Norðanfari - 21.12.1872, Blaðsíða 4

— 128 —
fjelagsins 1843 komist ab líkri niSurstöfiu, Vjer viljutn
nú ab vísu játa, aí> álnar virtib í þessum reikningum sje
oflágt reiknab meöalálnarviríii þessa tíma, en aptur er hægt
ab sanna me& reikningi, a& meial karlmannsfæ&i, hvort
heldur er til sjós e&a sveita, reiknab til peninga eptir nú-
gildandi ver&lagi, nemur ei meir enn 33 til 36 sk. um
daginn, me& kaffi einusinni á dag. Nú vita allir a& búk-
námsmenn þurfa minni og ekki eins kraptmikla fæ&u og
vinnumenn og þessvegna þykir mega álykta a& fæ&amegi
skdlapilt fyrir 2 mrk. um daginn. Enda sýnir þa& sig,
a& Reykjavíkingar hafa eigi haft alllítin hag á matsölunni,
þar sumir húsfe&ur hafa haft mikinn stu&ning afhennitil
forsorgunar sín og sinna. þetta sannast og ennfremuraf
því, a& þeir piitar, sem haft hafa kvöld- og morgunver&
hjá sjálfum sjer, hafa me& því spara& 20—30 rd. fyrir
skdlaári&.
Hva& er þá nú til rá&a til a& losast vi& þessa ein-
okun? þa& sýnist eina rá&ifc, a& hverfa til hins forna-
fyrirkomulags og fá settan Oeconomus vi& skdlann , því
þetta gafst vel vi& hina fornu skdla á Skálholti, Hdlum
og Bessastö&um, og þa& er e&lilegt, a& sá, sem hefir
marga t. a. m. 20—30 í mötuneyti, getur selt kostinn d-
dýrri en sá, sem ekki hefir nema einn e&a tvo. Ef rá&-
deildarma&ur ætti í hlut, sem eins og a&rir sjávarbænd-
ur hjeldi vinnumenn og ljeti þá afla fisks á vetrum og
smjörs á sumrum; þá er ætlandi, a& hann eptir framan-
sög&u, gæti sta&i& vi& a& selja kostinn 100 rd fyrir skóla-
árife. þessu mætti strax koma á me& þeim hætti, a& t.
a. m. Nor&lirigar og Austfir&ingar, sem pilta eiga í skdl-
anum, sameinu&u sig um þa&, a& fá einn mann til aö
taka alla pilta nor&lenzka og austfirzka í mötuneyti og
þjdnustu. Ættu vi&komendur, sem fengju því viö komi&,
a& grei&a honum smjör og skur&arfje eptir því sem hann
þyrfti me& og me& því ver&i, sem færi a& samkomulagi,
eptir þvf hvafe hann reikna&i kostinn, og mætti þa& vera
ákve&ife, a& hann sleppti sætsúpum og útlendu kryddmeti,
sem sjálfsagt hefir ekki hækka& alllítib verfci& á kostinum
í Reykjavík; því þafe er í engu tilliti ávinningur, a&
smekkur þessa flytjist upp í sveitirnar; en vi&hafa d-
breytt^íslenzkt mataræ&i, svo sem kjötsúpur, grauta, fisk
og braufe, eins og á Bessastö&um, sem mönnum á upp-
vaxtarárum er hollara og á betur vi& þá, sem á eptir eiga
a& lifa sveitalífi.
Sá, sem vildi takast þetta á hendur, þyrfti í Reykja-
vík a& eiga hús e&a stdran bæ og hafa rá& til a& heyja
fyrir tveimur e&a þremur kúm.
þa& er nú enganveginn meining vor, a& menn ein-
hindi sig vi& 100 rd. heldur a& sanngjarnt samkomulag
komist á, því þa& er mikili munur á 100 og 150rd. og
þa& er sannfæring vor, a& þó matsalinn ekki þættist geta
sta&ife vi&, a& selja kostinn fyrir 100 rd., þá gæti hann þd
me& ábata selt hann miklum mun minna en hann nú er
seldur í Reykjavík, og þjónusta þyrfti varla a& fara fram
úr 4 rd., þegar piitar legg&u sjer til skæ&askinn, sem þeir
gætu ví&a a& fengi& flutt nor&an að á haustin.
þeir piltar, sem vildu, ættu a& hafa hjá sjálfum sjer
kvöld og morgunverð; gætu þeir hjá matsalanum fengi&
leigt herbergi til a& matast í og geyma föng sín, og hin-
jr eidri og rá&deildarsamari ættu a& hafa hina yngri í skjdli
sínu. þetta hefir verife vani stúdenta vi& háskdlann og
væri því líklegt, a& skólapiltar Ijetu sjer þa& eins vel sæma.
Allmargir gætu fengife kindur og smjör heimanafe, en hin-
ir, sem lengra eru a&, gætu fengið þa& keypt eptir undir«
lagi a& vorinu. Vjer höfum vitað piitinn komast vel af
me& kjöt af 2. sau&um, 5. f. smjörs og td. af rúgi og
nemur þetta hjer um bii 24 rd., en me& kaffi og þóknun
fyrir húsnæ&i yr&i þa& í mesta lagi 40 rd.
Væri nú einhver Nor&lingur sá, sem gjörast viidi mat-
saii og í því skyni flytja sufeur, sem reyndar væri æski-
legast, þá gæti hann sagt til sín í „Nor&anfara“, en til þess
yr&i hann a& vera þeim efnum búinn, a& hann gæti keypt
sjer hús e&a bæ í Reykjavík, húsbúnafe og áhöld þau
er með þarf. En væri einhver í Reykjavík, sem takast
viidi þetta á hendur, þyrfti hann ei annað enn auglýsa
þa& í „þjd&dlfi“, a& hann gæfi kost á, að taka vissa pilta-
tölu í kost og ákvæ&i jáfnframt hvað hann minnst vildi
scija kostinn.
Ættum vjer a& benda á einhvern Reykjavíking, sera
menn gætu borið traust til í þessu tilliti og væri ætlandi
að leysa þa& vel af hendi vildi jeg helzt nefna til hrepp-
stjóra Bjarna, er áfcur bjd á Esjubergi, en nú er orfcinn
búfastur í Beykjavík, og viidum vjer því skora á hann
a& gjöra uppskátt, t. a, m me& augiýsingu í „þjó&dlfi“, hvort
hann gæfi kost á þessu og þá hjer um bil með hva&a
kjörum. (Framh. sí&ar).
— f fyrra vetur, þá 3—4 blaö af 24 árg. „þjd&-
ólfs“ barst hingafe nor&ur og jeg las þar á bls. 14 15,
grein steinhöggvara og múrara R. Sverrissonar um, „Ráð
vi& brá&apest í fje á Islandi“, en pestin þá búin a& drepa
hjá mjer yfir 20 kindur, þótti nijer vert a& reyna hið
nýja rá& á kindum, er enn kynnu a& sýkjast hjá mjer,
enda leið eigi á löngu á&ur tækifæri gæfizt; en jeg var&
a& tvöfalda inngjöfina ofan í hverja fullor&na kind til þess
a& hrifi ; me& þessu mdti tókst mjer a& lækna 7 kindur,
4 fullor&nar og 3 lömb , og þa&anaf drapst ekkert úr
pestinni hjá mjer. A Bakka næsta bæ vi& mig, ur&u og
5 kindur me& sama mdti lækna&ar, og hjá mjer, og þar
drapst heldur ekkert eptir þa& úr pestinni. I hvert sinn
þá jeg var búinn a& Uoma ofan í kindina inntökunni , 2
spónum af hrátjöru og 2 spdnum af srnámuldu matarsalti,
vel brærfcu saman, helti jeg á eptir ofan í skepnuna gó&-
um sopa af hreinu nýnijólkurvolgu vatni, til a& skolainn-
an munninn á henni og kverkarnar. Strax a& þessu
loknu fdr kindin a& jeta, væri hcnni bo&ife hey, e&a bíta
væri hún látin út á gras. Sje tjaran eigi vel þunn í e&li
sínu efca þykka af kulda, þá er betra a& velgja hana á&-
ur saltife er hrært saman vi& hana. Á mefcan kindin er
ósjúk, þá held jeg, afc sirin sjrdnninn af hverju, tjöru og
salti, sje ndg til afc verja hana pestinni, en sjái á kind-
inni e&a hún sje or&in veik, þá þarf inngjöfin sjálfsagt afe
vera 2 spænir af hvoru, tjöru og salti. þa& er meining
mín, a& þegar á haustin eptir göngur, þyrfti a& gefa öllu
fje inn, er á vetur ætti a& setjast, og aptur seinna, eptir
sem ve&uráttu og jarflægi væri háttab , t. a, m. því
fyrr, væri hjelur, storkur efca áfre&ar. Yfir höfuð ættu
menn a& kosta kapps um, a& fjeð sætti sem minnstum
hrakningum e&a illri me&ferð, og einkum þá menn heyra
a& pestin sje farin a& ganga, því hún mun opt kotnin í
skepnuna fyrri enn á henni sjer.
Litluhlíð í Skagafjar&ardölum 1872.
Olafur Gufcmundsson.
TÍMARITIN í NORÐURAMERÍKU.
Eptir því sem eitt af blö&unum í Chicago skýr&i ,frá
í vor sem leið, komu þá út í Bandaveldunum í Nor&ur-
amerfku 5,846 blöð og tímarít. Af þessum bla&asœg
koma út daglega
þrisvar í viku .
tvisvar í viku .
einu sinni í viku
tvisvar í mánu&i
574,
107,
115,
4270,
99,