Norðanfari - 27.02.1869, Síða 2

— 22
allt annafc fyrirkoniuíag, og aS fáir muni eptir
áskorun höf, senda aiþirtgi bænarskrá um breyt-
ingar á áminnstri tiiskp. í líka átt og þessa. þá
bún væri tii bóta — sem þó er fjarstætt —,
þá ættu menn ab iiafa hugfast, ab þab hlýtur
ab veikja álit alþingis bæbi hjá stjdrninni og
lanclsmönnum, þegar þab fer fram á breyting-
ar á nýkomnum lagabobum, einkum í því máli
ev bjer ræbir um J»ingib hefir opt bebib kon-
nng ab koma því í fast horf, og þá ósk þess
iieíir bann ná uppfylit, beint eptir tiilögum
þ e s s (þingsins).
þæv sífelldu óskir lahdsmanna íil þings-
ins um nýjar og nýjar bvcytingar á nýjum
lagabofum, bljóta eigi ab cins ab veikja álit
þingsins iieldur cinnig landsmanna yfir höftib,
og sýna ljóslega, ab þeir eru eigi færir um
ab íaka rnóti stjórnarbót og fjárhagsrábum, ef
þing og þjób hjáipast ab, ab brjóta á morgun
þab, cr byggt er í dag.
Umkvartanir þcssar og breytingar, spretta
af ókunntrgieika og áhugaleysi almennings á
máium landsins, mcban þau eru í undirbnn-
ingi, og af hirbuleysi þingmanna ab skýra
málin fyrir sjer og alrnenningi. Fjöídi manna
þekkir eigi hib miunsta til urn mál þjóbar-
innar, fyrri en lagabobin og útgjöldin skella á,
þá fyrst fara þeir ab hugsa um mál sitt, og
kvarta um álögurnar, sem þá er um seinann.
þingmönnum ættu ab vera kunnugust al-
þjóbleg mál, og þeir færastir um ab skýra
þau fyrii' aimenningi, en strjálbyggb landsins,
iliir vcgir og ótíb, gjöra mjög erviba mann-
fnndi og munniegar vibræbur, og verba því
blöbin hcizta hjálparmebal í þessu efni, efþau
væru notub til þess; en greinir þær eru telj-
andi, sem þingmenn hafa skrifab, og þab um
bin mest umvarbandi mál vor, semer: stjórn-
arbóta máliÖ og fjárhagsmálib. Hefbi herra
riddari Jón Sigurbsson eigi frætt menn í
þcim málum, eins og í fleira, er stybur ab voru
gagni, þá tiefbi iandsmenn — ab fáum undan-
skildtim —, harla lit'a þekkingu á þeim, og
munu reyndar margir vera svo enn; ab þeir
bera eigi þekkingu á hve umvarbandi þessi
mál eru fyrir þá. þó báast megi vib ab þess-
um þýbingar- og umfangsmiklu málum vcvbi
brábum framgengt, þá skrifa menn framar um
allan óþarfa og efnisleysu, heldur en um þau; en
þegar þau eru í lögleidd; þá mtinu menn fyrst
vakna og segja, ab þab og þab sje óhafandi,
og bitt og þetta færi betur.
{ringmenn gælu skrifab, eigi ab eins til
ab kynna máiin kjósendum sínum og almeriningi,
í tíma, svo síbtir kæmi þær vanaleguumkvartanir á
eptir þinginu til minnkunar, heldur gæíu þeir og
vakib athygli hver annars á ýmsum atriburn,
er þcim gæli duiizt hinn stulta tíma, er þeir
sitja á þingi, því þab er ofætlun og næstum
ómögulegt, ab þeir geti vandlega yfirvegab svo
mörg inál, er þeir taka sjer fyrir jafn stuttan
tíma, þegar þeir hafa engan undirbúning. Ab
sönnu geta komib mörg mál svo til þings í
fyrsta sinn, ab eigi sje hægt ab búa sig und-
ir umræbti um þau, en aptur eru mörg mál,
einkum hiri atkvæba rneiri, sem svo eru lengi
á leibinni frá vöggunni til stabfestingaráranna,
ab eigi er bægt ab berja þvfvib, ab eigi hefbi
verib iiægt ab kynna sjer og almenningi þau
betur.
Hvab snertir hina áburnefndu löggjöf um
spítalagjaldib þá verbur því eigi neitab, ab
liún á sumum stöbnm er óljós og eigi laus vib
galla, eínkum ab því leyti,.ab gjaldib er of-
liátt af fiskinum í samanburbi vib lýsib.
—- Eptir gömlu lagi er jafngildi 1 tunna lýs-
is, og 6 vættir fiskjar, og er allt ab þessum
tíma í tnjög líku verbi hjer norbanlands, iiefbu
því þingmenn átt ab hafa þetta til hlibsjónar,
og fara eigi frain á meira gjald af 6 vættuin
en 1 tunnu lýsis. J»ó 2 tólfræb hundrubfiskjar
sje G vættir ab gömiu lagi, þá veit hver rnabur
sem þekkir til fiskiveiba og fiskikaupa, ab of-
liátt er ab gjöra ab mebaltali yfir allt land, ab
eigi fari netna 40 fiskar í vætt; einkutn hjer
á Norburlandi þar sem aflast jafuabarlega svo
smár (iskur ab iiartnær 2 hundrub fara ( 1
vætt. Gjaldib liefbi því þurft ab vera lægra
af hverjti hundrabi fiska, ebur ákvebin einhver
stærb á þeinr fiski er væri undanþegin gjald-
intt, og allur fiskur þaban smærri, t. d. allir
fiskar stnærri cn mebalísa og ísugildingar væru
tindanþegnir gjaidinu af hverju helzt fiska-
kyni er væri, þorski, steinbít, liáfi.
Meb því ab greiba hátt gjald, og jafnhátt
af hinu smæzta kóii og þeim stærsta þorski,
verbur gjaldib ósanngjarnt og liin helzta freist-
ing og ásíæba fyrir greibendur ab draga
undan í framtali sínu. Hefbi gjaldib verib
sanngjarnlega álagt, þá hefbi rninni hiuti á
síbasta þingi eigi þurft ab bera jafn þungan
kvíba fyrir framtals svikum greibenda, þar sem
hann einungis af hræbslu fyrir svikum mælti
meb því er hann þó sjálfur játabi ab væri ó-
sanngjörn álaga.
Svo gengnr þab tii hvervetna ab gjöldin
byggjast á framsögu greibenda um gjaldstofn
þeirra, og einnig hjer á landi eru mest öll
gjöldin byggb á því er bændur sjálfir segja
tii um eign sína. Væru nú sjóarbændur ann-
ar kynflokkur cn landbændur bæbi svikulli og
ósannsöglari, þá væri eigi ab furba sig á, þótt
minnihluti þings, höf í Baldri, og abrir þeir,
er í móti mæla meiri hluta þings og hinni nýju
löggjöf, vildu eigi eiga undir rábvendni þeirra.
En þegar þab eru hinir sömu menn, er teija
eiga til afgjaids fiski-afla sinn, og lifandi pen-
ing, þá er undra vert, ab þfeim skuli trúab ti!,
ab telja frarn þann gjaldsíofn, er mestar og
flestar tekjur landsins hvíla á, en eigi þanrr
gjaldstofn, er ab eins eitt. gjald er lagt á.
Eigi iiöfum vjer bent á galia þá, sem erti
á tilsk. 10. ágiíst 1868 til þess ab fylla þeirra
flokk, er vilja fá lienni breytt, því þó óskandi
væri ab hún hefbi verib betur úr garbi gjörb,
þá væri ab voru áliti rjettara, fyrst gjaldib er
orbib lögákvebib, ab þingib færi eigi ab skerba
sóma sitin ab (aka vib bænarskrám, er fara
fram á breytingar á henni, fyrri en þá meiri
reynd cr komin á þab hve óhafandi hún er.
Tryggvi.
BRJEF FRÁ FÁTÆKUM BONÐA TIL
KUNNINGJA HANS.
(Framiiald) þab var nú komin sá móbur í
kal'irm, ab jeg viidi, sem minnst hafa á móti
honum og gat þab reyndar ekki helditr.
Eptir nokkra þögn, tók gamii Jón apfur
upp þrábinn jf athugaseindurn sínum: og kvabst
ekki voikenna hverri sýslu, aÖ skjóta saman
og leggja í fyriitækiö, optir uppástungu sinni,
svo sem íþOOOrd., fyrst fáeinir hreppar treyst-
ust til, ab láta 4,000 rd., sem hann annars
hjelt ab alls eigi hrykki til framkvæmda hluta—
fjelagsins, eptir stefnu þess Hann sagbist vilja
t. d. setja, ab skipib haífært yrbi ekki dýrara
enn rábgjert væri.................. 3000 rd.
þá teidi tiarin ábyrgbargjald fyrir
eina ferb þess, um................ 200 -
þá lauii verzlunarstjóra í 4 mánubi,
rnáske . . . :............... 200 -
þá laun skipherra og stýrimanns og
far frá útlöndum minnst . . # 150 -
þá laun skipherra yfir 1. ferb í 2|
mánub, 50 rd. um mán. . . . 125 -
þá laun stýrimanns yfir 1. ferb í 2|
máríub, 30 rd. um mán. ... 75 -
þá laun 2. fullæfbra háseta í 2 \ mán.
20 rd. hvcrs um mán. , . . 100 -
þá laun 2. iialfæfbra liáseta í 2J mán.
15 rd hvers um mán................75 -
þá laun 1. úæfbs háseta í 2^ mán.
10 rd. hvcrs um mán...............25 -
þá skips kost handa 8 manns í 2£
mánub, hjerumbil.................... 200 -
Og loksins ýms ómakslaun vib útvegur
til skipsins og útgjörb þess fyrstu
fcrbina, hjerutn.....................150 -
þarria væru nú komnir samtais 4~300 rd,,
sem fjel. þyrfti stiax ab Ieggja út, eöa hafa á
ísl. var hugleikib, ab flytja búferium til annara
landa; fór jeg ab sökkva mjer niÖur í landa-
fræbi, korn jeg þá ab þeirri niburslöiu, ab liin
hollasta lyf, gegn ánaubarsýki þeirvi er mí geys-
ar yíir þjóíina, mundi vera ab halda til út-
latula, og leita sjer fjár og frama, ab dæmi
forfebra vorra Vib ætíum ab (lytja subvestur
í landib góea, scnr ab jeg hef iesib uin. Svo
mikib veit jeg, ab þangab fer enginn þurrum
fótum, nema meb svo fetdu móti, aövjereign-
uiTist skip, — Jtví allir kunriaab sigla.— Væri
æskiiegast ab þab skip væri meb g u f u s t ro m p i.
SkipiÖ gætum vjer ab sönnu Iiæglega rekib
satnan, cn þesskonar gufu er jeg ekki viss ab
hægt sje ab afla iijer á landi; ættuin vib því
í seinasta sinni, a& knýja á nábardyv stjórnar-
innar, og bibja konnng nm gufunaaö láni, en
fari svo ttb liaun skorafi sig uridan því, skuI—
um vib búa hana til sjálfir af okkar hugviti.
þegar skipib er ab öllu fullgjört, og húib er ab
setja fram, höldum við af stab, beina stefnu í
suðvestur, og sækjiim þangab ailskonar gögn
og gæbi. Kæru landar! þar geturinabur t, d.
mokab upp kornmatrium á rekublabi, eins og
við mokum upp lansum smásandi; þar vex
ltaffib, sikrib og tóbakib á trjánum, svo ekki
þarf ncma hiista rótina, og liggur þab þá þeg-
ar fyrir fótum manna, eins og slegib gvas, þar
týnir mabur upp fíkjur, rúsínur og ailskonar
sætabraub, eins og ber á berjamó, þar liggur
járnib og stálib silfriö og gullib, hvab innan
um annab, eins og lausagrjótib í fjölltinum iijá
okkur, þarrennur brennivínib í lækjum, og þarf
ekki annað en stífla þá upp, og setja fötuna
undir bununa. þannig mætti teija ógrynni
muna, cr ferma mætti meb birbinga vora.
En hvernig ættum vjer ab haga þessu í fyrstu ?
Jeg sjálfur álít heppilegast, aÖ ferma skipib
meb vinnufólki, bæí.i körlum og konum, og
ættum vjer þá til ab byrja raeb, ab hafa bessa
vora komandi fósturjörb, eins og nokkurskon-
ar hjáleigu. Jeg sje ekki neinn efaáþví,
ab þetta geti von bráðara komist á laggirnar.
Ferðakostnaðurinn yrfi ekki sem neinu ntemí,
því eplir sögusögn fróbra inanna, getur mab=
ur farið fyrir sunnan alla vinda. . . Elskulegu
vinirl þjer sjáib hversu óinetanlegrar sælu,
vjer með þessu móti, verbum hluttakendur að.
þegar fram líba stundir getum vjer (af eiri-
skærri fÖburlandsást) haft í nokkurskonar sel-
stöbu hjer á Islandí. þess ber oss einnig að
gæta, kæru íslendingar, að þetta óviðjafnan-
lega fyrirtæki vort, hlýtur um leið og vjer rneb
því, hlotnumst allkonar tímanieg gæbi; ab á-
vinna oss ævarandi minningu í sögu veraldar-
innar. þá sameinast kynferbi vort ísl., og
suburlandanna, hitinn og kuldinn, fjörið og
deyfbin, auk þess, sem ab mál vort, (hin nor-
ræna tnnga) yrbi þá svo vísdómslega kryddab
af, forskillegum sprokurn. þá gætum
vib lifab og látib, eptir eigin velþóknnn, í and-
legu og líkamlegu frelsi, án þess ab hræbast
reibi páfans og keisarans. Ab endingu vil jeg
geta þess, ab jeg hef komið ofan á það í bók-
um, að það sjeti mannskæðar ílugur, og Hug-
drekar þar í Suðurlöndum, og Kka kvab þar
vera biksvartar manneskjur. en slíkt smáræbi,
mun tæplega skjóta oss Islendingum skelk í
bringu.
I von um ab allur þingheimtir viti og skiljf,
IivaÖ til síns frelais og fribar heyrir, lýk jeg
ræbu minni segjandi:
Lifi frelsib, lífs um slóð, og lifi friður!
sjálfur jeg æ, sje með ybur“!
Jeg fyrirverð mig ekki að segja, að jafn
enjalla ræðn þcssari, munu örfáir hala fiutt hjer
á Islandi; enda skutu menn þegar munnlega
saman ærnu fje til skips útgerðar, og varð mjer