Íslendingur - 19.02.1862, Blaðsíða 6

158
þeir skyldu reyna til þess, að miðla málum milli hans og
Jóns út af kúgildinu.
f»að, sem ákærða því verðurgefið að sök, er það, að
liann, þegar engin miðlun komst á, eigi að síður leitaðist
við að hafa ærnar burtu frá Jóni með valdi, beint á móti
óáfríuðum dómi, og þó hann að vísu gjörði það á end-
anum með Jóns Daníelssonar samþykki, þá er þó þar við
að athuga, að ákærði ekki vissi af því, þar sem 2 synir
lians höfðu gengið á milli og unnið Jón til þess, að lofa
föður þeirra að hafa ærnar á burtu, og getur því þetta
atriði ekki stutt málstað hans, eða til hlítar rjettlætt að-
farir hans við Jón, auk þess, sem allur blærinn á aðtekt-
um hans við Jón Daníelsson virðist sá, að hann hafl þrátt
fyrir það, þó hann tœki þá tilgreindu menn með sjer, til
þess að miðla málum, hafl ætlað sjer að hafa ærnar á
burtu frá Jóni, annaðhvort með góðu eða illu, eptir því
sem á stœði og atvikazt kynni milli hans og Jóns á fund-
inum.
En þó ákærði þannig ekki geti komizt bjá lagalegri
ábyrgð af þessum aðtektum sínum, getur landsyflrrjettur-
inn þó með engu móti fallizt á skoðun hjeraðsdómarans,
að ákærði hafi bakað sjer þá hegningu, sem í hjeraðs-
dóminum er ákveðin, eður að hann hafl, eins og þar er kveð-
ið að orði, gjört sig sekan í reyfaraskap og að brot hans
heri að dœma eptir 34. gr. í tilsk. 11. apríl 1840, held-
ur virðist brot ákærða, sem er fólgið í því, að hann tók
sjálfur það, sem hann átti að sœkja eptir lögum, er hann
virðist að hafa verið sannfœrður um, að hann ætti að-
ganginn út af kúgildunum að Jóni Daníelssyni, og mætti
taka eign sína, livar sem hún væri niður komin, eiga að
dœmast »arbitrœrt« eða eptiráiitum með hliðsjón af 39. gr.
í ofannefndri tilskipun, samanber L. I—I—•$., og virðist
þá eptir öllum málavöxtum hœfllegt, að ákærði greiði
nokkra fjársekt til hlutaðeigandi sveitarsjóðs, og virðist
upphæð sektarinnar rjettilega metin til 15 rdd.
Hvað hinar ídœmdu skaðabœtur snertir, þá verða
þær, eptir því sein á stendur, að falla í burtu, því úr því
Jón Daníelsson hafði gefið samþykki sitt til þess, að Eggert
Vigfússon mætti fara burtu með ærnar, getur honum ekki
borið bœtur fyrir baga þann, er af því hefur hlotizt.
Hvað málskostnað bæði fyrir undir og yfirrjetti snert-
ir, og þar á meðal 5 rdd. til svaramanns hinna ákærðu
í hjeraði og 7 rdd. til sóknara og svaramanns hjer við
rjettinn, hvors um sig, þá ber hinum ákærða EggertYig-
fússyni Fjeldsteð, að greiða helming hans, en % hlutar
hans borgist úr opinberum sjóði.
187
er það sannarlega ótrúlegt, að liið þuuna skurn sktili þola
þennan þunga, þegar jörðin þeytist í gegnum algeiminn
meðþeirri ógnarlegu ferð, sem á honum er; því að stuðn-
ingur sá, sem hnötturinn hefur af loptþyngdinni, er sáralit-
ill að reikna á móti þeim ofsaþttnga, sem í hnettinurn er.
Auk þessaerþað alveg óskiljanlegt, að jararskorpan mundi
standast það, ef eldbaf væri innan í hnettinum. Slíkt yrði
aðbræða hina þunnii jarðarskorpu. Yjer vitum allir, hversu
fljótt boltinn verður heitur af járninu, þegar hin rauða
eldtunga hefur legið í honum um hrið, og vjer þyrftum
sannarlega eigi að pínast af hafísnum við norðurskaut
heims, ef undir fótum vorum lægi eldhaf, sem ætti að vera
1670 milna að þvermáii. Menn vita,að þvermál hnattar-
ins milli heimsskautanna er 1713 mílur, og með því skorpa
jarðarinnar af eldhafsmönnunum er talin að vera 10 til
20 mílur, þá verður þvermál eldhafsins undir fótum vor-
um að vera nærfellt 1670 mílur að þykkt. Vjer ætlum og,
að engin málmkúla mundi standast það, ef allt af lægi
innan í henni bræddur málmur. En hafi jarðarskorpan,
Meðferð málsins í hjeraði hefur verið vítalaus og sókn
og vörn lijer við rjettinn lögmæt.
því dœmist rjett að vera:
Ákœrði Eggert Vigfússon Fjeldsteð á að borga lb,
fimmtán ríkisdala sekt til hlutaðeigandi sveitarsjóðs.
Hvað þá ákœrðu Lárus, Eggert, Ara og Sturlaug
Eggertssonu snertir, á hjeraðsdómurinn óraskaður að
standa, pó þannig, að kostnaður málsins fyrir undir
og yfirrjetti greiðist hvað þá snertir með % pörtum
úr opinberum sjóði, en helmingur málskostnaðarins,
og þar á meðal í sama hlutfalli 5 rdd. til svara-
manns í hjeraði E. Egilsens, og 7 rdd. til, bceði til
sóknara og eins til svaramanns við yfirrjettinn máls-
fœrslumanns Jóns Guðmundssonar og organista F.
Gudjohnsens borgist af hinum ákærða Eggert Vig-
fússyni Fjeldsteð.
Idæmd útlát ber að greiða innan 8 vikna frá
dóms þessa löglegri birtingu undir aðför að lögum.
— Vjer erum orðnir forfeðrum vorum næsta mjög ó-
líkir í mörgu, það verður aldrei varið; meðal annars voru
þeir liinir sagnafróðustu menn og liinir ættfróðustu; og
þessi fróðleikur hefur við haldiztmeðal alþýðu allt til skamms
tírna, en nú er svo komið fyrir oss, að hann er á förum
sem annað fleira; allur múgur manna veit nú lítið annað
af því, sem við hefur borið í landinu, en það, sem gjörzt
hefur í minni þeirra, og þeir sjálflr hafa verið viðriðnir
á einn eður annan hátt, og ýmsir geta nú ekki talið ætt
sína lengra en til afa og ömmu, auk heldur að þeir viti
nokkuð um annara ættir, og jeg hef talað við einnmanu,
sem þó átti að lieita greindur, er ekki mundi, hvað móðir
hans hjet, »af því hann var svo ungur, þegar hann fór
burt frá henni«; hann hafði sumsje fariðbarn í aðra sveit, og
síðan ekki sjeð hana, og því þóttist hann fullkomlega af-
sakaður, þótt hann vissi ekki þetta.
Jeg get nú annars ekki láð alþýðu það, þó hún sje
farin að fella rýrð á ættfrœði, þar svo margir af þeim á
landi voru, sem lærðir eru kallaðir, þvkir nokkurs konar
fremd í því, að vita ekkert um ætt sína, og mun það
koma af því, að Danir til skamras tíma litið hafa lagt sig
eptir því, að vera ættfróðir. En með því þó margirDanir
nú á seinni árum eru teknir til að grennslast eptir ætt-
um — þótt þeir komist skamrnt aptur eptir, sem þeir eiga
upp á forfeður sína, er ekki hafa lialdið ættunum uppi —
mun ættfrœðin komast aptur í álit hjer á landi, þótt þess
188
eins og hún nú er, einhvern tíma verið helmingi þynnri,
eða langtum meira, en hún er nú, hvernig getur þá nokk-
ur ímyndað sjer, að hún hafi þolað þann ógnarspenning,
er á henni hefði orðið að vera, lir hinum glóandi geim?
Væri á liinn bóginn kjarni jarðarinnar samsettur af hinum
þyngri málmtegundum, hvers vegna finnast þeir þá ekki
í hinum stóru eldgosum og hraunum, sem úr þeim koma?
þetta sýnist mönnum þó yrði að vera, ef eldfjöllin hefðu
samgöngu við hinn þunna glóandi geim innan í jörðunni.
Og sje þá tunglið komið innan úr jörðinni, þar sem þvngd-
in er mest, því er það þá ekki langtum þjeltara og þyngra
í sjer en jörðin? þjettleiki tunglsins á móti þjettleika
jarðarinnar er eigi meira en 619 á móti 1000, það er
með öðrum orðum: það hefur að eins liðuglega hálfan
þjettleika jarðarinnar. Tunglið hefur samt sem áður eng-
in höf eða svo mikið vatn, að þetta ætti að geta gjört
það ljettara.
Eitt hið stœrsta eldljall, er vjer þekkjum á jarðar-
hnettinum, er Kirauea á Ilavaii. Eldketill þess er 4