Norðanfari - 01.05.1863, Blaðsíða 2

2
liöfn en ella: en hitt sjá allir að því víðari sem verka-
liringurinn er, því meiri verði störfin, og mundi mega
gott kalla ef presturinn gæti vel af hendi leyst, einungis
aukaverkin, einkum þá manndauða ár fyrir kætnu.
Af þessu leiðir, að hann verður því fremur skuld-
bundinn að forðast öll frávik, er prestar þurla þó stund-
um að hafa sem aðrir, en því erfiðara að ná til ann-
ara presta, að gegna hans verkum á meðan, og sjálf-
sagt að jhann þyríti brátt að taka sjcr aðstoðarprest, ef
hann vildi trúlcga rækja köllun sína, og sjáum vjer þá
ekki hver hagur prestinum verður að breytingunni.
Sama má segja um Ilóla- og Yiðvíkurbrauð: sem
er eptir jarðatalsbókinni 30 rd. og sýnist það nú vera
allgott brauð, hafi það verið viðunanlegt, meðan Við-
vík lá undir Ríp hvað þá síðar ? en engu hægra yfir-
ferðar, þegar Hofstaðasókn bætist við. Nú mega
allir sjá, og einkum þeir sem trúað er fyrir kirkju-
stjórninni, hvað það stendur í vegi fyrir prestaefnum
að fá brauð, ef þeim er svo fækkað sem þessi öld ber
með sjer, einkum þá litið er til stjórnarinnar aðgjörða;
því af verkamannanna lækkun leiðir að kornskeran
vanrækist.
Þessu næst minnumst yjer á messufækkunina, sem
sýnist þó ekki mega vera meiri en orðin er, einkum
þar ekki ber að messa nema annanhvern helgidag, og
vjer sjáum þó ýms forföll banna að því verði fram-
gengt, bæði veðurátt »g annað, svo vel mætti kalla ef
tölunni næði með þriðjahvern, og fer þetta einlægt í
vöxt. Vjer sem til aldurs erum komnir munum þá tíð,
að inessað var á hverju.m miðvikudegi á sjöviknaföstu,
sem nú er aflagt; svo vitum vjer að ekki löngu áður,
var 10 rnessudögum fækítað, auk jólanæturinnar, allt á
þessari og næstliðinni öld1.. Nú mundum vjer verða að
una við það sem koinið er, ef vjer misstum ei enn að
nýju og gætum jafnast feirgið messu annanhvern helgi-
dag. Aí messufækkun ogt stækkun á prestsins verka-
hring leiðir að líkinduin skort á ungdómsins uppfræð-
ingu, bæði í kirkjuin og við húsvitjanir, sem því miður,
nú eru víðast næstum því ailagðar. JÞað liggur í aug-
um uppi um alla verkamenn , að þeir þurfa að vinna
fullt verk fyrir fullu kaupi, ef hvorigur á að verða
vanhaldinn, sá sem leigir þá eða þeir sjálfir, og er þó
rjettvíst ef úr tímanuin gengur svo verkiö minki, þá
rýrni kaupið; Svo er það líka víst, ef vjer njótum
sömu rjettinda og vjer eiguin uð njóta, að vjer megum
borga prestinum þriðjungi minni verkalaun, þegar vjer
missum þriðjung af hans verkui.a, án þess að vjer met-
um hvað oss verður erfiðara að ná til hans til að gjöra
aukaverkin, en vjer hölum hvergi heyrt gjört ráð fyrir
þessum afföllum og vjer viljum hehlur ekki þá ráð-
stöfun; vjer viljum uppJræðast í orðinu, án þess að
inissa af þeim dögum sem vjer hofum, og borga eins
og vjer höfum gjört. Pápistar sem nú eru að setja
sig niður meðal vor telja ei eptir sjer að messa á mörg-
um dögurn auk helgidaga vorra, og ættum vjer ekki
að láta þá geta hrósað kirkjurækni sinni fram yfir vora,
sem höfum hcilaga ritningu óafbakaða fyrir mælisnúru;
en sú mundi verða raunin á, að ef klrkjufundirnir van-
ræktust, mundu lestrar í heimahúsum líka vanrækjast,
og þó þeir ekki vanræktust, þá vitum vjer engan stað
eins vel til fallinn sem hús Drottins, að hrósa hans
dásemdar verkura, og senda honum bainir vorar, hvar
náðar meðulin einkanlega framhjóðast. Um þetta ler
Dr. P. Pjetursson svo fögruin og sannfærandi orðum,
að vjer getum ekki annað en vfsað til þeirra (sja hans
prjedikanir bls. 539—40, prentaðar í Kaupmannahöfn
1856) þess óskum vjer og því viljum vjer með einingu
fram fylgja.
Loksins minnumst vjer á hina svo kolluðu konungs-
jörð Viðvík — sem vjer kynnum betur við að kalla þjóð-
eign þar — sem á að 'eggja hana til hins sameinaða
brauðs Hóla, Viðvíkur og Hofstaða, til fullrar eignar,
til ábýlis fyrir presíinn í brauðinu; að sönnu hefir prest-
urinn til Hóla og uú Viðvíkur, enga ljensjörð haft síðan
1802, að Hólastóls jarðir voru seldar, og engin eptir-
skilin handa prestinum, og inundi einhver þeirra þó
hafa verið sætileg fyrir hann; en þokkalegri landskuld
sýnisf oss það svara, sem nú ér’árlega lagt til Hóla
prests úr jarðabókarsjóðnum, nefnilega: 65 rd. 60 sk.
en margur sjer það síðar sem átti að sjást fyrri, það
kemur ekki til vorra kasta, sjái þeir fyrir því. En
að Ijensjörðin Hjaltastaðir með hjáleigunum, skuli verða
konungs eign það getum vjer síður þolað, þar hún er
eign Flugumýrar- og Hofstaðabrauðs, þvf oss sýnist
safnaðirnir eiga hana, þar hún er einungis í þeirra þarfir
tillögð prestinum, sem einungis erþeirra verka maður.
Hvað embættinu viðkemur, og hefir sitt brauð af þeirra
hcndi í laun sinnar vinnu. Oss getur því ekki annað
fundist, en vjer sjeum þeir rjettu aðilar málsins, við
hverja hefði átt að semja um prest. kirkju ogljensjörð,
heldur en að oss fornspurðum, gjöra gilda þessa ónær-
gætnu uppástungu kirkju- og kennslustjórnarráðins. Að
endingu óskum vjer og vonurn, umburðar lyndis, þó oss
óinenntuðum bændum hafi óíirnlega tekist að rita, hvað
form og orðfæri'snertir, cn að hift verði heldur álitið :
að sannfæring og sannleiks ást hefur ráðið aJlri stefnu
vorri, viljum vjer því allra þegnsamlegast biðja: að
framanskrifaðar ástæður vorar verði nákvæmlega teknar
til greina og að hin umrædda, í allra hæsta konungs-
úrskurði frá 25. september 1854 ákveðna brauða sam-
steyping verði ekki framkvæmd.
Staddir á Ilofsstöðum, þann 24. apríl 1860.
Undirskrifað af 57 mönnum.
Aðal bænarskráin var beinlínis send stjórninni, en
eptirrit af henni var sent stiptsyfirvöldunum, ásamt með-
fylgjandi brjeíi er þannig var orðað:
Síðan innbúar Flugumýrar- og Hofstaðasókna sáu
af stjórnartíðindum íslands, að brauð þetta átti að leggj-
»st niður, og sameinast við Miklabæ ög Silfrastaði, Hóla
og Viövíkurbrauð, hefir hjá allflestuni innbúum fyrnefndra
sókna, vakað megn kvíði og óánægja, yfir sameiningu
þessari, ef hún fengi lramgang. og nú loksins hinn 24.
þessa mánaðar, komu þeir sjer saman uin, aö halda íund
í þessu tilliti, og var þá samin bænarskrá til kirkju-
og kennslustjórnarráðsins um að brauðasamsteyping þessi,
yrði ekki lramkvæind.
Jafnframt þvf, að jeg samkvæmt því, sem mjer af
sveitungum mínurn á fundinum, var íalið á hendur, í
auðmýkt sendi liinuin háu stiptsyfirvöldum bænarskrá
þá sem á fundinum var samin, og skýri frá : að annar
samhljóða partur er sendur kirkju- og kennslustjómar-
ráðinu í Kaupmannahöiii, leyfi jeg mjer að beiðast
þess. að hin háu stiptsyfirvöld vildu senda áðurnefndu
stjórnarráði, álit sitt um þetta efni, sem jeg dirfist að
vona að verði meðmælt bænarskráiini, þar eð hún eins
og þóknanlegast má sjá af henni, styðst við eindreginn
vilja Hofstaða- og Flugumýrarsóknabúa, og nákvæma
þekkingu þeirra á því, sein hjer til liagar, og sem engin
von er á að þeir þekki eiris vel , er í fjarlægð búa;
samt þareð jeg er þess fullviss, að hinum háu stipts-
yfirvöldum, muni vera einkar annt, um uppfræðingu
manna í kristindóms efnum; hverju eins og í bænar-
skránni er sýnt fram á, að sameiiung þcssi, sökum stærðar
á verkahring prestsins, auðsjáanlega yrði stórlega til
tálmunar. — Með undirgeíni, í umboði fundarins.
Hofdölum 28. apríl 1860.
P. Jónsson.
Þegar oss fór nú að lengja eptir svari frá stjórn-
inni, tókum vjer það til ráðs, að senda bænarskrá til
til alþingis svo liljóðandi:
Háttvirtu eg heiðruðu alþingismenn I
Þar eð vjer innbúar Hofstaða og Flugumýrar þinga
brauðs, í Skagafjarðarsýslu, í fyrra vor í aprílmánuði
1860, sendum hinum háu stiptsyfirvöldum, og kiikju-
og kenslustjórnarráðinu í Kaupmannahöfn, samhljóðandi
bánarskrár, við eptirrit það, sem vjer látuin hjcr með