Norðanfari - 26.04.1869, Side 1

§ ÍLjR*
AKUREYRl 26. APRÍL 1869.
M
ÍÆGAR NEYÐIN ER STÆRST, ER HJÁLP-
IN NÆST.
Á þessari öld mun varla hafa horfst bág-
legar á um land allt, heldur en nú, enda er
nú mannúMega hlaupib undir bagga meb oss
af útlendum þjúBum — og er oss þab ekki
lítib glebi efni. En hitt veldur sumum áhyggju,
sem blöbin virbast bera meb sjer (sbr. eink-
um Nf. nr. 5.-6 ): ab NORÐUR- OG AUST-
UR-AMTIÐ s k u 1 i e k k i e i g a VÍSA Ii I u t-
töku í gjafasamskotum útlendra
þ j ó fc a — , þar sem þó ýmsar sveitir amts-
ins eru einkar hjálparþurfandi; ab öilum lík-
um engu síbur en hjerub þau, sem þegar hafa
fengib hjálp, og ab auki vissa von um enn
meiri abstob. þab er alkunnugt, ab stiptamt-
maburinn hefir gjört sjer mikib far um ab bæta
úr bágindum amtsbúa sinna, og amtmaburinn
í vesturamtinu hefir líka Ieitab styrks handa
umdæmi sínu En þab hefir ekki veriS birt,
svo vjer vitum, ab amtmabur vor hafi borib
oss fram á bænarörmunum, og furfear oss á
því um svo röggsamlegt yfirvald, sem hann
ætíb hefir reynzt a& vera En hvort sem hann
liefir nú þegar í kyrrþey unnib oss í þarfir í
þcssu máli — sem vjer álíturn honum sam-
bobib ab hafa gjört —, þá vonumst vjer eptir
því, ab hann hjer eptir láti sjeranntum þetta
efni í einu sem öllu, og leilist vib, ab láta
oss amtsbúa sína ekki fara varhluta af þeim
samskotum, sem or&in eru og verba kuiina í
íslands þarfir, eptir því sem hægt er, ab slíkri
hluttöku verbi vi& komib. þab er au&vitab, ab
vjer ræbum hjer eigi um hluttöku í því fje,
sem gefib er af stórkaupmönnum sybra og
vestra til vissra sveita, heldur um hin al-
mennu samskot Ðana og Frakka. þessi sam-
skot vir&ast ab vísu í fyrstu hafa verib ætlub
ömttinurii sybra og veslra, efalaust fyrir þá
sök, a& í erlendum blöbum hefir vcrib lýst
ney&inni í þeim ömtum, en ekki hjer í þessu
amti. En fullyr&a má þab, aÖ þegar um svo
mikib fje ræbir, væri þab ósanngirni hin mcsta,
a& vort amt skyldi verba láti& blutlauat. Svo
mikill munur gctur alls ekki veiib á
efnahag manna þar og hjer; væri svo, mundi
þar mi þcgar vera framkomin manndau&i, því
hjer í þessu amti eru þær svcitir til, og þær
ekki allfáar — vjcr getum nafngreint nokkr-
ar —þar sera hungur er þegar gengib í
11. SINN ER SIDUR í LANDI HVERJU.
(Frh ). Tímur tók vib og skoba&i vandlega,
brá á sig lotningar brag&i og sagbi síban:
„Iljer mun vera hár af einhverjum dýr&lingi
han3; munu þessir vantrúu&u hafa einhverja
helga mcnn, sem vjer“. „Ilundar dríti á leibi
allra dýr&linga þeirral En hvar hefir þú vist-
a& þenna vantrúaba hú&arsel ? Omarl „Hann
er vcl geymdur inn í borg og gæta var&menn
hans“ sag&i Ómar.
Eptir þetta samtal fór Tímúr heim til hús-
bónda síns. Sá var rá&gjaíi konungs. En
Ómar fór heim til bú&a1 sinna.
Nú víkur sögunni til útlendings sem þeir
Tímúr voru lengst a& ræ&a um. Hann var
Englendingur, ma&ur þrekmikill og einrænn,
hjelt fast á rá&um sínum, enda hræddist eng-
an háska. Menn höf&u varab hann vib a& fara
um lönd Persa og Tatara og hafa eigi fjöl-
mennt föruneyti og vel vopnab. En* hann
taldi þa& bley&uskap a& þora eigi a& fara fer&a
sinna ncma her væri til varna.
1) Tatarar liggja jafnaa ( bú&am og flytjast meb
þær og fjcuab sinn um liagann.
gar& hjá mörgum búendtim, en hinir efnabri
engan veginn færir um úr aÖ bæta fremur en
gjört er; þab er jafnvel sannarlega áhorfsmál,
hvort menn í sumum sveitum geta haldib Iífinu
í öreigunum á þcssuvori; og þótt menn kunni
ab sleppa í þetta sinn, þarf samt næsta lítib
a& hallast fratn úr þe9su, til þess a& hungur-
daubi sje fyrir dyrum hjá oss. þab er al-
kunnugt, ab nú cr almcnn umkvörtun — og
þa& allri venju fremur —, um hágindi manna
á me&al, bæ&i bjargarskort, skepnufæb og
skuldaþröng, og liafa margir misst kjark, bæ&i
hug og dug, til a& bjarga sjer Og þó skyldi
vort amt eiga ab vera alveg útilokab frá styrk
þeim, sem gefinn er í landsins þarfir! þab
væru sannköllub: hrópleg rangindil
Ilve nær er oss þörf á árvökru yfirvaldi, ef
ekki nú, til a& hrinda þessu mikla velfer&ar-
máli voru í lag eptir sanngirni? Enda er ekki
ólíkiegt, ab hinir amtmcnnirnir væru fúsir á,
ab láta oss njóta jafnrjettis í þessu efni, væri
þess leitaÖ í tíma. Vjer, íbúar amts þessa,
þykjumst því hafa fulla ástæbu til ab vona,
a& oss muni einnig vcr&a gcfin kostur á a&
njóta hinna höf&inglegu gjafa erlendra veg-
Iyiulismanna, svo a& vjer í þessu efni megum
heimfæra til vor hin sömu huggunarorb hjálp-
arþurfandi manna, og allur landslý&urinn gcti
í bró&emi og meb einum anda sagt fyrir þjó&-
ina í heild hennar:
þcgar ney&in er stærst, cr hjálpin næst.
þingcyingur.
MED L0GUM SKAL LANÐ RYGGJA, EN
ÓLÖGUM EYÐA. (Njála).
Eins og nú þegar er farib a& koma í liós,
er allur þorri þjó&ar vorrar farin a& taka eptir
því ógagni og enda volæ&i, sem hjcr stafar af
því rábleysi, þcgar efna- og hælislausum pcr-
sónum er hleypt í hjónaband, sem engin lík-
indi eru til aö nokkurn tíma „geti veitt börn-
um og hjúum forstö&u“, og getur því ekki
annab af því leitt en a& börnurn þeirra og,
ef til vill, þeim sjálfum ver&ur a& slengja upp
á hrcppana hveinig scm þeir cru a& cfnum
komnir; þannig voru næstli&ib vor 2 rekstrar
af þessum ófrjálsu skepnttm, reknir á LoÖ-
mundarfjörb, annar a& nor&an hinn ab stinn-
an. Á rnörgum hrcppum eru hópar, sent svar-
Haf&i hann komist alla Ieib slisalaust aust-
ur a& Meschi&borginni helgu og var nú á leib
þa&an þegar stigamcnn Tatara rjebust ab iion-
um. þ>á kom hann cngri vörn fyrir sig og
kanna&ist nú vi& a& hann haffei farib óvarlega.
Stigamenn handtóku hann eins og fyrr er sagt,
rændu mestöllum farangri hans, en fylgdar-
menn hans ílý&u mc& sumt og sá hann þab
aldrei sí&an. Reyfararnir höf&u verib 300, all-
ir vel vopnabir, me& sverbum og spjótum,
bogum, örvum og öxum og sumir höf&u byssur.
Morguninn eptir a& þeir komuheim; stóbu
þeir í ílokkum ví&svegar milli bú&anna og
sögbu vinum sínum frá herfer&inni. En á ö&r-
um sta& voru heslar þeirra og lá þar hjáþeim
fjöldi bandingja, sem herteknir voru. þab voru
Persar og mjög illa lciknir. Haf&i Englcnd-
ingurinn verib í för meÖ þeim og lest þeirra
þegar stigamannali&ib kom ab þeim, þarna láu
þeir nú og áttu a& bí&a þangab til konungur
kæmi a& líta á vei&ina Nú Icib ab þeint tíma;
kallarar bo&u&u komu lians og var allt vib bú-
ib a& taka móti konungi. Málstofa konungs
var í ö&rum borgarenda. En þa& var búb all-
ntikil; voru tvær súlur undir, cn ílókatjald
— 41 —
ar heilu og \ kúgildi og þa&an af mcira af
giptum konnm og krökkum þeirra, scm aidréi
hafa jar&næbi fengib og enda ekkcrt haft vib
þa& a& gjöra. Ab þessttm ókjörum eru nú
þegar or&in svo mikil brögb, ásamt ö&ru fi.,
sem ab búendtim sækir þeirn til ni&urdreps,
a& almenn klögun heyrist undan hreppaþyngsl-
um, sem bændur hafa ekki bolmagn til ab rísa
undir.
Dýrtíb, gripafellir og fiskifæö á vissurn
stöbum vcldur því ab búendur leggja mestan
huga á a& hafa sem fæst þjónustufólk, af því
svo mjög þrengir a& atvinnuvegunum, og er
þab cblilcgt ab þcir rá&i og haldi helzt þab
fólk, sem minnstum vankvæbum er bundib; en
gipta vinnufólkib, sem ómagana hefir í cptir-
dragi ver&i á hakanum, ver&i vistlaust.
A& vísu mun alþing vort hafa þóítst sjá vi&
þcssunt leka og sett undir hann pottholda tilsk.
16. rnaí 1863, sem býbur ab allt hib vistlausa
hyski skuli bjó&a upp á þingi, eins og skyn-
lausar óskilaskepnur, sem víst á sjer ekki
sta& í nokkru ö&ru si&u&u landi. Eptir scm
kringumstæ&um búenda n ú er háttab, ver&ur
þessi lagahnykkur þingsins, ekki einasta
þýbingar - og gagnslaus, eins og máske
abrir flciri, a& vísu ckki til spotts og at-
hláturs, heldur til g r e m j u og ó s æ m d -
a r. þessi laganna ákvör&un er ckki þannig
lögub ab ntcb henni mcgi Iand byggja
svo a& sköpum fari, svo ab vclsæmi og vi&-
gangur þjó&arinnar geti vi& hanastu&st; held-
ur er hún ólög, scm hefir í för incb sjcr
eybilegging þjó&arinnar, bæ&i hva& vir&ing
hennar og velmegun áhrærir.
þcgar hinir húsvilltu giptu fárá&Iingar cru
búnir a& ganga manna á milli, úr einni sveit
í a&ra og bjó&a sig upp líklega me& vægum
kostum og ekki fengib vist, má a& því vísu
ganga a& bændur vara sig á a& bjó&a mikib
í hvert númerib þegar nú í því eru börn og
konur, og fáist ekkert bo&, gengur númerið
inn aptur eptir reglunni, og þó væri um vinn-
andi fólk a& gjöra, sem áminnst tilsk. ætlast
til ab sýslum, og hreppstjórar útvegi vinnu, þá
fellur þab af sjálfu sjer, þegar hvergi er vinnu
a& fá, og bændur hafa svo mikinn vinnukrapt,
sem þcir þykjast þurfa ; allt svo ver&ur ni&ur-
sta&an sú: a& allt þetta vistlausa fólk yngra
sem eldra ver&ur a& reka á bændur nau&uga
yfir. í einu bú&arhorninu var kastab ni&ur
tigrisfeldi. þ>a& var sæti konungs. Allt var í
bú&ir.ni fátæklegt. Borgin sem vjer nefndum
var byggb af þurku&um límsteinum og vegg-
irnir Ualka&ir. Húsahlöb og götur cru tro&inn
leir, en bvergi steinlagt, og smá ví&irunnar
me&fram götunum og kringum húsin. Kon-
ungsmenn gengu í þykkum klæ&um mórcndutu
cba skikkjum af sau&agærum. Allt í kring-
um borgina var a& sjá sem öræfi. Samtþótt-
ist konungur þessi svo mikill umfram abra
höf&ingja jar&arinnar, a& hann sendi kallara,
hvert sinn er hann haf&i matast, en kallarinn
skyldi lirópa þessi orb : „Konungur konung-
anna er rnettur. því er nú hverjum ö&rum
konungi jarbarinnar leyft a& taka til matar“.
Nú heyr&u mcnn ab kallab var: „Konungur-
inn kemur“. Bjuggjust þá allir höf&ingjar
hans a& taka á móti honum. Konungur var
lágur rna&ur vexti, þrekinn og mikill um herb-
ar, en andlitib a& öllu eins og cinkennilegt er
Turkomönnum og TatÖrum, ennib hátt og ílatt,
kinnbeinin inikil nm sig, augun lítil og lá ann-
ab hærra í höf&inu, hakan mjó og hvöss ni&-
ur og skeggib þunnt. Hann var óhýr á svip