Íslendingur - 19.02.1862, Blaðsíða 5

157
nœrandi ætlum vjer geitnaskófma, sje liún soðin í mjólk,
undanrenningu eða vatnsblandi; mun nœgilegt, að taka 6
til 8 lóð afhenni íhvern pott, og mun það vandlega soðið
gefa ailþykkt hlaup, sem menn þá annaðhvort geta borðað
með mjólk út á, eða látið í súrt, eins og að framan er
um getið. (Framh. síðar).
Domnr yflrdóinsins,
mánudaginn 10. febrúar 1862,
í sökinni gegn Eggert Yigfússonl’jeldsteð m. fl. úr Snæfells-
nessýslu.
Mál þetta er þannig vaxið, að leiguliði hins ákærða,
Eggerts Yigfússonar Fjeldsteðs, liafði selt af ábýlisjörðu
sinni, eign ákærða, ásauðarkúgildi það, sem var á jörð-
unni, og gat ekki svarað því við burtför sína frá henni.
Höfðaði þá ákærði mál móti bóndannm Jóni Daníelssyni á
Hömrum, sem hafði keypt kúgildið af þriðja manni, og
krafðist þess af honum, að hann skilaði sjer því aptur,
en áður en hjeraðsdómurinn út af kúgildinu, sem var
upp kveðinn 8. júní, væri hirtur ákærða, en sem liann þó
hafði látið dómarann lesa fyrir sig upp úr dómabókinni og
þannig var orðinn vitandi um orðnar málalyktir, að hann
ætti ekki eptir dóminum nokkurn aðgang að kaupanda
kúgildsins, Jóni bónda Daníelssyni á Hömrum, fór ákærði
með þeim 5 meðákærðu, 4 sonum sínum, Eggert, Lárusi,
Ara og Sturlaugi, og vinnumanni Salómon Halldórssyni,
ásamt f>orbirni Ilelgasyni og Magnúsi bónda Narfasyni,
er hann fjekk með sjer úr kaupstaðarferð heim að Hömr-
um til Jóns bónda, upphaflega í því skyni, að komast fyrir
milligöngu þeirra 2 síðastnefndu að einhverju samkomu-
tagi við Jón út af kúgildisánum, en þar sem engin máls-
miðlun gat komizt á millum Eggerts og Jóns, er þessi
ekki vildi sleppa ánum við ákærða, handsamaði ákærði
skammt frá túninu á Ilömrum 6 ær, og voru 4 af þeim
með fjármarki Fjeldsteðs, fyrverandi ábúanda á jörð
ákærða á Iljarðarbóli, en 2 með annars manns marki, og
rak þær á burt með sjer, en með því Jón og menn hans
gjörðu fyrirstöðu, sluppu ærnar aptur frá þeim ákærða
heim að Hömrum, og voruþær þá látnar þar inn í skemmu
og henni lokað. Varð þá aptur nokkurt þras út úr án-
um þar heima, en svo lauk, að Eggert hratt upp skemmu-
hurðinni, þó án þess, að nokkuð sæi á henni eða skránni,
svo ærnar komust út, og fóru þeir Eggert síðan burt með
þær, án þess Jón Daníelsson gjörði þeim i því nokkra
mótstöðu, þar sem 2 synir Eggerts liöfðu, að föður þeirra
185
þarna kemur nú spurning, sem verður að íhuga nákvæm-
lega, og það sœmir oss, sem búum á þessari stóru eldey,
að íhuga það vel á allar hliðar. Eldgos og jarðeldar
þurfa alls eigi að koma svo djúpt úr iðrum jarðar, sem
sumir jarðfrœðingar halda, og vjer höfum víða á landi voru
þau dœmi fyri augum oss, sem sýnaberlega, að eldsum-
brotin liafa haft upptök sín mjög ofarlega í yfirborði jarð-
arinnar; já, vjer sjáum suma staði, þar sem þau með engu
móti hafa getað legið dýpra, en nokkur hundruð feta, eða
vart það. Próf.Ehrenberg fanri smá-dýrabein, sem að eins
sjást í stórum sjónauka, í eldfjalla ösku, og þegar þetta
var orðið almennt kunnugt, fóru jarðfrœðingar að elast
um, að slík eldgos gætu komið mjög djúpt úr iðrumjarð-
ar. Hið annað, er menn hafa rekið augun í, var það,
að inenn gátu engar sannanir fundið fyrir því, að jarð-
hitinn yxi í sama hlutfalli, eptir að menn væru komnir
16000 feta niður í jörðina. þetta yrði hannþó að gjöra,
ef hnötturinn væri glóandi að innan, og A Riviere og
Elie de Beaumont hafa reiknað út, að þegar menn væru
óafvitandi, lofað Jóni sinni ærinni hvor, ef hann sleppti
ánum við föður sinn án frekari mótstöðu.
Jón Daníelsson kærði síðan aðtektir Eggerts fyrir
sýslumanni brjeflega þann 19. júní, og óskaði rjettvísinnar
aðgjörða, og tók sýslumaður málið fyrir, sem jústizmál,
og með dómi frá 25. október sem næst leið, er ákærði
dœmdur i 4 ára betrunarhúsvinnu, og í 6 rdd. 48 skk.
skaðabœtur til Jóns Daníelssonar, sem og til að greiða
hálfan málskostnaðinn, en þeir meðákærðu, synir ákærða,
Lárus, Eggert, Ari og Sturlaugur, og Salómon Ilalldórsson
dœmdir sýknir saka, en þó gjört, að greiða málskostnað,
og þar að auki 1 rd. hverjum til svaramanns þeirra i hjer-
aði. þessum dómi liafa þeir ákærðu, að undanteknum
Salómon Halldórssyni, skotið til landsyflrrjettarins.
Hvað þá meðákærðu, Lárus, Eggert, Ara og Sturlaug
og Salómon snertir, er þess að geta, að þar eð dóminum
einungis af þeirra hálfu er áfríað til landsyflrrjettarins, þá
hlýtur yfirvaldið að liafa álitizt að hafa unað við hjeraðs-
dóminn, eða þau úrslit málsins, sem þar urðu, en þar af
leiðir aptur, að spursmál um straffsekt þeirra ekki liggur
fyrir hjer við rjettinn, lieldur einungis það, að hve miklu
leyti hjeraðsdóminn beri að staðfesta, eða hvort honum
að því leyti málskostnað snertir beri að breyta, og virðist
þá, að athuguðum öllum málavöxtum ástœða til, að nefndir
hlutaðeigendur verði lausir við hinn ídœmda málskostnað,
og ber því hjeraðsdóminum þessu samkvæmt að breyta.
Hvað því næst liinn dómfellda Eggert Fjeldsteð á-
hrœrir, þá er þess fyrir fram að geta, að þar sem hann,
eptir því sem segir í hjeraðsdóminum, var búinn að skila
ánum aptur til Jóns Daníelssonar með þeirra fullu tölu,
áður en dómur gekk í máiinu, verður hjer einungis spurs-
mál, hvort eða að hverju leyti hann hafi með aðferð þeirri,
er hann við liafði til þess að ná kúgildisánum út hjá Jóni,
bakað sjer lagalega ábyrgð, og kemur þá fyrst til greina, að
ákærði var, þegar hann fór lieim til Jóns og náði ánum,
búinn að fá dóm fyrir því, að Jón Daníelsson væri laus
allra mála út af kúgildinu, og þó ekki væri búið að birta
honum dóminn af stefnuvottunum, þá hafði ákærði þó eptir
hans eigin framburði fengið að heyra dóminn hjá sýslu-
manninum, og var þannig orðinn vitandi um, að hann
engan aðgang ætti að Jóni Daníelssyni út af kúgildinu.
Að ákærði einnig hafl vitað þetta, vottast af því, að hann
fór lieim til Jóns Daníelssonar, sein hann ekki hefði gjört,
ef hann hefði haft dóm fyrir sjer yfir Jóni, að hann skyldi
láta kúgildisærnar af hendi við hann, með 2 menn, sem
hann hafði fengið til ferðárinnar með sjer í því skyni, að
186
komnir 80l»myriameter<>, eða á að gizka 20 frakkneskarmíl-
ur ofan í jörðina, þá yrði þar að vera slíkur hiti, að allt
væri í einni glóandi Ieðju, jarðartegundir og málmtegundir
hvað innan um annað. Yfirborð eða hýði jarðar á þess vegna
eptir þessu einungis að vera liðugar 20 frakkneskar mílur á
þykkt, og þegarmenn bera þessa þykkt saman við þvermál
jarðarinnar, sem er 1719 mílur, þá má með sanni segja,
að jarðskorpan standi að þykkt nærfellt í sama hlutfalli við
þvermál hnattarins, sem skurnið á egginu við þvermál
þess.
|>essu er samt, eins og áður hefur verið á drep-
ið, mjög bágt að koma saman við margt af því, er vjer
með vissu vitum um ástand hnattarins. Vjer vitum með
vissu, að eðlisþungi hnattarins er ftmm sinnum meiri eu
vatnsins, sem finnst á jarðarhnettinum, og 2% sinnum rneiri
en þyngd jarðarskorpunnar, sem kölluð er. Nú er, eins og
allir vita, öll ósköp af vatninu á hnetti vorum, svo að
kjarni hennar verður að vera ákaflega þungur í sjer. Sje
nú kjarni þessi bráðin leðja af hinum þyrngri málmum, þá