Norðanfari - 04.01.1878, Blaðsíða 2

— 2 —
Kr. a.
Keynistaðarklaustur .... 519 33
Glaumbær 1586 64
Mælifell 1034 85
Goðdalir 647 60
Miklibær og Flugumýrarsókn 1060 60
Hólar með Hofstaðasókn 961 00
Hofsping á Höfðaströnd 822 29
Fell í Sljettuhlíð .... 605 96
Barð 1037 98
Knappstaðir 282 20
Ríp ........ 386 29
13 prestaköll samtals 9907 50
Hvert að meðaltali 762 12
Eyjafjarðar prófastsdæmi:
Hvanneyri 528 89
Kvíabekkur 743 43
Tjörn í Svarfaðardal og Upsir 1138 62
Vellir , . 992 14
Stærriárskógur 452 35
Möðruvallaklaustur .... 1167 16
Bægisá og Myrká .... 1073 58
Glæsibær ...... 846 98
Hrafnagil (Akureyri) 1844 81
Grundarping 672 45
Mikligarður ...... 509 16
Saurbær 841 25
Miðgarður í Grímsey 291 90
13 prestaköll samtals 11102 72
Hvert að meðaltali 854 06
Suðurpingeyjar prófastsdæmi: •
Laufás 1172 58
Höfði ....... 637 18
J>önglabakki ..... 371 06
Háls í Fnjóskadal .... 875 83
;J>óroddstaður ..... 733 73
Lundarbrekka 477 41
Mývatnsping 554 79
Grenjaðarstaður ..... 2087 98
Múli og Nes í Aðaldal - . 1290 35
Helgastaðir ...... 686 20
Húsavík 594 65
11 prestaköll samtals 9481 76
Hvert að meðaltali 861 98
Norðurpingeyjar prófastsdæmi:
Garður í Kelduhverfi . 488 41
Skinnastaðir ..... 658 39
Presthólar ...... 636 41
Svalbarð 962 48
Sauðanes 1958 37
5 prestaköll samtals 4704 06
Hvert að meðaltali 940 81
öllu. J>á sagði Yermundur: „Veiztu ekki
heillin min! um jarðirnar hans Gríms og
búið, sem J>órhalli eríir allt? Er það eigi
ólíkt eða hann Dagur, tekinn af vergangi
og hver veit um ætt hans, og á ekki áln-
arvirði, nema pað sem jeg hefi snarað að
honum stöku kind!“ „Við erum nógu rík,
Vermundur minn“ sagði hún, „parf Ljótunn
okkar aldreigi meira með; á mestu stendur
hvornig maðurinn er, hvað sem auðlegð líð-
ur“. Eptir pví sem pau töluðust lengur
við, fór karl að linast, og sögðu menn að
Ólöf mundi liafa komið sinu máli fram og
snúið huga bónda sins til skynsemdar, eins
og henni hafði ávallt unnizt áður, ef þór-
halli hefði eigi komið sjálfur til kvonbón-
anna í sömu andránni, prúðbúinn og pá
hinn kurteisasti. Eáliga var honum tekið
og sögðu menn Ljótunn hefðí dregið sig í
hlje, en móðir hennar sagt, að dóttir sin
væri vesæl. fórhalli bað pá Vermund tala
við sig einmæli og hjeldu menn liann hefði
fært honum í hendina, eitthvað af kringl-
óttum, pvi opt var karl hýrleitari yfir kistu
sinni, eptir en áður, og vílaði eigi fyrir sjer,
|>annig voru árið 1870 í Norðlendinga-
fjórðungi eður Hólastipti lnnu forrta alls
55 prestaköll, er samtals voru metin hjer
um bil 47,263 krónur og verður hvert
prestakall í pessum landsfjórðungi eptir pví
að jafnaðartali 859 kr. 33 aurar.
Kirkjur voru 97 en manntalið 20,334,
komu pannig að jafnaðartali lijer um bil
210 manns á hverja kirkju, en 370 á
prestakall hvert.
Skipti menn tekjum prestakallanna í
fjórðungnum jafnt niður á fólkstöluna,
koma 2 kr. 32 aurar fullir á nef hvert..
J>ó prestaköllin sjeu talin 55, pá pjón-
uðu peim 1870 ekki nemá 49 prestar, og
hefði eptir pví hver peírra átt að fá i tekj-
ur til jafnaðar 964 kr. 55 aura.
(Framh. síðar).
Brjef úr Fnjóskadal.
J>ú munt einhverntíma hafa mælst til
pess við mig, að jeg ritaði pjer eða Norð-
anfara pínum nokkur orð um sveitina mína,
og mun jeg hafa heitið pjer að reyna petta.
Ætla jeg nú sje mál komið að efna petta
heit, jafnvel pó jeg finni, að jeg eigi geti
ritað svo um petta efni, að fróðleikur sje í-
En pótt margt pað, er sagt verður um sveit
mína, megi einníg segja um nokkrar sveitir
á 1M orðurlandi, kann pó eitthvað pað að
vera um hana að rita, er einhverjir landa
minna hafi gaman af að heyra, og pví vil
jeg sem fiest til tina viðvíkjandi sveitarhög-
um og sveitarháttum.
J>egar maður í björtu veðri er stadd-
ur á nyrðri brún Vaðlaheiðar, sjer maður
fjöll pau er afmarka Enjóskadal, og jafn-
vel Hálshrepp allan, og sem öll liggja að
mestu rjett í norður og suður. Að vestan
er Vaðlaheiði út að Víkurskarði, paðan
Draflastaðafjall út að Dalsmynni, síðan
vesturfjöll Flateyjardalsheiðar og Flatyjar-
dals. Að austan er Vallnafjall og Háls-
hnjúkur út að Ljósavatnsskarði, en paðan
af er fjall eitt kennt við bæi pá suma, er
undir pvi standa allt út að Gönguskarði, er
liggur andspænis Dalsmynni til köldukinn-
ar í Ljósavatnshrepp, paðan frá eru aust-
urfjöll Flateyjardalsheiðar út að sjó. Lengd-
sveitarinnar frá fremsta bæ í Fnjóskadal
að yzta bæ á Flateyjardal er eptir vegi
9 2/3 mílur, en beint af augum, eða eptir
sjónhending, má ætla að sveitín sje 1/«
styttri en vegurinn, eða nál. 8 mílur; með-
albreidd mun hjer um bil */4 mílu, og mun
að kaupa j arðarhundrað ef byðist. Hvað
sem öðru leið, sat J>órhalli parna heila viku
og spjallaði við Vermund um jarðir sínar
og búskap hjá honum. Mátti Ólöf eigi
minnast á pig meðan svo stóð. Og aldrei
fór J>órlialli fyrri en daginn eptir að pú
komst heim úr fjárleitinni löngu, og hann
hafði loksins fengið vilyrði um Ljótunni hjá
fóstru pinni. En svo sagði vinnumaður
fóstra píns mjer, að hrygg hefði Ljótunn
verið alla dagana meðan J>órhalli var um
kyrrt, pangað til pú varst fyrir nokkru
komin heim, að bráaði af henni, J>ó allt
hafi nú faríð betur en menn gátu vænt, pá
hefir raunablærinn aldrei horfið af Ljótunni
síðan. Enginn skíldi hvað pví olli að ljetta
skyldi yfir peim mæðgum eptir að pú komst
og pá var loks svarað máli J>órhalla. Svo
var pví næst eitt sem enginn hefir skilið.
Svo stirt og purlegt, sem var samlyndi
peirra J>órhalla og Ljótunnar fyrsta miss-
irið, pá breyttist pað allt í einu til hins
bezta, áður en pú fórst burtu og upp frá
pví varð mesta breytingin á Jpórhalla. Hefir
hann siðan verið eins og annar maður, stillt-
pvi sveitin nálægt 6 ferliyrningsmílur að
Ummáli fram að fremsta bæ. J>ar fram af
liggja hinir svo nefndu framdalir, eru pað
3 afdalir og er Bleiklsmýrardalur peirra
lengstur; á peim dölum er afrjettur Fnjósk-
dæla. Annar afrjettur peirra er Flateyjar-
dalsheiði. >
Að jarðlagi og veðursæld ;er sveitin
nokkuð á ýmsan veg. í austanverðum
Fnjóskadal eru viðast snögglend engi og
harðslæg, að vestan eru undantekningar frá
pessu á nokkrum jörðum, er hafa allgóð
engi. Á Flateyjardalsheiðí og Flateyjardal
eru grösug slægjulönd. Skógur er í aust-
anverðum dalnum fram frá Hálsi, (Háls-
skógur, Vaglaskógur, J>órðarstaðaskógur) er
pað góður kolaskógur, og má par einnig fá
grannan raptvið og tróð. Mun skógur sá
vera í blómgun. J>ar að auki er smáskóg-
ur í austanverðu LjósaVatnsskarði og Dals-
mynni. Hrís, lyng og viðir er allviða í sveit-
inni, og sumstaðar kennir pess öllu meir
enn graslendis. í Fnjóskadal er fremur
purviðra samt, en í útparti sveitarinnar,
Flateyjardalsheiði og Flateyjardal, eru ó-
purkar tíðir, og snjópungt á vetrum, er pað
opt, að jörð er par eigi uppkomin til beit-
ar á sauðburði, og að fje fennir á afrjetti
fyrir Mikaelismessu, enda verður par stund-
um eigi rekið fje á afrjett fyr enn 10 vik-
ur af sumri. En pó hjer sje vetrarríki
mest, má telja sveitina alla með hinum
snjópyngri sveitum á Norðurlandí. Aptur
eru hjer kjarngóðir hagar og hey, og sum-
staðar skjól í vornæðingum.
Að undantekinni Flateyjarsókn, eða
Flateyjardal og Flatey, par sem er tölu-
verður sjáfarafli á sumrum og haustum, má
telja að í sveitinni sje eigi stundaður ann-
ar atvinnuvegur enn búfjárræktin. Kýr
eru að vísu fáar, 135 á 60 bæum, á flest-
um 2—3, fáeinum 4 og 5 og nokkrum að
eins 1., en pær mjólka víða allvel, 2000—
3000 potta um árið, enda er peim vel gefið
og vel' hirtar; optast fara pær á gjöf prem
vikum fyrir vetur, en eigi út fyr enn 6—8
v. eru af sumri, og inni liggja pær öllum
nóttum. Fjósið er víðast eitt af bæjarhús-
um, og sumstaðar er pað undir baðstofu-
palli. J>ar sem pví verður viðkomið er
vatn haft innanbæjar og kýrnar leystar í
pað, annars er vatnið borið til peirra í
fjósið. Kúakyn er nú vandað öllu meir en
áður var. Kúahirðing er ætluð kvennfólki,
nema karlar skamta heyið í birkimeisa úr
heystæði sem víða er hlaða, og er heyið opt
vegið, svo jöfn verði gjöfin; fær nýborin
ur og pokkasæll, en pó einkis vínur pví-
likur sem pinn. J>ví pað hefir J>órhalli sagt
víð mig, að pjer ætti hann mest gott upp að
inna, allra manna. Jeg hjelt hann ætti við
fyrir pað, að pú tókst ekki af honum konu-
efnið. J>að hafa verið margar sögur og get-
gátur um pað, sem pá bar til í Botni. Eitt
var pað hvornig J>órhalli skipti um skapið
við Vermund. J>ú manst, að brátt varð
köld mágaástin milli peirra, pví mánuði
eptir brúðkaupið um vorið, deildu peir og
lá við handalögmáli. Síðan kom peim aldreí
saman um neitt, marga mánuði, lá við sjálft
peir skildu og J>órhalli gengi frá öllu. Allt
gekk bærilega meðan konurnar náðu til, en
pegar peir voru frá augunum á peim mæðg-
um, var brátt sagt sundur friði. Vermund-
ur gamli var orðinn mótlættur og taldi nú.
fjandans glappaæði, er hann gaf J>órhalla
Ljótunni. En allt í einu eptir jólin datt í
dúnalogn. Eptir pað ljot J>órlialli allt vera,
sem karl vildi og bað hann fyrirgefningar,
ef út af brá. Um sömu mundir skipti um
samkomulag peirra Ljótunnar og hefir síð-
an verið hið blíðasta. J>etta og margt fleira