Norðanfari - 01.04.1863, Blaðsíða 4

28
útlanda, fengi þá varan betra álit á sig oq: færi f hsrrra veiíi
þab betra af henni, en einu gilti hvab lágt og lítif) þab verra
gengi, þvf þá færu landsmcnn ab vanda vöruna og hafa sem
minnst af því meb lága verbinu, en þessa flokkun vörunnar,
er þvert á mdti ab þeir stybji, því nokkrir menn sem táku
fyrir sig ab vandaullog skipta henni, fengu lítib ineira fvrir
hib betra af henni, og svo var lienni blandab saman vib abra
ull og reitnr, þetta aubsjáanlega, failir menn frá, og gjörir
ónýtar tilraunir ab skipta vörunni eptir gæbum. þar næst
troba kaupmenn ullinni svo fast sem verbur í „sekkina14, en hún
þófnar af því og verbur óbragbleg. Hvab prjónlesib snert-
ir, segja kaupmenn: ,.þab er bæbi haldlaust og óbrúkandi í
lagiriu, jeg get ekki borgab þab nema Iítib,“ í stafinn fyrir
þeir ættu ab segja tnönnum hvernig ætti ab laga og bæta
þab, fá árlega sokka og abra tóvöru utanlands frá meb því
lagi og þeim lit sem þá er útgengilegast þar, og sýna tnönn-
um hvernig þab á ab vera; einnig styrkja til ab tóvaran sje
unnin sem haldbezt til slits. En þetta er nú þvert á móti,
því jeg veit ofmörg dæmi til ab kaupmenn, síban þeir tóku
þenna nýja sib, ab vega sokkana, liafa borgab 2 sk. lóbib í
öllum sokkum, sem hafa verib mörk og þar undir, en ckki
rciknab þau lóbin sem fram yfir eru, þetta auf sjáanlega fælir
menn frá ab hafa sokkana efnis mikla ei'ur haldgóba, þegar
þab er einber skabi. Ekki segi jeg ab þetta sje ætíb enn
þess eru dæmin. Kjötib setn þeir katipa hjer á haustin
pressa þeir og salta svo ákaflega, ab Islendingar sem hafa
smakkab þab í Kaupmannahöfn. hafa kallab þab ill ætt og
óþekkilegt hjá saubakjöti, sem landsmenn hjer brtika, þetta
er orsök til ab kjötib verbur óútgengilegt og minna virbi.
þab kjöt sem hjeban siglir, er víst saltab tveini Iilutum
meira en þab kjöt sem hjer má geyma óskemmt, allan vet-
urinn og yfir sumarib, svo þab er ástæba til ab halda ab
óhætt væri ab salta þab kjöt talsvert minna sem siglir, en
gjört er, og yrbi þab um leib betra.
Jeg er nú ekki nógu kunnugur til ab segja þetta ofan-
skrifaba undantekningarlanst nm alla kaupmenn, er þab því
lengst frá, ab þetta sje meint eba mælt til allra, og ekki
heldur til neins einstaks; þab er heldur ekki sagt ab neinu
til þeirra sem ekki eiga þab, og heldur engin undantekinn
sem á eitt ebur allt af því. Verib getur ab sumum þyki jeg
nokkub berorbur, en sá er vinur sem til vamms segir.
I febrúar 1863.
Kaupmannavin.
4rid 1802 á austiirlandi,
(Frh.). Mjer var sagt í vor ab sýslumaburinn, sem fór hjeban
úr norbursýslunni og nálgabist, þig, hefbi verib ab safria skýrsl-
nm frá hreppstjórum um Ijárdaubann og allt sem' ab hoiium
laut vandlega í því skyni ab bera upp fyrir stjórninni þessi
vandræbi og koma á einhverri tilraun ab bæta úr þelm ; var
mælt hann rnnni liafa tekib þetta upp ótilkvaddur, eins og
góbu yfirvaldi sórridi ab gjöra f almennri naubsyn sýt.lubúa,
sem ógnabi þeim meb bjargarskorti og landinu meb rírb í
öllum tekjnm til almennra þarl'a. En þessi lofiega byrjnn
sýslumannsins mun varla komin lengra enn þá, þvf hann mun
eigi hafa feogib skýrslumar allar ábnr enn hanm fór. Hvort.
sýslumennirnir nýju halda þessn áfram ntilkvaddir veit jeg eigi.
þab er ab vísu í eiuveldis stefnu ab vib þegjuni, en yfir-
völd rjelti ab okkur eins og börnmn, þab sein vib þurfum.
.Tægja ! láturn svo vera, ef þab er gott sern okkur er rjelt,
þá gildlr eiiju hyernig þab kemur, segjum vib. Vib erum
ekki svo íangt komnir enn f menntun ab vib sjeurn færir
um ab eiga hvervétna upphafsorbib, ( því sein Iiorfir til ab
bæta hag okkar.
þó vib rá?gjörum eitthvab þarflegt búendur, verbnr jafn-
an lítib eba ekkert úr; forgöngumenn og fylgi vanta, enda
erum vib jafnan meiri rábagjörbamenn en framkvæmda. þab
er optast versta meinib ab þeir mennirnir. sein mestu góbu
gæti til leibar komiö, ef þeir vitdu gjörast forgöngumenn
bænda og stýra rábagjörbum þeirra og Irainkvæmdum, hlibra
sjer hjá því, eba eru frá því bituir, eins og þeir væri af
öbru saubahúsi, eba vildi eigi aubvirba sig til ab bafa þess-
háttar afskipti af okkur búendum. þe-su mun valda fá-
vizka okkar, sem leibir af sjer einþvkkni og sjálfbvrgings-
skap —; yfirmennirnir eru svo langt fyiir ofan okkur ab
þekkingu og þar ab auki menntabir mest í öbru landi. —
þab sýndi dæmi Pjeturs amtmanns hvab mikbi góbu vitur
og góbgjarn valdsmabur getur komib í verk til búnabarheilla.
þegar hann vill gjöiast oddviti hænda, og taka þá í lib nreb
8jer. Og þab þarf þú ab vera mark og mib landstjúrnar
og valdsmanna bennar, ab efla sem mest meb öllu góbu lagi
heill okkar — Vellíban þeirra stendur og fellur meb okkur.
Fyrir utan fjárpestina, sem fer svo illa meb okkur en
mætti ab líkindum rninnka ef landstjórnin lcegbist á meb okk-
ur búendnm ab reyna þaö, er þrennt annab sem hjálpar
pestinni til ab gjnra okknr fjárfáa og steypa okkur í volæbi
— jeg á vib fjármissinn af illnm ásetningum á haustuin, af
óreglulegum fjallgönguin og af vöklum dýrbítsins. Sjálfs eru
vftin verst, og svo er um mestallan þenna fjánnissi ab hann
er ab miklu leyti fyrir tóma handvömm. A þessti ári varb
ab sönnu lítill borfgllir cba enginn, eptir þvf sem menn segja;
þó jeg sje hræddur um ab æbi margt af hinu afllausa pest-
ar fje, sem kallab var bafi verib bey og beitsvikib af því
þab átti of hart eptir þvísem bey og beit vorn í fyrra vetur.
En haustheimtur urbu hjer greylegar eins og optast er
og dýrbítir víba til stórskaba þó þab sýnist ckki ofætluii
fyrir okluir ab setja skynsamlega á, á hanstum, koma á
skipuleguin og góbum fjallgöngurn og vinna lóuruar, þá sýn-
ir reynzlan ab þetta liefir okkur ekki tekist, og mig uggir
vib konnim því seint í verk, nema landstjórnin eba þjónar
bennar hjálpi okkur til. þab er sannlega naubsyniegt.
Jeg kalla landstjórnin liafi þcgnr byrjab ab skipta sjer
af ásetningiinum á liaustin, og en í haust kvab hafa komib
bingab brjet frá amtmanni okkar um þab efni — en heldur
seint. Vib þab er sjálfsagt verst ab éiga ; þvj helgi eignar
rjettarins er annarsvegar, en einþykkni okkar og órábþægni
hinsvegar þessir óvinir er hætt vib Irngi spyrni móti því
mikla gagni, sem leiba mundi af ásetningum, ef þeim væri
lilýtt. þó nmndi lölnvert gagn vinnast, ef haldib yrbi áfram
meb lagi og ab yfirvalda ráii.
En ef yfirvöld gengist fyrir ab koma á skipulegri sam-
komib til leibar, auk þess sem frú Fry bafbi daglega ab ann-
ast heiuia á stóru beimili og móbir 9 baina. þab verbur
ekki meb oríum útmálab, hve miklu þessar góbu konur komu
til leibar, og sem fyrst á dómsdegi verbur ab öliu Ijúst. þab
var sem einstök blessun og hamingja fylgdu öllum kappsmun-
um frú Fry. Útliti hennar, rödd og fraingöngu allri fylgdu
einhver óútmálanleg áhrif og unabur, sem allt sigrabi. Mab-
nr einn segir frá því, er hafbi sjeb bana fyrir 26 árum síb-
an, ogtalarum þessa fríbu og hölbinglegu konu, mcb hinu liimn-
eska hugarfari, og liinni sannfærandi málsnilld. Ab sjá hana
var sem ab elska hana. Ab lieyra til hennar, var scm ein-
hver verndarengill skipabi ab fylgja kenning herinar, er ein
gæti bugab freystingar lífsins og útvegab elsku Endurlausn-
arans. 1 stabinn fyrir ab frú Fry var, sem ábur er getib,
af náttúrunni fstðbulftil og feimin, gat nú liverki óttinn nje
biriar yndælustu eptirlanganir hennar bugab liana nje aptrab
henni afe þreyta þab skeibhlaup hún hafbi ásett sjer. Brjefa-
skriptir hennar einar kröfbust mikils tíma. Hún kepptist af
öilum kröptum vib ab for«óma enga skyidu sína, hversu sem
hún var önnuiri kafin 0! ab vinna mín heima, segir hún
einnsinni, hefM eins sæla ávexti, sem annarstabar. Hún skelfd-
ist þab, ab lofstýr rnanna nm sig, enn eigi þjónusta sín í vín-
garbi drottins, yrbi eins og takmark kappsmuna sinna, en þab
var öbru nær, því þess meir, sem lofstýr þessarar miklu
þjónustukvinnu drottins jókst og fór land úr landi, óx ab
sama hlutfalli aubmýkt heunar og líiilæti. Á einni mikilli
samkomu i Ðewonchire house ininntist lávarbur einn meb tár-
in í augunum á eina af áminnini'arræbuin hennar í Newgate,
og tjábi ab þab hetbi verib einhver hinn inesti sorgaratbuirb-
ur hann hefbi nokkrusinni sjeb eba lieyrt til. Hennar var
hvervetna getib meb lofsorbi, og mebal arinars í skýrsln einni
er Mart|uien af Londownes, samdi samkviémt uppástungum
hennar, um breytingar á ýmsu fyrirkomulagi dýflissanna á
hinu stóra Bretlandi. Drottning Charlotte ræddi í heyranda
hljóbi vib hana ( Monsion House. Ab komast í kynni vib
hana var álitin sönn gæfa, og ab heyra hana ra-ba vib kon-
urnar í Newgate, var sannur unabur, sem allir háir sem lág-
ir kc.pptust urn. Allir góbir rnenn urmtu henni, rithöfund-
arnir kepptust epiir hylli hennar, skáldin ortu lof um hana,
er þó ekkert var á vib það sem hún liafbí verískuldab af
mannkyninu. lianna Nort tileinkati henni bók eina er hún
ritab haffci og kallabi hina verklegu ráfcvendni, og Crabbe
minntist hennar í fangelsisræbum sínum, sem liinnar fyrstu
konu er knmib halbi í Newgate.
Orfstýr og fra'gfc þessarar ensku kvekarainnu hreiddist
æ meira og meira út til annara lahda, sjerílagi til Parísar lí
Frakklandi, Túrínar á Ítalíu, Amsterdamsá Hollandi, Berlínar
í Prenssen og St. Pjetursborgar á Rússlandi, og nafn henn-
ar þar í hinum mestu hávegum.
Keisarainna María Federowna, dábist mjög ab rábum og