Norðanfari - 19.01.1878, Qupperneq 2

— 10 —
Nokkrar atliugasoindir
við „kirkjuinál AkuiTyrar“ í Xorðlingi.
þá jeg las „Kirkjumál Akureyrar“ í
Norðlingi, kom nijer f'yrstaf öllu til hugar,
að ritstj. hafi farizt líkt og jprámli gamía
piðranclasyni, pá hann sló í höfuð sjer,
til að skerpa gáfur sínar, en ekki kunnað
heljarafli sínu hóf, því öllu má ofbjóða, og
hetir pess vegna grein lians orðið eintómur
hringlandi og lieilaspuni. Greinin er peg-
ar á allt er litið, sjerlega J>rándarleg.
Aðal-innihald greinar pessarar heldjeg
eigi að vera nokkurskonar bannfæringar-
skrá yfir pá Akureyrarbúa. sem skrífað
liafa undir „aptur kirkjumálið" í Norðan-
fara, og pó er pað sjer í lagi eínn af peim
sem brotlegastur er allra.
Kitstjórinn byrjar nú fyrst á pví, „að
hrópa eigi E. Laxdal e i n a n fyrir alpýðu11.
En aú parf pess eigi lengur, par eð rit-
stýóri Norðlings hefir tekið að sjer hans
vegna, vörn í pessu máli. — |>á vitnar rit-
stjórinn og til orða sinna á fundum bæjar-
manna, sem fáir munu po hafa fundið
nokkra meiningu i. Hann segist ómögu-
lega liafa getað „pagað“ :— bágt hefði ver-
ið —, af pvi mál petta hefði í sjer fólgin
mikilsvarðandi atriði, sem varði alla alpýðu
• manna á landi hjer, nefnilega, að söknar-
prestur okkar Akurcyrtirbúa, megi vera í
friði órótaður á ábúðai'jörð sinni Hrafna-
gili, par sem hann nú hefir búið nærfellt
20 ár. Já, trúi nú hver sem vill fyrir mjer,
að petta varði alla alpýðu á landi hjer.
J>etta er nú kjarninn, sem ritstjórinn
segir að annar málsparturinn, liafi leyft sjer
að ganga alveg fram hjá, og ætlar hann nú
að gjöra rnálið, að „rjettar spursináli“, pví
lagamaður er liann, pað heyrum vjer siðar.
Hann segir og, að átt hafi að gjöra aðal-
efni pessa máls, að „persónulegu virðingar
og ástar spursmáli við sóknarprestinn“. J>að
hefir pað líklega lengi verið og verður lcngst.
Hann segir að leyfi vort Akureyrarbúa til
sóknarprestsins, um veru lians á Rrafna-
gili, sje eigi annað en frum hlaup gegn E,
Laxdal, sem eigi liafi nema hæfilega borið
hönd fyrir höfuð sitt, með pvi að beinast
að einstökum bæjarmanni. En beindist
ekki Laxdal að pessum einstakling til pess,
að gjöra hann tortryggilegan í augum al-
mennings? Jú, enn ritstjórinn heldur að
pað gjöri nú raunar lítið til, af pví pað er
einstakur maður!!! Yegnapeirra „ofsókna“!l
sem framdar liafa verið gegn Laxdal, að
bera ofan í hann slíkan óhróður, á málið
að hafa tekið sjerlega breytingu, sem pó
líklega enginn sjer nema ritstjóri Norðl.
J>etta er nú helzti innngangur ritstj. All-
vel er nú byrjað !!
J>á tekur hann nú til óspilltra mál-
anna og koma pá hinar sannfærandi ástæð-
ur. Hin fyrsta á að sýna pað og sanna, að
hinir fyrstu gefendur til kirkju vorrar hafi
gefið „í peirri von og vissu, að pi’estur yrði
hjer búsettur eptirleiðis“. Furðu nærri sann-
leikanum fer ritstjórinn hjer, og sýnir pað
hvað annt honum er um að saga hans sje
tryggileg, pví einmitt hinir sömu bæjar-
búar, sem fyrst gáfu til Akureyrarkirkju,
hafa jafnhliða pví á sama tíma gefið
leyfi sitt til pess, að presturinn mætti búa
á Hrafnagili. Allir pessir hinir liöfðing-
lyndu gefendur, sem m e s t hafa gefið kirkju
vorri í fyrstu, eru hjer enn lifandi og bú-
settir menn i bænum; hjá pessum mönnum
hefði ritstjóranum pví verið innan bandar
að fá að vita hin rjettu s.annindi, en pað
hefir hann ekki látið sig neinu varða, encla
mun har.n hafa grunað að pað ekki bætti
málstað sinn, sem er hyggður á allt öðrum
grundvelli en sannleikanum, J>að eru pessir
höfðinglyndu á Akureyri segi jeg, sem m e s t
og b e z t hafa styrkt og stutt að pví, að vjer
höfum fengið hingað kijrkju ,og prests pjón-
JU.stu? og sejn ritstjpri Norðlings nú nýtur
góðs af, pó hann pap tajci ldut sinu á purru
l^ndi, peir menn sern hann (vitstj.) segir að
liafi „á móti vilja gefenda. konungshoði og
nauðsyn safnaðarins, svipt hæinn nálægt
liehningi, af hinum lögboðnu guðspjónustu-
gjörðum41. Skyldi petta eigi vera „miður
sæmandi111? Leyfi pessara manna sem enn
er óupphafið, hefir biskupinn sampykkt, og
mun cngum manni detta í hug að hann
hafi rasað fyrir ráð fram, með veitingu pess.
Hvar eru hin mörgu skilríki og ritgjörð-
ir, sem ritstjörinn blaðrar um, leggi hann
pau fram. J>að er allsendis ein ritgjörð
18 ára gömul í Norðra, sem öllum mun
kunn, hún er rituð 1859, á pví tímabili, er
kirkjumál vort var fyrst að komast í hreif-
ingu, livað sannar hún fyrir ritstjórann?
Alls ekkert. Hann hefir víst ekki einu-
sinni sjeð gjafaskýrslur til kirkjunnar, svo
hann veit eigi hvað gefið hefir verið og hverj-
ir af hæjarbúum gefið hafa, eigi að siður
býr hann til heila „kistoríu“ um petta ept-
ir eigin geðpótta. Hann hefir víst aldrei
sjeð frumrit stjórnarbrjefsins til stiptsyfir-
valdanna á íslandi, pessu máli viðkomandi,
heldur lapið óheppilega pýðingu pess í stjórn-
artíðindunum, petta eru öll skilrikin
og mundi liann víst ekki hafa legið á peim
liefði liann haft pau til.
Hin önnur ástæða ritstjórans hyrjar
með heilmiklum annál yfir Akureyrarbæ í
16 ár; rjettara liefði verið fyrir hann að
taka eigi lengri tima fyrir, en frá pví að
hann ritstjórinn fluttist hingað í bæinn, pví
bæði kann liann, sem náttúrlegt er, bezt
frá peim tíma að segja, og svo getur prent-
smiðja Norður- og Austur-umdæmisins,
eins og ritstjörinn veit, talið gullöld sína
frá pvi?! En pó petta sje talið með fram-
förum bæjarins, pá mætti ýmislegt telja,
seca hjer hefur innleiðst, og ekki verður tal-
ið til stórra bóta. A pessu síðasta tíma-
bili, sje jeg ekki að hjer hafi neinú skilað
eins vel áfram, sem fjölgun veitingahúsa, pví
pau hafa á fáum árum fjölgað um */4, og
má kalla að í pvi miði stórum áfram, en
pað er siður en ekki að jeg imyndi mjer,
að ritstjórinn hafi haft pað einungis fyrir
augum, pá hann reit grein sína?! Að öðru
leyti stendur Akureyri, pví miður mjög i
stað, og sýnir pað ljósast hvað lítið vex
fólkstala hjer, nú á seinni árum, lijá pví
sem fyr háfði verið, pví á 10 árunum frá
1849—1859, fjölguðu bæjarmenn um 141,
sem sjálfsagt hefir orsakast af góðum afla-
árum, sem hjer voru pá. Nú í hin síðustu
18 ár frá 1859 til 1877 hefir tala bæjar-
manna aukist, að eins um 80, og mun pó
tala pessi vera með flesta móti orðin nú i
vetur, pví hjer eru nokkrir veturvistar menn,
sem komu hingað næstliðið haust, petta sýn-
ir pví bezt framfara-skrum ritstjórans, pví
allir vita að í hverjum bæ er fólksfjölgun-
in hið fyrsta stig, til framfara. Nú er tala
heimilismanna i bænum, hjer um bil 390.
Yerzlanir eru hjer ekki að tölu fleiri en
verið liafa, og iðnaður að engu aukizt. Efna-
1) J>egar jeg sá að ritstjórinn fór að
drótta að bæjarbúum að peir hefðu gjört
sig seka í lagabroti með pví að gefa presti
sínum leyfi til að búa kyrrum á Hrafna-
gili, pá kom mjer til hugar að spyrja hann,
hvert prestur ekki mundi lika gjöra sig
sekan i lagahroti ef hann vildi gefa ritstj.
eður einhverjum upp eitthvað af skyldu-
gjöldum sínum til hans? J>au eru pó lög-
boðin. Líklega, fyrst að bæjarbúar eru
sakfeldir fyrir pað, pó peir hliðri til við
prest sinn, að hann megi sitja á haganleg-
um stað fyrir sig i prestakallinu!!!
hagur hæjarbúa mun og engu vora betri,
e» pá var, pessi ímynclaða framför ritstjór-
ans, er pví eintómur vinclur.
J>essar tvær, pegar nefndu ástæður,
pykja ritsjóra Norðlings svo áhrifamiklar,
að hann álítur sig með peim, að hafa sann-
fært líklega allan heiminn um að vjer und-
irskrifendur „aptur kirkjumálsins“ í Norð-
anfara, höfum gengið með pví ofan í vilja
gefendanna, nefnilega vilja sjálfra okkar,
og par á ofan látið okkur engu skipta „ský-
lausa nauðsyn safnaðarins11. Mikíð skyn-
samleg og sannfærandi ályktun. Hver
skyldi vera hin skýlausa nauðsyn ritstjór-
ans? J>vi gæti vist hvert barn á Akurcyri
svarað. Jeg get pess eins til, að pað sje
ekki kirkjan eður guðspjónustugjörðin í
henni, pví hún er sá samkomustaður á Ak-
ureyri, sem ritstjóri Norðlings sækir ekki
betur en vel.
J>egar ritstjórinn fer að tala um og
taka fram, hin gildandi lög og konungsúr-
skurði, í pessu efni, pá tekur nú fyrst í
hnjótana. J>ó ótrúlegt megi pykja pá sjest
hjer ljóslega, að ritstjórinn veit eigi hvað
innibindst í orðinu: 1 ö g, pvi pessi lög, sem
ritstjórinn yitnar til, ern að eins hrjef kirkju-
og kennslustjórnarinnar, til stiptsyfirvald-
anna yfir Islandi, ritað með sampykki kon-
ungs, en eigi undirskrifuð af honum; slík
hrjef eru hvorki talin konungsúrskurðir
nje lög, og mætti telja fjölda slikra brjefa
í stjórnartíðindunum, til amtmannanna á ís-
landi og fleiri, sem engum heilvita manni
getur komið til hugar, að kalla lög, par eð
pau eru að eins reglur fyrir viðkomandi em-
bættismenn, í sjerstökum tilfellum, og svo
er einnig með petta nefnda brjef- En petta
gjörir nú livorki til nje frá, fyrir okkur
Akureyrarbúa, pví vjer höfum aldrei ætlaðað
gjöra leyfi vort’ til prestsins að búa á Hrafna-
gili að rjettar spúrsmáli, heldur get pess,
til pess, að cnginU leggi trúnað á sleggju-
dóma pess manns, sem með einu og öðru,
gjörir sig hlægílegann í aúgum almennings.
Já, jeg tek pað upp aptur, sem jeg liefi
pegar sagt: að Akureyrarbúar hafi aldrei
komið til hugar að gjöra leyfi sitt til prests-
ins að rjettar spursmáli, peir hafa gefið pað
af hreinum og ólastverðum hvötum, nefni-
lega peim, að láta í ljósi með pvi velvild
sína við sóknarprest sinn, sem að makleg-
leikum hefir áunnið sjer, elsku og virðingu
sóknarharna sinna; peir hafa af persónu-
legri velvild til hans, gefið honum petta
leyfi, án pess að skerða með pví hið minnsta
rjett pann, er peim ber, til veru prests hjer
í hænum eður i grennd við hann framvegis,
livort sem sá rjettur er stór eður lítill, petta
leyfi nær pví, að eins, til pess núverandi
prests á Hrafnagili, og ekki lengra. J>etta
eru pau sannindi, sem alla tíma munu liggja
á yfirhorði máls pessa, hvernig sem ritstjóri
Norðlings og hans líkar, reyna til að rang-
færa pau og afbaka.
llitstjórinn segir meðal annars, að prest-
nrinn hafi eigi gengíð. að pví gruflandi, að
skylda lians væxi að búa hjer ,í hænum eð-
ur í grennd við hann. J>essu til skýringar
skal jeg taka pað fram, að prestur vor, peg-
ar hann sá að vjer Akureyrarbúar höfðum
uppfyllt pau skilyrði, sem vera hans hjer
líklega helzt hefði átt að vera bundin við,
pau nefnilega, að kirkja vor væri komin
svo upp, að liún væri messufær o. s. frv„
pá ljet hann pað eigi lengur hjálíða, að óska
eptir pví af bæjarbúum, að hann fengi leyfi
til að húa kyr á Hrafnagili, hvar hann pá
hafði verið á priðja ár; petta leyfi, eins og
áður er sagt, gáfu bæjarhúar honurn ljúf-
lega, og mun hann jafnframt pvi, í velvild-
ar-skyni við bæjarbúa, hafa gefið grunni
undir kirkjugarð, úr landi eignarjarðar sinn-,
ar Naustum, par eð bæinn vantaði algjör-