Norðanfari - 01.06.1862, Blaðsíða 3

43
eytt til óþarfakaupa eba annars þvínralíks, enu ella. Vjer
ættum því ekki aí) hika viö, aí> koma slíkum stofnunum á,
þar sem unnt væri, og helzt í hverjum hrepp. þa& flýtur
af sjálfu sjer, at> þess konar stofnanir hljóta afe vera í
vörr.lum gótra og áreibanlegra manna, sem heftu alla um-
sjón þeirra, og sem sæu fyrir því at þær væri sem bezt
ávaxtatar, og at hlutabeigenflur liver um sig heftu fulla
tryggíng fyrir liöfu?stól sínum og ávexti hans, og hvor
jafnfiairit atgang til þess at fá sitt aptur, þá er liann
eptir tiltekin fyrirvara vildi eta þyrfti á því at halda.
Forstöbunefndir sparnabarsjóbanna, ættu eins ab vcita
vibtöku 1 rd., sern 100 rd., til ávaxtar í sjófínum, og jafnan
kvitta fyrir, þegar einn eba fleiri hefbi greitt í sjótinn ein-
hverja tiltekna upphæt, einnig ætti hann eta þeir at) fá
hrjef fyrir hluta sínurn í sjótnum, og hver leigan væri og
frá hvata degi reiknub. þessi hlutabrjef ættu ab geta
farib ab kaupum og sölum, cba meb framsali afhent mann
frá manni.
þegar einn eba fleiri vildu fá hluta einn úr sjóbnutn
tít borgabann, þá ætti hann eba þeir a'ö auglýsa þab fyrir
frani í blabi eba á kirkjufnndi, þingi, hreppaskilunr eba
öbiuiu fjölmennum samkomum, til þess ef einn eba ein-
hrerjir vildu innleysa hann meb peningum fasteign eba
öbru fje. Einnig þab sem lánab væri tít, sem eign sjóbs-
iri8, yrbi ætíb ab vera gegn fyrsta vebi í fastcign, ríkis-
skulda eba vebbrjefum, svo sjóburinn gæti einkis misst í,
hvaba kririgumstæbur sem leigjandi lánsins kynnj ab koma
í, <rg nægilegur fyrirvari tiltekinn, þá sjóburinn yrbi
vegna hlutabrjefa útborgunar, ab segja upp láninu.
Forstöbunefnd siofnunarinnar, ætti ab hafa höfub eba
abalbók yfir allar tekjur og útgjöld sjóbsins, og aptur hver
hlutabrjefseigandi viðskiptabók í hverja ritab væri, alit þab
liann greibir inn og tekur tít, og frá hvaba degi leigan er
reiknub af því hann á í sjtíbnum. Öll töluleg vibtkipti
sjóbsins, ættu svo vib hver áraskipti, ab innifelast í einum
abal reikningi, ásamt fylgiskjölum hans, svo og prentast
og birtast í blöbunum. Nefnd þessi ætti og ab hafa
gjörbabók, sem innihjeldi alit þab fram fer á fundum hennar
og hvab annab sjóbinn varbar og ekki er í abalbók hans.
I hvert sinn þá er menn væri kosnir í forstöbunefndina,
ættu ldutabeigendur sjóbsins, sem fjár síns væri rábandi,
cba etnhver fyrir þeirra hönd, ab taka þátt í kosningnnni;
en nefndin sjálf kysi tír floki sínum þann er htín vildi hafa
fyrir ferseta, sem rjebi því hvenær og hvar fundi skyldi
halda, og sem líka stjórnabi þeim.
8S
ingamaburinn. „Hann heflr aldrei verib eins tröllaukinn í
ránum og gripdeildurn og ntí um tíma, og sagt er ab hanu
hafi optast stöbvar sínar, hjer frani um heibina. þab væri
næsu eMilegt ab honum þætti bera vel í veibi, ab geta
Jielgab sjer alla peninga ybar, því þá aflabi hann meir
meb einu skoti af skammbyssu sinni, en mýmargirhand-
ibnamenn, sem vinna haki brotnu árib um kring.
„Iim-Ioi“, mæhi kvekarinn mjög drembilegur, og sjlálfs-
álitib skein tír augum hans: „Jeg er ckki smeikur vib hann!
þú mátt vera viss um ab jeg hvorki hef samferbamann
á lertinni, eba miskuna mig yfir förukaila enda þó þeir
liggi vcinandi og kveinandi fyrir fótum mjer. Nei! þú
mátt trtía því liann teymir mig ekki í gönur, og til enn
rneiii tryggingar hef jeg skammbyssu á belti mínu og
kann ab beita lieiini cngu síbur en atrir“.
„Uann befir yfirnnnib marga sem hafa verib drjtíg-
inæltir og þóttst jafngiidir lionuin í brögbnm“ sagbigest-
gjafinn : „Jeg álít honum ekkert ofvaxib sem núbar til hins
illa, og Ó8ka ybur þvf heiflusmlegrar, ferbar þar eb þjcr
endilcga viljib halda áleibis í nótt“.
I öbrum Inndiim er þab sumstabar venja, ab þeir sem
hafa umsjón „sparnabarsjóbanna“ og annast öll vibskipti
þeirra vib abra, fái þóknun fyrir, og er þab ekki nema
sanngjarnt einkum koini mönnum saman um ab einn sjóbur
væri fyrir alla sýsluna; af fara sæiast og umsvifa minnst
hefir annars þótt ab livcr sókn eba hreppur hefbi sinn
sparnabarsjób tít af fyrir sig og í sínum eigin vörzium,
því ætti eiun ab verba fyrir alla sýsluna, þá yrbu störf
hans svo umfangsmikil, ab fáir mundu taka ab sjer ab
annast þau ókevpis, cba tyrir iitia þóknun,
þ>ó ab nú hver hreppur væri útaf fyrir sig meb sinn
sjób, þá virbist oss, sem fleiri hreppar eba jafnvel öll
sýslan gæti verib í einu fjelagi, efab menn svo vildu, og
um mikib væri ab tefla eba til mikils ab vinna.
Jafnve! þótt þab sje enn margt fleira, er þyrfti ab
taka til greina um málefni þetta, þegar þab ætti ab skob-
ast og ræbast til hlítar, og t-uáske haga sumu öbruvísi en
uppá er stungib, þá vonnm vjer samt, ab hib fáa sem
tekib er fram, sýni ebli og naubsyn þess, og málefnib eigi
skilib ab. því sje gefinn alþjóblegur gaumur, vjer tökum
því til þakka, ef menn í blabi þessu, eba þá í binum blöb-
unuin, vildu segja frá þcim athugasemdum sínum, er
þeiin í þessu tilhti þættu naubsynlegar og skýrbu málib á
fieiri vega, en yjer höfum ab sinni skobab þab.
Hvalaveiðaútgjörðln á /ikiireyrl.
þab er fyrir löngu síðan heyrura kunnugt, ab þá
Gottskálk Sigftísson kom heim aptur tír Grænlandsförinni
og hafbi lært abferb hvalavcibanna, gengu nokkrir hjer á
Akureyri og víbar í fjelag, og skutu talsverbu fje saman
til ab títveiia og kaupa ýrns áhöld til hvalaveiba, svo sem
skutla, ktílur, lenzur ptíbur, 3 kabia hver um sig tólf-
ræíur m. fl. En hjer voru smíbabir 2 bátar og sá þribji
fengin norban af Sljettu, sem rekib hafbi þar og sást á
laginu, ab ábur hafbi verib brtíkabur til hvalaveiba, en
ntí mikib endurbættur. Auk þessa var þá ýmislegt annab
smibab og lagt til títgjörbarinnar, og smátt og smátt síban
verib ab auka hana og endurbæta, svo ntí er htín sögb
ab kosta hjer um 1700 rdl.
Fjelagib hetir vib og vib haldib fundi, og hvers árs
8 dag Novemberm. er abalfundur þess. Fundargjörbirnar
bókaíar, forgöngumenn og gjaldkeri valdir, hluta brjefuro
salnab, títgjaldareikníngar lagbir fram og skobabir m. fl.
þegar nú forgöngumenn títgjörbarinnar, hölbu tít-
80
„Vertu áhiggjuiaus mín vegna, svarabi kvekarinn. „Jeg
er óltræddur vib Iim-Ioi, enda er engin hætta á ferbnm
Hvab veit hann um ferb mína yfir heibina? Eba um pen-
inga þá sem jeg hef mebferbis? og þó ntí hann kæmist
á snobir um allt þetta, mundi jeg naumlega láta pening-
ana greiMega af hendi“.
Skömmu seinna reib Douglas frá gestgjafahtísinu, og
hjelt leibar sinnar. Abvaranir veitinga mannsins verkubu
ekki neinn títta eba kvíba í brjósti hans, en samt gjörbu
þær hann dáiítib varasainari, svo hann gat engan veginn
ímyndab sjer ab reifarinn gæti komib ab sjer óvörum.
Peningar hans voru geymdir í leÖurpung cr hann girti
yfirum sig meb sterku handi, og Ijet hann vera undir
reiíkápu sinni til þess, ab því síbur mætti leggja merki
til peninganna; svo ckki láu þeir ntí á lausu. Allt fannst
honum vera svo mótstætt því ab lim-Ioi gæti hremt sig.
Hann var sjálfur bæbi hraustlega byggbur mabur og liafÖi
líka mebíerbis sexhlanpaba skammbyssu, eins og reifarinn,
sera er eitthvert hiö ágætasta varnarvopn.
Douglas lijelt ntí áfram meb mesta hraba; tungliö