet maður, kallaður Jónsson; sögðu þó
inargir hann son latínu-Bjarna, eður Bjarna bana, er sumir
kölluðu, og fósturson hans og Elínar þórarinsdóttur, fyrri
konu Iljarna, var Sigmundur; töldu menn hann næmi ýmsa
fjölkynngi að henni, en hjer verður Sigmundar að því einu
g'etið, að sumar eitt var hann sem optar í kaupavinnu
norður í Skagafirði, því lausingi var hanneinn; vann hann
lengstum þetta sumar með Agli bónda Gíslasyni á Mið-
grund, og svo um hríð með Vigfúsi Scheving sýslumanni
á Víðivöllum. Guðrún vefari, laundóttir Jóns Egilssonar,
nam einna fyrst að vefa í hinum danska vefstól; var hún
á vist með sýslumanni. Siginundur kom nú síð sumars út
að Miðgrund; áttu þeir Egill opt tal saman; var það eitt
með öðru, að þeir rœddu um fylgjur manna; gat Sig-
mundurþess þá, að sjerleg þœtti sjer fylgja Guðrúnar vefara
á Víðivöllum. Egill frjetti, hversu hún væri þess. Sig-