Norðanfari - 12.11.1872, Blaðsíða 2

■—114 —
fyrirtakib í þessnm fallega rósaknút. því enn þótt hanu
sje kominn af einhverri hinni beztu ætt á Islandi, og jafn-
vel þó honum, sem me&algöngumanni í miilum stjórnar-
innar og Islendinga, hafi bobizt hift hentasta færi til ab
hjálpa landsmönnum sínum, þá hefir hann þó víst unnib
voru máli meira ógagn en nokkur annar. þab hefur því
ásannazt, a& stjórninni hefir eigi missjezt um manninn,
þar sem hún kaus hann til þess, „a& reyna a& skrifa
þa& á bló&uga bakhluti Islendinga, a& þeir
sjeu Danir“. En hann haf&i og afiab sjer töluver&rar
kunnáttu í þessu tilliti, sem margra ára embættisma&ur f
Sljesvík og dyggur flytjandi hins sanna fagna&arerindis
Orla Lehnranns Hann var sendur til Islarids, sem stipt-
amtma&ur, 1865, þá er sterk hreifing var komin á stjórn-
arskipunarmálib, og áhugi manna hinn mesti í því efni.
þá batt líann strax lag sitt vi& nokkra þá menn, er öf-
undubu herra Jón Sigurísson, forvígismann hinnar íslenzku
þjófcar, og var ekki svo óheppinn í þeirri tilraun sinni,
a& raka nre& því eld a& köku stjórnarinnar. þetta nota&i
amtmafcur I'insen sjer næsta kænlega. Auk þess sem hann
liaffci me& sjer hina konungkjörnu iylgifiska og nokkra af
óvildarmönnum Jóns Sigurfssonar, reyndi hann og til a&
draga blö&in í danska þjónustu, og vegna ýmsra atvika
leit svo út um hrí&, sem honum mundi þetta takast vi&
eitt hi& heizta bla&i&j en þá Ijet rödd þjó&arinnar til sín
lteyra, svo ritstjórinn, sem aldrei hefir veri& har&ur a&
halda á móti sfraumnum, var& a& snúa vi& bla&inu. Bá&-
ir hinir persónulegu öfundarmenn Jóns Sigur&ssonar á al-
þingi ur&u þa&an rækir hvor eptir annan me& óþokka og
óvirfcing þjófcarinnar. — þegar alþingi hafna&i hinu ótæka
frumvarpi stjórnarinnar 1865, þá var stiptamtma&ur Fi n-
sen bo&a&nr til Ðanmerkur vori& 1867, og þar samdi
hann a& því sinni ásamt me& hinum þá veranda dóms-
málará&herra Leuning hi& a&gengilegasta stjórnarfrum-
V’varp, sem nokkru sirani hefir verið lagt fyrir alþingi
cnda var frumvarpi þessu mjög svo Ijúflega tekib af þing-
inu meb Jón Sigur&sson í broddi fylkingar. Konungs-
fulltrúi hjet þá því, a& mæla sem bezt rneb hinum fáu breyt-
ingum alþingis hjá stjúrninni; hann (Finsen) lýsti því og
hátí&lega, a& alþingi heffci samþykkjandi vald í
stjúrnarskipunarmálinu, og a& konungurinn
vildi eigi oktroyera (valdbjúfca) nein nýstjúrn-
arskipunarlög handa fslandi án samþykkis al-
þingis (Alþingistí&. 1867, I, 802). þá húf hann Jón
Sigur&sson til skýanna og dróg eigi af því, a& fósturjörb-
in ætti honum mikib a& þakka fyrir tillögur hans og
me&algöngu. En Adam var ekki lengi í Paradís! lííkis-
þingib undir forustu Orla Lehmanns, sem kúga vildi
hvert þjó&erni, nema einungis hi& aldanska, deyddi frum-
varpib til fulls og stofna&i til hins spánýja frumvarps
1869, sem stjórnin bjóst vi& a& hafa fram, eptir þa& a&
hún me& ólögum haí&i rofib alþingi og bo&i& til nýrra
kosninga svo seint og me& slíkri launung, a& hún haífci
gúfca von um, ab geta bægt riddara fslands, hinum snjalla
formælanda þjd&arinnar Jdni Signr&ssyni, frá þingsetu.
Nú skyldu menn ætla a& herra Finsen hef&i færzt und-
an konungsfulltrúatigninni a& þessu sinni, þar sem stjúrn-
’n (jafnvel þó hún hef&i til þes3 enga heimild í þessu
máli) haf&i tekib af iífi þa& frumvarp alþingis, sem
hann haffci samþykkt, og þar á ofan þa& frumvarp, sem
hann haf&i sjálfur [ fyrstu smí&a&. Nei, ma&urinn hefir rúm-
gú&a samvizku, svo hann getur haft endaskipti á sann-
færing sinni a& bofci stjdrnarinnar. Af því leiddi þa&,
a& hann hifc sæla ár 1859 hjelt fram sko&unum, öldungis
gagnsiæ&um þeim, er hann haf&i haft 1867, og reyndi
jafnvel til ásamt hinum hei&arlega ö&rum konungkjörna
Jþingmanni a& iiæma Jón Sigur&sson út úr þingsalnum,
en sú tilrann var& til elnkis, sem vænta máttl. Ilanu
gekk nú 1869 me& öllu í móti þeim hinura skýru heit-
or&um sínum, sem hann 1867 haf&i gefib í nafni stjórn-
arinnar og konungs. Fyrir því hefir hann misst allfc
traust í landinn og vottab sig a& eins sem þann
embættismann, sem sambo&inn er lauslyndrí
og ómerkri stórn. - Me& því 6 hinar konungkjörntt
brú&ur eru eigi annab en betri eíur lakari útgáfur af kon-
ungsfulltrúanum þá skal jeg nú hafa um þær sem fæst or&.
Nr. 1. er forseti í landsyfirrjettinum J>. Jónasson,
hin efsti dómari landsins, er mefcal annars hefur veri&
landsmönnum sínum innan handar me& því, a& standa af
alefli í móti stofnun lagaskóia handa embættismönnum í
landinu sjálfu. Me& tilliti til stjórnarmálsins er mælt a&
hann á heima fundi hjá biskupinum hafi sagt, a& frum-
varp stjórnarinnar væri óhafanda, enda gengi hann og a&>
því vísu, a& hiriir þjó&kjörnu þingmenn mundu hafna
þvi og svo ættu þeir a& gjöra, en sjálfur ætla&i hann þó
a& grei5)a atkvæfci meb stjórninni á þingi, af því hanu
væri konungkjörinn
Ni. 2. Bergur Thorberg, amtma&ur og eptirlæt-
isbarn stjórnarinnar. Hann er lakur kandidat í iögfræ&i
og var 1865 settur sem amtma&ur í Vesturamtinu, jafn-
vel þó nokkrir aldrafcir og hei&vir&ir embættismenn me&
fyrstu einkunn sæktu um embættib, en hann fylgdi líka
stjórninni á þingi í færu og ófæru, og þá !ei& ekki heldur
á löngu, áfcur enn hann fjekk embættifc, Hin sífcasta þjón-
usta sem hann hefur látib stjórninni f tje, var sú tílraun
hans, að gjöra herra J. S. rækan af þingi (1869) sökuin
einhverra íormgalla, er vera mundu á kosningu hans, en
honum fór svo ófimlega og þetta hi& úþokkalega bragfc mælt-
ist svo illa fyrir bæ&i utan þings og innan, a& hann treyst-
ist ekki einu sinni sjálfur a& greifca atkvæfci me& sinni
tiilögu : en stjórnin vissi og ab umbuna hinum röskva
riddara sinum me& krossi dannebrogsor&unnar.
Nr. 3. Jón Hjatalín, landlæknir á íslandi, Ieik-
ari þingsins, hefir lengi átt votu a& venjast, enda eru nií
ræ&ur hans or&nar svo fullar af vatni, a& enginn gefur
þeim gaum, nema til þess a& henda gaman a&r honum.
Jeg skal Iofa mönnum a& heyra svo litla glepsu: Bj01Iu
fer aptur, og þa& ætla jeg sje einkum af þeirri ástæ&u,
a& svo lengi hafa þeir menn rá&ib yfir landi þessu (ís-
landi), sem eigi hafa þekkt þa&, og kunna eigi, a&brúka
krapta þá, sern landifc hefir a& bjú&a“ — og nú er hann
hefir rausab h'eil miki& um þab, ab stjúrnin sje VÍ8 til aö
leggja toli á hinar helztu vörur, semúteruflutt-
arl úr landinu, heldur hann áfram á þessa leib: — „Hver
veit nema ríkisþingið fái þennan þanka (nl. a& leggja á
oss tollinn), [og þá gjör&i þa& alveg rjett, því vi& eigum
þa& sannarlega skilifc; því mjög hefir oss fari& aptur
sí&an á dögum forfe&ranna" (Alþingistífc. 1869, I, 777—
778). Sannarlega er hún afbragfc, þessi hugsun, a& land-
inu hafi farib aptur, af því þa& hafi verifc há& ann-
arlegu valdi, sem eigi hafi haft vit á a& fara me& þa&,
og fyrir þá skuld skuli þa& nú vera rjett, a& leggja
á þa& tolla og varpa hinum íslenzku málum undir ríkis-
þingifc, þa& er a& skilja, undir útlenda stjórn, sem'*
me& öllu er ókunnug högum landsins! A& ö&ru leyti
fylgir Hjaltalín stjórninni, þar sem til atkvæ&a kemur í
öllum þingmálum.
Nr. 4. Jón Pjetursson, dómari I hinum íslenzka
landsyfirrjetti. Um hann er lítifc eitt a& segja, því hann
er varkárasti mafcur, svo hann hættir sjer sjaldan út á
hálku, og er víst frjálslyndur a& náttúrufari, en atkvæ&í
grei&ir hann me& stjdrninni.
Nr. 5. Pjetur Pjetursson, hiskup yfir Islandi.
Vi& hann er þa& a& vir&a, a& hann, eptir því sem heyr-