Norðanfari - 26.09.1872, Blaðsíða 2

sínni mætti færast sem næst því, ab líkjast þessum fyrir-
mynduni, þessir hinir gó&u og lítt e&a ekki göllu&u sálmar
eru eins og ný bót á gamalt fat; og einmitt hin mikla inn-
byr&is ósamkvæmni bókarinnar hefir mest og bezt orfeib til
þess, ab benda huga manna til nýrrar og fullkomnari endur-
sko&unar á hcnni. f>aí) er nálega ótrúlegt, hve mikil ósam-
kvæmni fyllir bókina. þótt þa& sje a&alstefnan a& heila og
fága hi& eldra, þá eru samt þeir sta&ir allt of margir, þar sem
rjettnefndur óhro&i hefir hasla& sjer völl í bókinni. þa& er
öldungis óskiljanlegt, hvernig síra Stefáni, sem margt hefir
farist vel og sumt prý&ilega, hefir aptur sumsta&ar alveg
brug&ist bogalistin, svo a& hann hefir útiloka& eitt og
anna& úr eldri bókinni, er menn samhuga sakna, og sem
hefir óneitanlega mikla yfirbur&i yfir margt hva& af hinu
sem inn í bókina hefir veri& tekiB. þetta er hægt a&
sanna ; en hva& bí&ur sinnar stundar.
þó vil jeg víkja or&um a& hinni annari vi&báru, a&
andagiptin hljóti a& missast um lei& og róia& sje vi& sálm-
unum. Yíst veit jeg þa&, a& svo má fara óþirmilega me&
eldra gu&sor&, a& andinn glatist; en til er a&ferfe, sem ekki
ni&ur brýtur heldur vi& reisir, ekjri upprætir, heldur plant-
ar og vökvar. Hvort tekist hefir a& finna þessa a&fer&
f eptirfylgjandi endureko?unar reglum, þa& veit jeg ekki
mefe vissu ; en svo miki& vil jeg segja ab bók, samin
eptir þeim reglum, sje betri en sú, sem vjer nú eigum.
Og þó hægra sje um a& tala, en í a& komast, a& laga
bókina samkvæmt reglum þessum, þá get jeg ekki sje&,
a& neitt verulegt geti verib á móti því, a& andríkustu og
or&högustu menn þjó&arinnar reyni til aö lagfæra vora
gömlu og gó&u sálma eitthvab líkt því, sem rcglurnar
fara fram á, og hætti þar til, sem síra Stefánþraut; því
óneitanlega hefir hann gjört byrjunina, a&mörguleyti vel, en
enganvegin framhaldib verldnu til hlítar. Nokkrir menn,
sem hafa þegar lagt hönd á verkiö, hafa komi& sjer sam-
an um áfcur nefndar endursko&unarreglur og hljó&a þær
þannig:
REGLUR
fyrir endursko&un sálmabókarinnar.
1. Atidinn rá&i fyrir bókstafnum, allt hva& bókstafurinn
ekki alveg dey&ir, annafc hvort fyrir óhæfileg or&a-
tiltæki e&ur óhæfileg braglýti, en þar sem annafc-
hvort þetta á sjer sta&, skal reyna a& lagfæra gallana.
2. A& því er óhæfileg or&atiltæki snertir, þau er lei&-
rjetta þarf, þá geta þau ýmist verifc fólgin í styrfcri
og óljósri or&askipun, í verulegum bögumælum, ell-
egar í daufri, kjarnalausri og reikullri — e&a þá al-
veg skakkri meining or&anna.
3. A& því er snertir óhæfileg braglýti, þau er iei&rjetta
þarf, þá geta þau ýmist verifc fólgin í skakkri söng-
áherzlu, í skakkri ljó&stafa setningu, í skakkri rím-
un í enda hendinganna, og loksins í ofmörgum ell-
egar offáum atkvæ&um í hendingu.
4. Ilva&a höfundur sem í hlut á, daufcur efca lifandi,
meira e&a minna skáld, þá skulu sálmar hans ekki
undan þegnir hæfilegum lagfæringum. f>ó skulu þjófc-
kunnir og andríkir sálmar sæta talsvert vægilegri
breytingum, heldur en þeir, sem mi&ur eru kunnugir
og ekki eins andríkir í heild sinni. Einkum skulu
passíu-sálmar, sem sungnir eru og sungnir ver&a ó-
breyttir um föstu-tímann, ekki sæta nema a& kalla
óhjásnei&anlegum smá breytingum, ef nokkufc yrfci
tekiö úr sálmum þessum.
5. Engan veginn skal binda sig til hlítar vi& efnislega
e&a bragarlega galla sálmanna , þannig a& öllu sje
hrundib, sem a& mætti finna, og skal a&eins fara svo
langt í hvorutveggja, sem tök eru á a& breyta megi,
án þess andinn dofni; me& sjerlegri varkárni skal
breyta or&askipun, þá er rafca skal oríum cptir siing'
legri áherzlu, og gjöra sjer allt far um, a& or&askrp'
unin ver&i sem e&iilegust þ. e. ekki óe&lilegri en svö>
a& ma&ur geti hæglega vanizt vi& breytinguna °o
og au&sætt þyki, a& þeir, sem ekki þekktu sálminpi
mundu ekki ver&a varir vi& óvi&kunnanlega orfcarö&'
Meira far þarf a& gjöra sjer um, a& láta ekki áherzl'
una lenda á endingum, einkum sjeu þær opnar °S
Ijettar, heldur enn ef a& áherzlan lendir á seinnS
stofni sainsetts or&s, þó slíkt skulr einnig lagast, ^
föng eru á. Hva& Ijó&stafi snertir, er lang-æskilegas'
a& þeir géti verib á þungri samstöfu; þó sje Þ3^1
engan veginn frágangssök, a& þeir sjeu á Ijetturn
samstöfum e&a jafnvel á seinna stofni samsettra or&av
ef fyrir vel gófcu er a& gangast a& ö&ruleiti; en á'
fært er, a& Ijó&stafir sjeu engir, og íllfært á tveim°r
samstöfum, sem standa livor hjá annari.
J>ó skakkt sje rímafc í enda hendinganna, skal þa^
ekki hrinda gó&u versi, nema því meira kve&i a&.
6. Svo vægilega sem fara skal me& sálmana, einku®
bina kunnugu og andríku, svo grandgæfilega skal
hins vegar leitast vi& , a& gjöra vi& hvort einast*
or&, sem lagfæra má, án þess andinn dofni, lipur&'
in sker&ist, eöa nein fegurfc missist um lei&.
7. f>eir sálmar og vers, sem anna&hvort vegna stórra
óbætanlegra galla á vissum stö&um, e&a vegna al'
gjör&rar andlegrar megurðar ekki þykja hæfir, skuln
útilokast úr bókinni.
8. þeir sálmar e&a vers, sem anna&hvort án breytingafi
e&a me& breytingum, ættu þa& skilib a& var&veitasþ
hvort sem eru útilátnir sálmar og vers úr hinni eldrr
sálmabók, e&a þá finnanleg í eldri e&a nýrri sálma-
söfnum, skulu leitast uppi og setjast í sálmabókina;
vandlega yfirlitin; einnig skal lerta gó&ra nýrra sálma
hjá líklegustu nú lifandi skáldum.
9. A& því leyti sem skakkt hefur verifc ort undir löguruj
þannig a& hendingar eru í rauninni lengri en lögiu
leyfa, þá sje þa& regla, a& lagfæra smáar lagaskekkj'
ur, t. a. m. í seinustu hendingum laganna, „Hei&lir
sje Gufci himnum á“ og „Gæ&skuríkasti græ&ari minnw>
og „Á Gu& a!leina“, þar sem einni samstöfu er gjarn'
an ofaukifc. En þar sem slík lagaskekkja er mikilf
svo sem er í laginu „.Jesú Kristí þig kalla eg
skal sitja vi& þa& sem komi& er, me& þvf a& slí^
breyting mundi breyta um of mörgum gó&um versu®r
eldri og ýngri, og hneyxla í söngnum alla þá, sen>
ekki kynnu hib upprunalega lag, og skal því bæta
vi&eigandi nótum inn í lagifc, sem heita má orfci^
innlent í þessari mynd, me& því a& þannig hefuf
undir því ort verifc, frá því fyrir daga vors a&a*
sálmaskálds.
101. Flokkaskipun hinnar eldri sálmabókar skal breyfa>
efsvo þykir betur fara, og ílytja sálma á milli flokk'
anna cptir því sem þurfa þykir.
11. f>egar hinir vissu menn, sem takast á hendur endnf
skofcun sálmabókarinnar, hafa eins og þeir geta bezb
unni& hver a& sínurn kafla hennar, og hreinskiifa^
hver sinn part, skulu þeir allir koma á einn sta®»
sameiginlega yfirlíta allt verlti&, koma sjer satn®15
um breytingar, ef þurfa þykir, og loksins gjöra rá&'
stöfun fyrir, a& bókin ver&i búin til prentunar,
komist á framfæri á þann hátt, sem bezt þykir henta'
Um þrifcju vi&báruna get jeg verifc fá or&ur, þá
báru, a& bókin munj. aldrei verfa fullkomin, svo e
megi a& henni. finna. þessi vi&bára er ckki nema &Je
•N AU
góminn einber. Hver lifandi ma&ur getur búist vi&>
mannaverkia vcr&i fullkomin og a& engu leyti útáset11