Norðanfari - 23.11.1878, Page 3

einstaks hjeraðs og svo heilla landsfjórðunga,
því „hvað höfðingjarnir hafast að, hinir ætla
sjer leyfist pað“.
|>egar pjer lítið á undirskriptina und-
ir greinarkorni pessu, lesarar góðir! má
vera að yður verði að orði: „hún talar
eins og fávísum konum er títt“, en jeg
kæri mig ekki um pað, pví pó búningurinn
á grein pessari, sje eigi svo góður, sem
skyldi, ætla jeg pó að meining hennar sje
eigi með öllu svo röng, og uppá pað skora
jeg nú hiklaust á alla hina í s 1 e n z k u
embættismenn og einkum klerkana, að ganga
nú fram, sem hetjur og deyða mannætuna
Bakkus, hver á pví svæði, sem verkahring-
ur hans nær yfir, og efast jeg eigi um góð-
ann sigur; pá munuð pjer fá stutt hið
hrasandi ungmenni og máske reist hinn
fallna ofdrykkjumann og perrað margt tár
af augum hinnar sorgmæddu konu og móð-
ur, sem líður undir hinni pungu byrði, sem
Bakkus hefir lagt henni á herðar við fall
hins ástkæra eiginmanns og elskaða son-
ar; pá fyrst væruð pjer í anda og sann-
leika sannir Drottins sendiboðar og hans
hermenn. Kona.
BóltmenntaQelagslbflekur
pessa árs, 1878. eru með langmesta móti
og merkilegar eptir pví er pær hafa verið
í nokkur ár. Alpingisstaðurinn forni
við Oxará, með 9 myndum og uppdrætti
yfir pingvöll, eptir S. Guðmundsson málara.
Biskupasögur II. B. 3. h. Frjettir
frá íslandi. Siðabótasagan eptir þor-
kel Bjarnason, prest á Beynivöllum, og
Skírnir, auk skýrslna og reikningasemenn
er ókomið. Siðabótasögunnar er pegar að
góðu getið í blöðunum að maklegleikum,
og bók Sigurðar málara J>ingvellir
við Öxará (er við hefðum kunnað betur
við að hefði verið kölluð svo) munu blöðin
minnast á með lofi, pví hún sýnir fróðleik og
iðni höfundarins, sem sumir góðir menn
efuðu, hún er göður leiðarvisir hverjum
peim jafnt inn- sem útlendum mönnum, er
koma á hinn nafnfræga stað pjóðarinnar
og vilja kynna sjer hann, paðan sem lífæð
pjóðarinnar er runnin. Hún er frægur
minnisvarði yfir höfundinn um aldur og æfi.
Eptir sama höfund er og út komin ný bók
— 111 —
„um islenzkan faldbúning“ með 39 myndum.
J>að er og vonandi að smásaman komi út
fleiri ritlingar eptir hann, svo sem: „Smala-
stúlkan“ (leikrít). útskýring eptir sögunum,
um búning, húsakynni, vopn fornmanna,
búning karlmanna til 1400 og kvenna til
sama tíma, er enn liggur í handritum, og
fróðleiknr er fólgin í frá peim tímum.
Rn. b. Df.
Væri pað ekki samvizkudaufur húsbóndi,
landar góðir! sem ræki pjón sinn á vonar-
völ, eptir að hann hefði pjónað honum af
dyggð og dugnaði í tvo—prjá—týgi ára, án
pess pó að hafa fengið önnur laun en fæði
og lítilfjörleg klæði allan pann tima, en pó
verið velkominn að talsverðu kaupi par að
auki? |>að virðist svo sem samvízkan bjóði
húsbóndanum, ef hún værí nokkur til, að
ala önn fyrir pessum dygga pjóni á hans
elli árum, pegar hann er búinn með dyggð
og dugnaði að pjóna húsbónda sínum og
slíta öllum sínum beztu og fullkomnustu
kröptum í langann tíma í hans parfir án
nægilegs endurgjalds. En væri nú húsbónd-
inn svo guðlaus að reka pjóninn frá sjer
að svo búnu, skyldu pá lögin eigi hafa neitt
takmark fyrir íllsku pessa, svo hún næði
ekki svo langt, pví samvizkulögmálið sýnist
vafalaust krefjast pess, að húsbóndinn ali
önn fyrir pessum pjóni sínum pars hann
hefir nægileg efni, en slengi honum eigi á
sveitina að svo komnu.
Jeg vildi að einhver lögfræðingurinn,
vildi nú stinga niður penna og láta dálitla
grein i blaðið að tarna pessu viðvikjandi,
jeg hefði miklu meiri ánægju af að lesa
grein, sem eitthvað gæti frætt mig viðvíkj-
andi pessu og pvílíku heldur en snuprurnar
til hans Jóns míns Ólafssonar og pví um
líkt. Fáfróður.
Kirkjan að Iteykjalilíð við Mývatn.
Fyrir margítrekuð tilmæli yðar, herra
ritstjóri! skal núeigilengur undan draga að
skýra yður frá pessu fyrsta og eina
h ú s i, er byggt hefir verið af höggnum
steini hjer í J>ingeyjarsýslu; en
jafnframt vil jeg leyfa mjer að víkja, lítið
eitt á fleira, er kirkju pessa snertir, held-
ur enn bygginguna eina.
milli peirra svo pað er eins og maður
sigli í krðkóttum skurðum og sumstaðar svo
mjóum að gufuskipin nærri fylla út í pá.
En hjer við Jaðarbyggð eru alls engin sker
en útgrynni svo mikið, að skípin verða að
sigla mílu frá landi.
Fyrir norðan Jaðar liggur Stafangur.
Um veru mína og viðtökur par rita jeg
síðar, pví nú stóð jeg par við aðeins einn
dag, pví nú átti jeg eptir að ferðast um
einhverjar pær dýrðlegustu fjallabyggðir
Noregs.
II. Ferð gegnum Rýgafylki, Harð-
angur, Yoss og Sogn.
Stafangurs- eða Hafursfjörður liggur
fyrir austan Stafangur, og skerst 20 milur
inn í landið sem heitir Rýgafylki. Nú fór-
jeg með skipinu inn eptir firði pesssum. í
honum eru eyar margar og fagrar og há
fjöll með smáskóg á báðar síður, hann er
Kinn fjórði mesti fjörður í Noregi og kvísl-
ast i marga minni firði, og einn af peim er
Hýlufjörður og par lenti jeg. Hjer voru
3000 feta há fjöll og bæaraðir utan í hin-
um 1500 feta háu stöllum, varð pví að bera
allar nauðsynjar upp í gegnum mjóar og
brattar klaufir og skorur, eða stundum hala
pær upp, en björgín voru all-pjett, og ekki
mjög hætt við skriðum. í pessum fjarðar-
botni sá jeg rauðan sjó. J>að voru
dökkrauðar skíarákir sem sveimuðu í vatn-
inu, og pegar sólin skein á pær, urðu pær
fagur hárauðar. J>etta eru nú ekki annað
enn ótöluleg mergð af „infusions“ dýrum,
sem ekki sjást með berum augum. — Hvílíkir
heimar eru ekki huldir augum vorum, og
peir sem ekki pekkja pá, halda að pað
sjeu bara illir fyriburðír ef peir sjást, og
einnig um pennan saklausa rauða sjó höfðu
menn hjátrú mikla, af pví hann sjest ekki
nema einstökusinnum á sumrin. Hjeðan
fór jeg nú upp í fjölliu og á báti yfir hið
3. milna langa Súludalsvatn, voru snarbratt-
ar klappir á báðar síður með velsprottnum
geirum, en pareð ómögulegt var að koma
hestum eða vögnum pangað, pá settu menn
heyið í lanir og geymdu svo til pess að
vatnið lagði á haustin, og óku pví svo
heim á sleða. J>aðau gekk jeg fjallveg
Kirkjan stendur, og hefir staðið frá ó-
munatíð á sljettum túnbala 80 faðma norð-
vestur frá bænum, sem nú er í Reykjahlíð;
bali pessi, sem er 3 vallardagsláttur á stærð,
er alveg umgirtur hrauni, af hraunflóði pví
liinu mikla, sem í eldgosunum 1725—1727
rann úr Langa-Leirhnjúk, en er annars
optar kennt við Kröflu; hraun pað lagði í
eyði 4 bæi, par á meðal bæinn að Iteykja-
hlíð, stóð par sem nú er hár hraunkambur
rjett austan við kirkjuna, og hefir hraun-
alda lagzt par á einum stað, fast aðkirkju-
garðinum, J>að hefir pví jafnan pótt ihug-
unarvert, að sjá kirkjuna standa parna e i n a
eptir, peirra húsa, er tilheyrt höfðu pessum
4 býlum, á pví nær, peim e i n a hólma er
finnst eptir af ærið miklu grösugu og góðu
landi, er hraunflóð petta hefir að öðru leyti
hulið*
í nærfellt 20 ár, áður en kirkja pessi
var nú rifin, hafði verið í umtali að leggja
hana alveg niður, eins og víða hefir áttsjer
stað með kirkjur, á seinni árum. Flestir
merkustu menn sveitarinnar fylgðu pessu
allfast fram með ýmsum áheyrilegum ástæð-
um, og með vilja meiri hluta búenda; vild-
peir hafa að eins eina kirkju fyrir alla
sveitina að Skútustöðum; fengu peir og til
pessa í fylgi með sjer hlutaðeigandi prófast,
og biskup landsins. En pvert á móti pví,
er títt mun vera um kirkjuhaldara víða
annarstaðar, stóð sá er hjer átti hlut að
máli ávallt fast á móti pessu, með fylgi
örfárra sóknarmanna, og pað af peim á-
stæðum:
1. Að 5 bæir — 3 af peim jafnan fólk-
margir — ættu annars mjög langa
messuleið að Skútustöðum, sem að sum-
arlagi er krókótt og seinfarin, en að
vetrarlagi villugjörn og hættuleg, par
sem yfir Mývatnsís er að fara, óg hann
ávallt með eyðum og uppætum.
2. Að jafnan mundu peir nokkrir, er eins
og að undan, skoðuðu eigi sem alls
ómerkilegt kirkjustæði petta, einkum
pareð eigi all-langt frá var kostur á
álitlegu efni í hana, samrar tegundar
*) Kvæðipað sem prentað er i Norðlingi
35—36. tlbl. p. á., lýsir fagurlega pessum
atburði með fleiru viðvíkjkndi málinu.
norður 1 Reyrdal, par var og fiskivatn
mikið; öll pessi vötn eru fjarska djúp með
grænum og dímmum lit og pótti mjer pví
undurað engin talaði um skrýmsli
í peim, enda eru Norðmenn heldur óað-
gætnir að veiða og ólmast á vötnunum og
ónáða pannig „skrýmslin“, og brjóta björg-
in fyrir álfunum — og pó hefnist peim
aldrei fyrir pað. J>að er annars víst meiri
náð sem óvættirnir sýna peim en oss!
Hjer hitti jeg allfróðan bónda Eystein
að nafni, talaði hann mjög um órjett pann
er Danir hefðu sýnt oss, og einnig um
Björnson og hans vináttu til íslands, kvað
hann að pað væri bezt fyrir oss, að vara
oss vel á Dönum, og eru rnargir Norðmenn
vist á sama máli og hann.
Hjeðan lá vegurinn upp á 3,500 fetaháa
hlíð, pað er hinn hæsti fjalla-vagnvegur sem
jeg hefi sjeð í Noregi. Hjer var skóg- og
graslítið, snjóskjöldóttir fjallatindar ogheið-
ar, flæmi stórar, allt klettflúrur með vötnum
og geirum á mílli. Hjer voru mörg sel,
voru pau hrörlegri en á austurlandi, pví
par eru pau svo falleg og reisuleg með