Norðanfari - 01.05.1863, Blaðsíða 7

7
ir konungsfiilltráans filstnilún, strax vib höndina, í hvert
skiptiÖ, sem þingiö byrjar, svo þau yriu þar fyrir rací) hag-
kvæmlega duildnm þingsins kriiptum, liyggindum og aöl'yigi,
lögformlega tii iykta leidd, hiö fyrsta þannig getur áorkast?
þar næst, aö hin nytsamlegri af þegnlegu frumvörpun-
um, sem þar til kjörin hygginna þingmanna nefnd, veldiúr
fyrir fram f þarabiútandi tilliti, met) hlitsjón til þeirrar tíma-
lengdar, er þau inundu, eptir áætlun þurfa, tila&verba ræki-
lega útkljáí), væru síban tekin fyrir til söinu mebhöndlunar?
Og loks til þess, ab hvorki þyrfti ab halda svo marga
þingskrifara, nje hafa þingtíbindin svo löng, sem nú er farib
ab tíbkast, a& vib þirigbyrjunina væri rætt og gengib til at-
kvæba um : hvert eigi mundi nægja, ab tíbindin irini hjeldtt
almenningi til fróbleiks, þirigsetninguna, þau útkomnu kon-
unglegu iagabob og reglugjörbir stjórnaritmar, konunglegu
frumvörpin meb ástæbum sínum, og hin þegnlegu, þjóblegu
hænarskrárnar, nefndar álitin, ályktunarræburnar, alkvæba-
greibslurnar, bónarbrjefin til konungs, og registrib, meb fleiru
þvílíku, er ekki kyuni mega sleppa úr; enda, ab ekki væri
prentub öllu íleira af þessuiri ti&iudum, sem l'allin mun nokk-
ur rýrb á, í allmargra gefeþótta, eu reynslan er búin afe benda
til, afe seld l'ái orfcife?
Svo framt þettab til samansdregifc, eru einberir höfufe-
prar mínir, — sem máske getur átt sjer slafe — þá þykist
jeg f'ullviss uin, afe engir hyggnir menn þjófearinnar, muni
melta þvílíka mefe sjer; en ef margir þessara kynnu eiga
meira efetir minna sam merkt vife mig í huganum mefe þafe,
álít jeg ekki ólíklegt, afe frá einhverjum sýslum kunni a&
verfea sendar á næstkomandi sumri, bætiarskrár til alþingis
uni: „afe þafe votti sitt göfuglyndi í því, afc líta mefe nær-
gætni á laridsins bágboinu hagi, og hlífá því þjófinni vib
þeim kostnafear auka af' þess haldi, sem lögformlega og ab
bagalausu kynni verfea hjákomist“; jeg heíi lika beztu von
um, afe þingmennirnir seni nú eru, sje svo gó&gjariiir, afe
þeir inundi virba þvílíkt til vorkunar, og taka þafe til greina,
afe því leyti þeir fá vife komife; enda, afe konungsfulltrúi og
forseti, — hverjir sem þeir verfea — kynni þá reynast jafn
vingjarnlega samtaka þ&r í, eins og samandregib hefir mefe
þeim hæstvirtu konungsfulltrúum og hinum hei&rafea forscta,
cr hlut átttu afe máli á tveimur seinustu þingunum, til afe
lengja þau, framyfir þann mánabartíma, sem almenningi
þekkjaniega er lögákvefeinn.
Afe lykturn leyfi jeg mjer víkja orfei afc því, afe þótt
alþing, seui afe eins rú&gefandi, hafi ab undanföruu sætt
þeirri afekrcppu, ab þab hafi ekki reynst svo gagnlegt þjófe
sinni, sem þafe sjálft hefir viljafe, efeur hún eptiræskt, þá er
samt vonandi, a& til þess megi beltnfæra fornmælife: „Mjór
cr opt tníkiis vísir“, því fengi þafe, nær fram iíba stunáir —
sem ekki virbist ólíklegt —, auk fjárhagsgæzluvaldsins, lög-
gjafarvaldiö einnig í sameiningu vife konunginn, og mætii þvf
semja lög og samþykktir til landsfjórfcunga-hjerafca og sveita
luigkvæmrar stjórnsemi, — þar á mefeal um sannrækilegan
iuísaga, setn til einberra óheilla, er nd orfeinn nifeurbældur,
af óguferæknis- og innbyrbis offrelsisandanum — , einnig
gæti komist á stötvar hinns forna alþingis vib Öxará, þá
nmndi verba ö&ru mali afe gegna uni árangurinn af því til
þjófeheilla, en nú er, tiærefe sjerhvert máiefni þess, þdtt ab
eins snerti sveitar hagi, hlýtur ab sendast til stjórnarinnar
úrslifa, og margt hvab fær þar eigi áheyrzlu, semíeinu efeur
öbru tilliti, getur stafab, ef til vill, af því, a& þab er svo
frábrug&ib því, sem erlendis er tíbkanlegt, ab þab áiítst
varla eiga sjer hæfilega stafe þab er og vonandi, afe þing-
menn fari nieir og meir ab sannfærast um, a& sumt eikmda
snifeib er fijer á landi óhag fellt, og ab bærinn Reykjavík,
þótt hann sje nd pryddur, nokkrum hálærfeuni göfugum og
yfirhöfub, allmörgum ágætum innbúum, reynist samt þvf
mb ur, landinu oflítil heillaþufa, vegna þess, mefefram af-
8töfeunni, a& þafe snife rná sjer þar mjög mikils, hvar fyrir
þeir muni gjöra sjer alvöru af, ab afia sjer til sanianburfear
um hife eldra og yngra þjóbhagnum vifevfkjandi, Ijósrar þekk-
ingar af fræ&iritunum frá fyrri tífe, á reynsluuui hjer a& fotnu
og nýju, í einum og öferum landhags- og stjórnvifetektagrein-
um, afegætandi hversu formnenjarnar eru sumar metkilegar,
og láti s\o sínar þar á byggfeu skofeanir, rnega sín míkils í
sínunt tlllngum og atkvæfeum.
Næreb mabur virfeir þannig fyrir sjer í huganum á eina
síbu, ab iæibi skólinn var eigi fyrir löngu síban, vegna þess,
afe erlenda skofeunin rjefci þá dislitunum, fluttur frá Bessa-
stöfurn til Reykjavíkur, þvert á móti landsmanna og flestra
ytirvaldanna vilja, þjófcinni þó á bakeptir, nærefe á allt er
litife, tii ískyggilegs óliags; — ab frá Reykjavík heffei máít
vera hægfcarleikur í fyrstu, afc koma í veg fyrir dtbrei&siu
drepklábans, nd mefc nifeurskuríi og litluin þarafcldtandi til-
kostnafei, ef erlenda skofeunin þar á honum, heffei ekki ráfeib
meira iyrir, eu næstliðinnar aldar reynsla, og þarafelútandi
prentub fyrirvara vifevörun þjófesnillingsins konferentsráfcs
Jóns Eiríkssonar frá sömu öld —, einnig, afe varla mun þafc
verfea varifc, ab nýja jar&amatifc, sem ioks var í Reykjavík,
af vel löglæifeum og ágætum merkismönnum, snifcife svo afe
kalla, á hnje sínu, til þess þafe næfei löggyidingu, sje þó
ekki byggt svo á hinni fornu landefclislegu undirstö&u, hver
þeim lærfea lögmanni Páli Vídalín virtist á sinni tifc, mjög
eptirtektaverfc — ab hyggnir menn til sveita, sem nokk-
ufe til liennar þekkja, geti fellt sig alivel vib þab, þótt þess
liundrafeatai sje nokkub jaínara, nær yfir ailt er litifc, en hifc
lorna var or&ife — ; enda, afe lagal’i umvörpin, sem þar kynnu
fyiii' æferi tilhlutun, al þnlíkum merkislögfræfeingum, — ekki
þó ókeypis — samin veia, - t. a. ra. frumvarpifc til laga
um Lausamenn, — muni varla, afe minnsta kosti sum, vera
svo nægilega byggfe á þarafelútandi landefelislegri reynslu, afc
þau ver&i landsinönnum yíir böfufe fuliæskilega iiagkvætn,
m. 11.; — en rifjar upp fyriv sjer á ltina afera síöuna, afc
landiö átti fyrrum tvo veglega biskupsstóla, og tvo lærfea skóla,
sent aiiega ftæddu, án frafælandi kostnafear, 60 til 70 læri-
sveina, ásarnt næguin fasteignum, þessum þjófestiptunum til
vifeurhalds, einnig sitt hife forna aiþing vib Öxará, meö lög-
gjalar- og dóitisvaldí, líka lögrjeitusamþykkta- og úrskurfca-
valdi, og jafnfraoit gagnlegt prestaþing eptir sifcaskiptin á
lilife viö bití m. fi. —; mun þá geta hjá því farife, afc
sú hreinskiiin ósk hljóti afe hteifa sjer í hans brjósti: „ab
þeim vanhag, sem hjer er á þvílíku orfein, mætti veifea, afe
því leyti aufeiö er, kippt nokkub aptur í lifeinn, til einhverr-
ar hagfeldrar. líkingar vifc eldri hagiun, efeur eitthvafe stofnað
jafn eptirþreyö og gagriiegt, sern sá nyji piestaskóli tná álit-
ast, svo afe þar meb íyiiist meira efeur minna f skörfein“; og
mun þá ekki eintiig aubsætt, afc sama máli hljóti vera að
gegna uui ýmsar siuærri iandshags greinir?
A aiit hjerafclútaiidi, bera víst fjöida margir hyggnir
menn þjóöarinnar, mikiö giöggvara skynbragfe en jeg; satnt
er mfn von, afe flestir þeirra muni vir&a á hægraveg þær
misfellur, sem vera kynnu á þessari bendingu, því hún er
af þjófchollum vilja sprottin.
Riíar í aprílmánufei 1863. Fáfrófeur.
j filenldikt Elnarsson.
(Afesent). þafe er þegar orfeifc hjer alsifca í blöfeunum, ab geta
frálalls og helsstu ætiatrifca ymsra manna; ekki einungis em-
bættisinanna og heidra fólks, heldur líka bænda og bænda fólks,
aí merkari röfe; þetta er bæfei iróflegt oggagnlegt: fróblegt er
þab bæfei fyrir veiandi og komandi tirna, gagnlegt er þab, þvl
þafe er eitt sem hvetur menn til dugnafcar og háttprýfeis í stöfeu
sinni, og afia sjer álits og virbingar hja mebbræbrum sínum,
ab vita siíks vcrba getib opinberlega tii a& einkenna minningu
þeiria fram í ókominn tíma. Afc þetta er eklti óbrigfcul regla
blafeánna, kemur máskje til af rúiuleysi þeirra, en þó heldur
af því, ab hvorki prestar eba abrir menn, í sumum sveitum,
eru nógu árvakrir ab skrifa ritstjórunuin vib slík tækifæri.
Einn af þeim mönnum sem þannig hafa gleymst, er hinn
fágæti lista mafeur Benidikt bóndi Einarsson, sem deybi í
Hnausakoti fyrir nálægt 4 árum síban; og vildi jeg nd me& fá-
um línutn drepa á helztu æíi atribi hans, því bæfei er þab
ver&ugt afe minningu hans sje á lopt haldiö, og svo veit jeg
afe mörgum er þab gefcfelt, því þakklát endurminning um
hjálpsemi hans og velgjörfcir lifir ogmunlengi lifa í brjóstuin
tnanna. Benidikt sál. var fæddur á Núpdalstungu 25. des-
ember 1796; foreldrar hans voru Einar bóndi Jónsson, þjófe-