Norðanfari


Norðanfari - 07.12.1869, Blaðsíða 2

Norðanfari - 07.12.1869, Blaðsíða 2
nm kröptum ættu afe ganga í fjelag til þess ab koma slíku forngripasafni á fót, og þcim eru þessar sundurlausu athugasemdir ætlaíar tii íhugunar. 7—14. f VEST ER AÐ VERÐA RÁÐALAUS, f>aí> hefir lengi klingt só bjalla aí> vjer íslcndingar værum epfirbátar allra menntabra þjófca bæ?>i a& framkvæmdum og fögrurn list- um og er þaí> ab vísu ekki tiihæfulaust; en þeir sem mest ámæia oss gæta þess ekki ab vjer erum afskekkt þjób, eins og út í horni heimsins, fámcnn og fjelítii til ab færastnokk- u& þaí) í fang sem talsveríann kostnat) heíir í för met> sjer; og þarf þó ekki um ab kenna at) alþing vort hafi ekki gjört sitt tii, aí> bera oss undan þessu ámæii meí) því at> leitast vi& ab sníba ýmsa Iandsháttu vora í sömu mynd, eins og á sjer slati í liinum fjölbyg&u, autiugu útlöndum t. a. m.: vegabótalöggjöfina, fjölg- un alþingismannaogaí) mynda tvær málstofur, eins og Parlam. í Lundúnum og fl. þess háttar, enda þó þingmenn mœttu vita aí> engin skildingur var fyrir hendi til at) koma þessu í verk ; en af öllum þeim tilraun- um, sem þingit) hefir gjört í áminnstu tiliiti virbist þýbingarmest nppástungan um 100 0 ára hátíbina, sem haldast skyldi í rninn- ingu þess: at) Ingólfur skákatii sjer hjer nií)- ur, og skyldu landsbúar skjóta saman ærnu fje til aí) reisa veglega höli í Reykjavík í sama tilgangi, og til at) vera skemmtisalur handa útlendum Prinsum og Prinsessum og þ>at) sem tignarlegast er af öllu : samkomu- salur handa alþingismönnum, enda er ekki ófyrirsynju ab hafa allt sem veglegast, þegar hann á at> vera í sama stf 1 og Parlamentiö í Lundúnum, sem ekki varti komit) vit), mebþví aí) nota skólahúsií) eins og hingat) til. Nefnd sú, er svo gótifúslega beittist fyrir málit), læt- ur ekki á sjcr standa aí> vinna at> því, at> þetta þjóbmál fái sem heppilegastann framgang, raet því nú þegar at> senda betlibrjef um allt land til aí> heimta saman peninga til hallarbygging- arinnar; þegar konungsfulltrúa, meí> fylgi þó margra þingmanna tókst ekki af> kreista vind- inn úr þeitn, sem ákafastir voru at) berja þab fram, at> aukin væri þingmanna tala og tvær málstofur myndatar, þá var höllin ómissandi, sú hin fyrsta, sem reist hefir verib hjer á landi. f>eir verta eins og upprikktir í annann himin, sem aufenast at> lfta alla þessa dýrt og lifa þá tíí> at) annab hljób kemur í strokkinn enn verib liefir. Á seinni tímum hafa ýmsar þjótir stofn- ab nýlcndur á löndum og eyjum, sern miklu blíbari og aubugri eru úr garbi gjörbar af nátt- úrunni en land vort; þó hcfir engin þjób enn verib svo myndarleg ab reist hafi hallir eba borgir í minningn þess ; en þarna verba þó íslendingar á undan öllum öbrum þjótum og fyrirmynd þeirra, enda var tími komin til, ab þeir tækjn sprett til ab skjóta þeim öllum aptur fyrir sig. Fornþjóbir vorar Ijetu sjer lynda ab reisa varba, til minningar hinum sítari kynkvíslum um menn eba vibburti, sem merkilegir þóttu t. a. m. Pyramiburnar á Egiptalandi og víbar. Alexander hinn mikli Ijet sjer nægja ab reisa stólpa eba varba ti! minningar mcrkis um lok Iierfertar slnnar tii Indlands; þjóbverjar Ijetu sjer og trúar- brœbrum sfnum sæma, ab byggja vavba mik- inn í Worms til þakklátrar endurminningar Lúthcr. Mundi þab ckki allsæmileet ab Ing- ólíi væri, ( sögulegunr stíl, reistur feikna mik- ill varbi á einhverju liinu veglegasta strætinn í Reykjavík ? enda þó því, ef til viil ekki verbi vibkomib ab láta kveba vibítionum, eins og Memnons _stólpanum vib Thebnborg. þó þessu þjóbarmáii voru væri svona lítib vikib vib, þarf þab ekkert ab vera því til fyrirstöbu ab þeir setn vildu, hlýddu tíbum og gleddu sig eptir Sem hvern iisti og hefbu föng á, tilþess ^ab gjöra atburbinn, sem allt á ab tákna, því hátíblegri. En meb tilliti til þess : ab þab skal vel vanda, sem lengi á ab standa, mundi ekki af veita ab þeiraf þingmönnum, sem á- kafastir voru ab stofna tvær málstofur settust á rökstóla og ættu fund meb sjer og þeim, sem þeir kynnu ab geta blásib vindi í og teymt svo á málib, til þess ab ræba um þetta stórvirki t. a. m. hvert varbinn ætti ab vera klofmyridabur ab neban, eba sem strokkur á hvolíi holur innan meb mörgum göngum og klefum (en heldur snotrum sölum): eins og Pyramidurnar á Egiptalandi og þá hvab set- ib ætti ab vera yfirgripsmikib og hvert mynd Ingólfs ætti ekki ab húka á þeirri hlibinni sem ab höfninni veit, til þess eins og ab segja ab- komandi höfbingja veikomna og bjóba þeim til inngöngu. þeim sem ekki eru allkunnugir þess háttar stórvirkjum á Egiptal. og Otabaite og fl. stöbum, mundi þykja þessi stórkostlegi fyrirburbur fullt svo lignarlegur eins og þó þeir sæu reista höll, þar þeir eru þeim aivanir í hinum skrautlegu útlöndum. Nú sjer mabur fram á ab mál þab, sem hjer ræ&ir um. er eitt- hvert hi& yfirgrips-og þýMngarinesta þjóbar- mál, og því meb öllu ófært um þab a& fjalla, nema svo ab eins ab fundarmenn sitji í tveim- ur málstofum hinr.i efri og ne&ri, og má þá hinum hugumstóra uppástungu manni ekki niinni Iotning veitast en ab hann, svo sem sjálf kosin og kjörin, sje hafinn í forseta sæt- ib í efri málstofunni, cn a&jutöntönum skipab þar utarfrá á hinn óæbra bekk, og má þá æila a& málib hreppi heppilega ni&urstö&u. En þá er fyrir því a& óttast ab, a& rá&aleysinu reki, sem þó er vcrst, ab fá efnib í jafn risalegt fyrirtæki, og þess vegna mun ekki afveita ab benda á eitthvab þab, sem fram úr því getur rábib. þeir af iöndum vorum, sem nokkru láta sig varba þab sem fram fer í þjó&málum vor- um, munu hafa tekib eptir því: a& fleiri 100 expl. af þingtíbindum eru prentub í hvertskipti sein alþingi er haldib og þar til er vari& mörg 100 rd. af alþingisgjaldi því, sem búendur borga árlega, en sá galli er á, a& tíbindin flytj- ast lítib út um landib og er þab a& vísu áliuga- leysi landsmanna ab kenna, sem sprottib cr af ólund þeirra vib og vantrausli á þinginu ; eigi a& síbur tjáir ekki a& minnka upplagib af tíb- indunum, þar vib kynni a& hrapa nibur al- þingistollurinn, og eru nú þegar orbnar svo fjarskalega miklar fyrningar af alþingistíbind- unum, ab til vandræba horfir ab þeim verbi trobib inn, eins og gantab var á seinasta þingi, þar fyrir virbistnú hentast a& linissa upp á fyrn- ingar tíbindanna og hla&a úr þeim Ingólfs varb- ann meb þeirri lögun sem málstofunum kem- ur saman um. þeir sem byggingarstörfum eru vanir munu ab vfsu geta þab í vonirnar, a& eitt kunni a& reka sig á annars horn, a& hoiur og misfellur kunni a& myndast, og verbur því a&leita upp þab sem þjenab gæti til myldingar, og þar til vir&ast hentastar hinar lýtafullu og fornann kristindóin drepandi þjó&sögur * væri þeim ’) Ðoktor Hannes byskup Finnsson Ijet á prent út- ganga Kvöidv'iknr sínar, sem hafa til angnamibs ab leiba í Ijós sannleikann og glæba skilnirig landsmanna á ýmsnm tróarbr. lærdómum, og vekja eptirtekt þeirra á þv/, sem fagnrt er f sibferbislegn tilliti, en nibur- brjóta hjátrú og villn. Doktor P. bysknp Pjetnrsson gaf og svo út smásögusafn sitt í saina til gaDgi og lík- um anda, sem lýsir því ab rithöfundamir hafa fundib trygglega trobib í hverja smugu svo hvergi kæmist migla inn, mundi var&inn ver&a svo traustur a& hann gjör&i ekki meira ab en þab, sem vib á, ab taka ofan, þegar úilendir höfb- ingjar heilsa upp á hann meb hólkum sínum á höfninni. Enn til þess ab var&inn, eins og vera byrj- ar, standi óhagga&ur um aldur og æfi, mundi ekki af veita, a& steipa yfir hann ferfaldri bryn}u af Guttaperka og rnundi þá af bonum hrynja eins ogsjáfugli allar ádrepur hvert held- ur af náttúrinnar eba manna völdum. þó svona lítib sje vikib vib þjófehátífear- hugmyndinni, þá er þó allt fengib, sem nrcst þólti í vari&, nl. minning Iugólfs baldib a lopt og peningum landsmanna, sem standa í þing- tí&indunum þar til varib, og fyrningum þeirra borgib, og þannig í bráb rábib fram úr öllum vandræbum. þegar landsmenn lífa til þess a& sjerhver dagur, sem alþing þeirra stendnr yfir kostar þá frá 80—lOOrd., þá er ekki tilefnislaust ab þeim sárni ab hinum dýrkeypta þing tfma skuli vera varib til a& ragast í og ræba jafn úvi&feldib mál og þetta, sem hjer er umtals- efnib, draumóra ebur hugarburb einhvers ein- staks manns, en stinga undir stól b œ n a r s k r á m ór ýmsum kjördæroum lands- ins, sem lúta a& því a& efla hagsmuni þjób- arinnar og mundu líka gjöra þa&, ef þær fengju nábugar vi&tökur af þinginu. P. J. Bæbi „þjó&ólfur" og „Baidura hafa flutt Iesendum sínum, æfiágrip Helga byskupa Thord- ersen, en sleppt ab geta ritverka hans; þá hefir oss sýnst rjettastab „Norbanfari“ hib 3. tíma rit vort sem nú er uppi, geymi yfirlit þeirra. a, Líkræ&a, yfir St. amtm. Stephensen, Viö— ey 1822. b, Húskve&ja, yfir frú Sigrí&i Stephensen, Vibey 1828. c, Líkræ&a, yfir Ragnheibi Gu&mundsdóttur, prentub í „Minningunni*, Vibey 1842, bls. 8,—19. d, Líkræ&a, yfir konferentsráb M. Stephen- sen, prentub vib „Grafskriptir, Erfiljób og Líkræbur“, Vibey 1842, bls. 96 — 107. e, A thn gasem dir, vi& BArnbjörgu“, í „Búnab- arriti-suburamtsins IIúss- og bústjórnarfje!.“, Vibey 1843, I. B. 2. d. bls. 22.-42. f, G ra f sk r i p t eptir Pál Sivertsen, Rv. 1847. g, R æ & a, vib vígslu Latínuskólans, Rv. 1846, 8. h, Raunatölur, epíir stúd. B. Sivertsen, Rv. 1845. i, S tu 11 á g r i p, vib líkkistu Br. prests Sivert- sens, og Grafskript, prentab vi& lík- ræburnar, Rv. 1848. k, Ræ&a, vi&jarbarför Snorra bónda Sigur&ss. í Engey, og Grafskript, Rv. 1845, 8. 28 bls. l, Ræba, vib vígslu prestaskólans 1847, og umbur&arbr jef, af 8. marz. 1850, til próf og presta á fslandi, í „Árriti presta* skólans" 1. ár Rv. 1850, b!s. 185-190. m, Ræ&ur, haldnar vib útför Stgr. byskups Jónssonar, Rv. 1847. n, Reglur, fyrir lærbaskólan, Rv. 1852, 8. o, Húskvefeja, yfir Pjetur Gu&mundsson í Engey, og Ólöfu Snorradóttur, Rv. 1854, 48 bls. 8. p, B o fe s b r j ef, um gjafir til ekkna drukkna&ra manna, (ásamt öbrum) Rv. 1855, 4. hjá sjer kiillnn til a& samansafna meb Kristi en ekki snndurdreifa. þjófesögurnar komn einnig út á pronti, en í allt öbrum anda, í anda lyginnar og hjátrúar, sem gagnstæbnr er kristindóms anda vorum.

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.