Íslendingur - 25.04.1863, Side 3

187
fylgdu, ogsem konungsúrskurður 17. maí 1805 segir, að
ekki skuli útborgast fyrst um sinn. Eptir efnahag íslend-
inga eru 40 ölmusur engan veginn of margar, og margra
alda reynsla sannar, að þær verða að vera svo margar.
J>að var mjóg ísjárvert að hætta að veita þessar 16 ölm-
usur, og þótt ekki væri nema um tíma, og það virðist
sanngjörn krafa, að þær fáist aptur.
Dómar yílrdómstns
Mánud. 30. marz 1863.
I. I sök |>orsteins Ilelgasonar gegn Markúsi Björnssyni.
(P. M. sótti fyrir þorstein, J. G. varði fyrir Markús).
Undirrót til þessa máls er sú, að þorsteinn bóndi
Helgason á Ha!a í Ölfusi hafði árið 1859 misst frá sjer
hund sinn, er Tigull var nefndur; flæktist rakkinn að
heimili prestsins sjera Björns Jónssonar á Eyrarbakka og
ílengdist þar; en í sumar er var 14. júlí, fór þorsteinn
að útibúi prestsins, er að Borg heitir, þar sem hundurinn
þá var hjá syni hans Markúsi Björnssyni, til að sækja
hundinn; lýsir hann eigu sína og hefur hann á burt með
sjer heimleiðis; en er hann er kominn á Eyrarbakka,
kemur Markús þar til hans og vill taka af honum hund-
inn, en er þorsteinn eigi vill láta hann lausan, urðu rysk-
ingar milli þeirra út af hundinum. f>orsteinn stefnir út
af þessu Markúsi fyrir pólitirjett, og krefst þar, að hann
fyrir ofríki það, er hann hefði sýnt hjer við þetta tæki-
færi, yrði sektaður, en Markús heimtaði aptur á móti, að
kærandinn beiddi sig fyrirgefningar á nokkrum illyrðum,
er hann hefði í þetta skipti valið sjer, og að hann bætti
fyrir þau og eins fyrir högg, er hann þá hefði veitt sjer.
í fyrsta sinní, sem þingað var í málinu, mætti og prestur-
inn sjera Björn, sagði, að þorsteinn hefði látið sig fá
hundinn, og að Markús sonur sinn hefði þá eigi gjört
annað,’ en gegnt skyldu siuni sem föðurs, húsbónda og
eiganda þess urpþrætta rakka, þegar hann hefði viljað ná
aptur hundinum frá þorsteini; svo krafðist hann og, að
J>orsteinn kallaði aptur nokkur illmæli, er hann 14. júlí
s. á. hefði valið konu sinni, og sætti útlátum fyrir þau;
jafnframt þessu leiddi hann þar á þinginu nokkur vitni
um það, að þorsteinn hefði fengið sjer huntjinn til eignar.
í máli þessu kvað sýslumaðurinn í Árnessýslu 30. okt.
næst á eptir svo látandi dóm upp: að aðalkærandinn J>.
Helgason á Hala ætti sýkn að vera af kæru Intervenients-
ins, prestsius sjera B. Jónssonar, en skyldi láta úti í sekt
til Stokkseyrarhrepps fátækrasjóðs 5 rd., og greiða gagn-
sækjandanum Markúsi Björnssyni á Eyrarbakka málskostn-
að með 2 rd. r. rn., og ef hann innan rjettarins treystir
sjer til með sáluhjálpareiði, eptir undangengna stefnu, að
synja fyrir, að hann 14. júlí s. á. hefði á Eyrarbakka
kallað gagnkæranda M. Björnsson, »fant«, »þjóf«, eða
»lygara«, ætti hann í þessu atriði málsins sýkn að vera
af ákæru gagnáfrýandans; en treysti þar á móti aðalkær-
andi, þorsteinn Helgason sjer ekki til að vinna svofelldan
eið, ætti fyrtjeð illyrði að vera dauð og maktarlaus, og
ekki koma Markúsi Björnssyni til uokkurs skaða á hans
góða rykti og mannorði, hvar að auki hann þá enn frem-
ur ætti að greiðá í bsetur tii Stokkseyrarhrepps fátækra-
sjóðs 5 rd. r. m.
þessum dómi hefur nú J>orsteinn 22. des. f. á. stefnt
fvrir landsyfirrjettinn, og gjört þá rjettarkröfu, að hann
yrði þannig úr gildi felldur, að hann alveg verði dæmdur
sýkn af kærum og kröfum Markúsar í máli þessu, en
Markús dæmdur í hæfdegt sektargjald, og til að borga
málskostnað með 20 rd. J>ar á móti hefur hinn stefndi
Markús Björnsson kraftzt þess, að dómurinn verði staö-
festur og áfrýandi skyldaður til að greiða honum máls-
kostnað fyrir yfirdómi skaðlaust með 20 rd. r. m. J>ess
ber fyrirfram að geta, að presturinn sjera Björn Jónsson.
hefur eigi áfrýað dóminum, hvað kæru hans gegn áfrý-
anda snertir, svo að þetta atriði málsins kemur þannig
eigi til álita yfirdómsins.
Að því leyti hjeraðsdómarinn þarnæst dæmir áfrýanda
í 5 rd. sekt fyrir það, að hann, eins og hann sjálfur hef-
ur viðurkennt og eitt vitni borið, hafl barið hinn stefnda
3 högg með svipuskapti sínu, er Markús vildi taka af
honum hundinn, og vildi hindra för hans með því, að
taka í tauma hestinum, sem hann reið, þá er þetta byggt
á þeirri skoðun undirdómarans, að J>orsteinn hafl verið
búinn að fá sjera Birni hundinn til eignar, og að því hafi
verið í eðli sínu að Markús veitti áfrýandanum, er hann
hafði tekið hundinn, eptirför til að ná honum aptur, ogv
að J>orsteinn því hafl barið Markús sem saklausan mann.
J>essu getur yfirdómurinn eigi orðið samdóma, þar eð
hann eigi getur álitið, að það verði óhullt byggt á því í
þessu máli, að hundurinn hafl verið orðinn eign sjera
Björns, því að vísu hefur hann leitt 3 vitni um þetta at-
riði, sem fyrgreint, en vitnisburður þeirra, eins og hann
liggur fyrir, verður samkvæmt NL. 1 — 13—1 eigi álitinn
sem fullt vitni, þegar af þeirri ástæðu, að þau eru einstök,
eu þar af leiðir þá_.aptur, að hundurinn eigi verður á-
litinn að hafa verið genginn út úr eign J>orsteins, þar
sem það er viðurkennt, að hann áður hafi verið eign
hans, eptir grundvallarreglunni í Jb. L. L. B. Kap. XXVI,
í endanum, cfr. NL. 5—5—5 og DL. 5—5—3. En þeg-
ar nú rjetturinn þannig verður eptir hinum framkomnu
gögnum í þessu máli, að byggja á því, að áfrýandinn, er
hann sótti hundinn að Borg, hafi leitað eignar sinnar, og
það ekki heldur er upplýst eður sannað, að honum hafi
verið veitt nokkur mótspyrna, er hann lýsti þar hundinn
eign sína, og tók hann með sjer, þá fær rjetturinn eigi
sjeð, að þessi aðferð hans varði honum við lög eptir Jb.
KB. kap. 1., og NL. 1—2—3; og þar sem áfrýandinn,
er hinn stefndi veitti honum eptirför, og ætlaði með of-
beldi að hindra för hans, og taka af bonum hundinn,
barði hann, er það eigi sannað, að hann hafl gjört meira
að, en honum var nauðsynlegt og lög leyfa til þess að
geta haldið áfram ferð sinni með eign sína, sem hinn
stefndi eigi var bær um að hindra hann frá, og ber hann
því samkvæmt grundvallarregl. NL. 6—12—1, að dæma
sýknan af þeirri umræddu sekt, þar eð það heldur eigi
gegn neitun áfrýanda er fullsannað, að hann hafl viðhaft
um hinn stefnda þau illyrði, er hann hefur borð upp á
hann, og ásakað hann fyrir, ber og eptir DL. 6—21—3
sambr. 6 — 21 — 1 og 2 að dæma hann sýknan af sekt
þeirri, er dómarinn út af þeim hefur dæmt hann í.
Hvað loksins þá kæru áfrýandans snertir, að hinn
stefndi ólöglega hafl hindrað för hans, sem og sekt þá,
er hann út af því krefst að hann verði dæmdur í, þáber
þess að geta, að sjera Björn fyrir hjeraðsrjettinum hefur
lýst því yfir, að Markús sonur sinn hafl eigi í þessu efni
gjört annað eður meira, en að fullnægja vilja sinum, og
þar eð nú hinn stefndi er hjú hans, virðist sem prestur-
inn hafl átt eptir iandslögum að bera ábyrgðina af þessari
gjö.rð hans, og áfrýjandinn að stefna honum ef hann á-
leit sig meiddan við aðferð hans gegn sjer, en þetta er
eigi að öðru leyti gjört; og hinn stefndi hlýtur þannig að
dæmast sýkn af ákærum áfrýanda í þessari grein. fesstt
samkvæmt ber undirrjettarins dómi þannig að breyta,
að báðir málspartar dæmist sýknir hver fyrir annars á-
kæiu í sök þessari; svo virðist og málskostnaður fyrir
báðum rjettum eiga að falla niður.