Norðanfari - 19.03.1870, Síða 2

un þessi var á sínum tíma, borguíi inn f rík-
issjdfeinn, og hefi jeg áreiíanlegt skýrteini í
höndunum fyrir því, a& tjefe borgun hafi átt
sjer stab.
En hvernig stendur þá á því, ab amti&
gefur mjer sök á vanskilum þeim sem or&ií)
hafa á þeim heimingi alþingistollsins 1861,
sem Schulesen innheimti og átti ab gjöra skil
fyrir? f>af) er eblilégt, af) þeir sem lesa brjefib
3. júní, spyrji svona, og jeg skal leysa úr
þessari spurningu, eins og jeg veit sannast og
rjettast. Um afal orsökina til þessa, vil jeg
engnm getuin fara, en átyllur þær sem notaf-
ar hafa veriti gegn mjer, eru þannig vaxnar :
ab nokkrum árum sífar en nú var sagt, kom
fyrir mig sá kvittnr, af) kanselliráf) þ. Jóns-
son, heffei villst á brjefi því sem átur er get-
if), af) ritaf) var í brjefabók sýslunnar (14. ág.
1862), og af gleymsku, efcur gáleysi, tilfært
upphæft þá sein þar er nefnd, í reikningi yfir
tekjur af þlngeyjarsýslu 18gj, sem borgata í
jarfabókarsjóMnn, en — eins og áfiur er sagt
■— stóf) eigi til, a& tjeb upphæb væri borguf)
á þenna hátt. Utaf þessu spunnust ýmsir vafn-
ingar og brjefa skriptir, milli kanselliráfs þ.
Jónssonar og yfirbofara hans, samt skiptaráb-
anda í búi Sehulesens, og loksins raksvolangt,
af betit) var um skýrslu frá mjer, þessu til
upplýsingar. þessa skýrslu gaf jeg í brjefi til
kansellirátsins 22. maí 1866, af> öllu sam-
kvæma því sem af framan er ritab, og mun
hann þá, og enda fyrri, hafa kannast viti mis-
gáning sinn og leytast vif) ab Ieifrjetta hann;
en því er mitiur, af) svo er af ráta, sem amt-
iti at> minnsta kosti, hafi gefif) lítin gaum þess-
um leitrjettíngum, þat má ráta þat af brjefinu
3 júní, at amtit vill gjöra þat tortryggilegt,
at svo langt lcit um, til þess jeg gaf hina á-
minnstu skýrslu ; en hvernig átti jeg at gefa
hana, fyrri en þess var óskat af mjer, og mjer
var ortit kunnugt um, at hinn umræddi mis-
gáningur hefti til ortit. þetta jmun hver
rjettsýnn matur g£ta sjeb. Og þar sem amt-
it þykist finna „megna mótsögn“ í því sem
fram hefir komit ( máli þessu, þá er þat jafn
ástætulaust. Brjef mitt 22. maí 1866, getur
verib tilsýnisog samanburtar, vit rjettarrann-
sóknir þær, sem jeg hefi ortit at þola í máli
þessu, og mun engin óhlutdrægur matur, finna
þar í nokkra verulega mótsögn. Einungis
skal þess getit, a’o þá er jeg reit brjefit 22.
maí 1866, hafti jeg ekkert vit at stytjast
nema minni mitt, sem — eins og geta má
nærrj _ var farit at sljófgast, eptir nærfellt
4, ár litin, á ýmsnm smá atvikum sem hjer
at lutu ; en þá cr jeg fjekk sýsluskjölin aptur
undir höndur, 1867, rifjatist þat alit upp fyr-
ir mjer, og mjcr vart ljóst til fulls, hvernig á
þessum sökum stót.
í hvert skipti, sem máli þessu er hreift,
vaka fyrir mjer 3. spursmál, sem mjer virt-
ist þörf á at leyst sje úr. Hversvcgna hefir
amtit eigi beinzt fyrri at mjer, met mál þetta,
en í fyrra vetur og vor sem leit ? því setti
amtmaturinn mig aptur fyrir millibils sýslu-
mann, ef honum var „næsta grunsamt um, at
jeg hefti á sviksamlegan hátt, drcgit undir mig
þráttnefnda 434 rd. 48sk.“, eins og segir í
brjefinu 3. júní? því hefir amtit heldur beinzt
at mjer meb þessa sök, en kansellir. þ. Jóns-
syni, sem virtist þó vera rjettur sakar atili,
þar sem jeg gjörti allt sem sýslustörf snerti,
1861—62, í hans ábyrgt og umboti. Ur-
lausn 2. fyrstu spursmálanna, vil jeg yfirláta
þeim, sem kunnngri er þankagangi amtsins,
en jeg, en úr þritju spurningunni skal jeg
Jeysa at nokkruleyli. þ. Jónsson hcfir lika
fengit krúnuna kembda í máli þessu, þar sem
nokkur hluti af eigum hans var kyrrsettur 1867,
fyrir þessum 434 rd. 48 sk. og er í lögbaldi
ean, þat jegbezt veit. En þ. Jónsson hvarfl-
ati undan vængjaskjóli amtsins, einsogkunn-
ugt er ortit, og jeg fjekk þenna draug í arf ept-
ir liann ; en hann er einn af þeini 18, sem
oss þingeyingum hafa verib sendir, þessi síb-
ustu ár.
Hinum fornu Islendingum, fetrum vorum,
þótti engin frami í, at vega at vopnlausuni
mönnum; en timarnir breytast, og mennirnir
líka, því nú er þetta ortit allt á annan hátt
Vit Tryggvi stóíum bátir vopnlausir uppi á
þinginu í sumar, gegn þessari 14 etur 15 földu
atlögu amtsins, því vopn þau sem vit mund-
um liafa neytt, okknr til varna — nl þau gögn
og skilríki, sem málum okkar komu vit — voru
heima í hjerati okkar. En hjer fór sem opt-
ar, at sannleikurinn er næsta signrsæll, því
þau nrtu leikslokin á þingi, at kærur amts-
ins gegn okktir, voru álitnar ónierkar, met
samhljóta 24 og 25 atkvætum, og lúkum vjer
svo þessari sögu.
Jeg vona at hinn heitrafi ritstjóri Nort-
anfara, ljái þessum linum rúm ! blati sínu.
Gautlöndum, í janúarm. 1870.
Jón Siguitsson
„OPT FER SÁ VILLT SEM GETA SKAL“
Eptir sendimanni amtmanns Havsteins hafa
borist undarleg ort og kynleg nú fyrir skömmu
þegar hann fór um þingeyjarsýslu nortur á
Húsavík.
Hann sagti: at amtmaturinn hefti lagt
fyrir sig, at bera þingeyingum kvetju met
þeim ummæluin ; að nú lægi hann veikur,
og mundi þeim því bezt að heimsækjasig
á meðan, eins og Skagfirðingar hefðu gjört
Grími amtmanni urn árið, en það skyldu
þeir vita, að ef þeir kæmu, þá mundi
hann hafa til handa þeim baunir í hólknum.
Oi'tsending þessi er nokkut þungskilin, og
eigi furta þó margar getgátur sjeu um þat,
hver meining sje fólgin í henni.
þeir sem eru svangir og bjargarlitlir, gjöra
sjer von um at amtinu hafi borist til eyrna
fjárskatarnir hjer í sýslunni og bjargarleysit
og bágindin, og hafi því hlutast til um at fá
eitthvab af gjafabaunum til útbýtingar til at
setja svanga, og reka af sjer ámælit, at hann
liafi verit linur í sóknum met útvegur fyrir
amtsbúa sína, um einhvern hlut af samskotun-
um útlendu í fyrra vetur.
þá segja afrir, at amtmanninum muni nú
sjálfum farib at finnast mál komit til, at menn
gjöri sjer fert til lians, og bitji hann at slá
botninn hit brátasta í embættib
Hinir þritju ætla at amtmanninn sárlangi
til þess at vjer þingeyingar heimsækjum sig,
til at hjúkra at honum og hugga hann í ves*
öldinni, því honum muni finnast at vjer eig-
um sjer margt upp at unna, t a. m. þat sem
har.n gaf fulltrúum vorum í snmar þessi al-
ræmdu vegabrjef, milli 10 og 20 at tölu, og
8vo mörg önnur sviput notalegheit frá hans
hálfu.
þá ern enn hinir fjórtu sem eigi trúa því,
at ortsendingin sje frá Havstein amtmanni,
heldur frá þorsteini flbaunakonungi“, og muni
hafa ruglast í sendimanninum frá hvorjum
þessara höftingsmanna ortin voru.
Margar eru fieiri getur um þat hvernig
skilja eigi þráttnefnda ortsending. Væri hún
frá amtmanni, þykir mönnum frótlegt atfáat
vita hvata baunir þat sjeu, sem hann hafi í
hólknum sínurn, og hvert hann muni liafa ætl-
at at fagna oss þingeyingum met þeim. þoir
hinir sömu menn, segjast því leyfa sjer at
spyrja: Eru þat matbaunir eta mannskata-
baunir ? Eru þat baunir til lífs eta dauta ?
Ljósavatnshrepp 12. febrúarm. 1870.
þ G. Jónsson. Á. Benidiktsson.
(Stórutjörnum). (Stóruvöllum).
S. Kristjánsson.
(Bjarnastötum).
— Ritstjóri minn ! Langt er sítan ab jeg
liefi skrifat þjer til, og hefir þó margt borit
til frjetta á þessu ári, sem nú yfirstendur.^
Metal annars get jeg sagt þjer, at stjórnin
hefir sent okkur bjer fyrir austan Zeuthen lækni,
sem mönnum þótti mál á, og margir hlökkutu
mikit til at fá, en hann hefir reynzt oss svo
hjer, ab ekki var fyiir alþýtu til fagnatar at
flasa. Jeg hefi heyrt, at lækni þessi hafi gjört
sjer fert met sýslumanninum f Nortfjört, til
at skota hvert nokkub væri hæft í því, at þar
væri „fransós-sjúkdómur". I lerfe þcssari hafti
lækninn komit á 4 eta 5 bæi ; segir sagan
eptir honum, at harin liafi fundit fransós á
sjötugri eta áttiæ&ri kerlingu, sem þó aldrei
hafti út á skip komit, nje haft nokkra um-
gengni eta inök vit útlenda menn ; enn samt
viia menn ekki til, at lækni þessi hali leytast
vit at lækna kerlinguna eta rátleggja lienni
neitt, sem víst eigi hefir þuift, þar sem bún
hefir bæiilega lieilsu, nema hvat eliin beygir
hana. Enn fremur er sagt, a& lækninn hati á
ötrum bæ fundit fransós á vanfærri konu, og
mjög heilsulasinni, cn a& sögn fyrst eptir 3.
mánuti sent henni me&öl móii fransósnum, er
hún átti at brúka ; en þá hún’ fór at brúka
me&ölin, fannst henni sem hún ætla afe deyja,
og at 2 sólarhiingum litnum, er sagt ab hún
iiafi alib dautt fóstur, sein tját er afe hafi ver-
ib nærri fullaldra, en upp frá því hætti kon-
an at brúka metölin, en þó vife ýmsar aferar
tilraunir at miklu eta öllu nú batnafe. þat
er og sagt eptir iækni þessum, a& vífear muni
fransós enn í þessum Nortfirti; þó þatsje haft
fyrir satt, at f<5lk þar muni vera met beztu
heilsu. Einnig er þat á orfei, at fólki muni
þykja Zeuthen Ijettvægur læknir og fremur ó-
þýtur; og eigi at hugsa til a& fá hjá honum
neitt, nema peningar komi út ( hönd, ebur á-
reitanleg innskript Jeg held því megi segja,
eins og þar stendur: „Silfurkerin sökkva í
sjó en so&bollarnir fljóta“, í samanbur&i vit þá
fyrrverandi lækna, sem vit höfum haft hjer
Ausifirfeingar.
Oimstöfeum í Noitfirti 20. janúar 1870.
Bjarni Stefánsson.
HVAÐ VERÐUR IIJER GJORT FYRIR
KVENNFÓLKIÐ ?
þegar menn líta í bók þá, sem heitir
„skýrslur um landshagi á íslandi*,
sjest þat metal annars, a& á ári liverju er
varit rúmum 20,000 rd. til menntunar unguin
mönniun hjer á landi, í latínuskólanum, presla-
skólanum og læknaskólanum. þetta má heita
mikit fje í jafn fámennu og fáiæku landi sem
Island cr. þess ntan cr þat alkunnugt, a&
margir einstakir menn hafa fyr og sftar nofit
meiri og minni fjárstyrks til at afla sjer ým-
islegrar menntunar erlendis. Allt þetta fje
hefir verife veitt, og er veitt, af opinberum
sjó&i. En nú vita allir, at eigi er þetta nema
nokkur hluti alls þess fjár, sem til þess þarf,
a& hinir ungu menn, sem til menntunar eru
settir, geti náb því fyrirsetta takmarki ; þó
„hit opinbera“ leggi mikit fje fram í þessar
þarfir at sínum hluta, þá er hitt svo mikit
sem einstakir menn þ. e. foreldrar, vandamenn
eta vinir o s. frv. ver&a þaratauki at
leggja í sölurnar, a& þat nemur mörgum þús-
undum dala á ári hverju. Bæti hife opinbera
og einstakir menn sýna þannig lofsvert kapp
í því, og leggja fram ærife fje til þess, at hin
uppvaxandi kynslót ungra manna, geti fengit
þá menntun, sem nokkurnveginn samsvarar
kröfum tímans og þörfum þjótarinnar.
En úr því þessu er nú þannig varit, þá
má þat virtast því óskiljanlegra, a& í hinu
sama landi, þar sem svo m i k i fe er gjört til
þess at mennta syni þjótarinnar, þar skuli
svo lítit vera gjört tii þess afe mennta dæt-
ur bennar.
Hvat veldur þessu ? Eru dætur vorar eigi
færar um, at taka meiri menntun, en þær al-
mennt fá ? Eru þær eigi þess vertar, afe til
menntunar þeirra sje kostafe ? Eta er þat
nóg, a& nokkut sje lagt í sölurnar fyrir syn-
ina eina, hvat sem dætrunum lí&ur?
Mjer kemur eigi til hugar, at sá sje nokk-
ur, er neiti því, at dætur vorar sjeu eins vei
úr garti gjörtar af skaparans hendi eins og