Norðanfari - 06.08.1879, Side 1

18. ár.
Nr. 39—40.
MIRDAM'ARI.
Akureyri, 6. ágúst 1879.
Um íljóta útlbreiðslu pingtíð-
indanna m. m.
Eitt af pví, sem þyrfti að laga hjá oss
og hægt virðist að laga er það, hvað
alþingistíðindin koma svo seint ut um landið
og hafa heyrzt ádeiluraddir um það.
Nú tala allir, frá vinnumanninum til
hinnar æðstu landstjórnar um framför, og
allir segja „áfram“, hver uppá sinn hátt.
Jafnvel konurnar relca á eptir, og nýlega
sagðist konu einniíNf. prýðilega, hæði gæti-
lega og sannfærandi, en þó skorulega í
ritgjörð: „Áfram með bindindi ð“.
Að k o n a talar um merkilegt þjóðmál í
þjóðblaði, er nýtt teikn, en um leið ágætt
og vonarfullt; systur hennar koma á eptir,
það sæmir þeim, einkum í þessu velferðar-
máli konunnar. — Bóndinn finnur
sjálfstæði sitt (að eins að sú tilfinning fari
ekki afvegi), hann finnur, að hann er ekki
að eins „bústólpi11, heldur og bú hans „land-
stólpi“, að hann myndar megin og mátt
þjóðarinnar, vegna þess hann er svo fjöl-
mennur og leggur mest fje til sameigin-
legra landsþarfaV Embsgttismenn hafa og
fengið orð i eyra, svo þeit hefðu mátt lha
npp við köll þau, ef þeir hefðu sofið; það
var sumt „vel á minnst“, sumt i 11 a. En
allir mega sjá, að í þessum tima býr eitt-
hvað mikilfengt, í honum tala svo sterkar
raddir, að ekki verður hægt að láta þær
líða hjá óathugaðar til .lengdar; jeg á sjer
i lagi við þ æ r raddir, sem hafa heyrzt
sterklegar, en sem hefir þó litið verið gengt.
— Já, „Áfram“! „Áfram“! En hvar
er vegurinn með hvert einstakt og hið gjör-
valla eða sameiginlega? Hvert skal stefna?
Hvernig skal afmarka áhuganum og gætn-
inni hið rjetta svið? Um þetta allt verður
að litast sitt hverjum; en samt kemur
framförin fram af þessum m i s m u n ætl-
ana og skoðana. Yæri allir á eitt sáttir
jafnan i ófullkomnum heimi, væri eigi fram-
för hugsanleg," svo sem það og gjörir apt-
ur framförina jafnari og friðsamlegri, að
hver virði (án þess að misbjóða ’sannleik og
rjetti) sem mest að hægt er a n n a r a ætl-
anir, skoðanir og tillögur, og að menn láti
ekki manngreinarálitið kæfa góðar, skyn-
samar og rjettar tillögur.
Nú er talað mikið um framför, eink-
um síðan á hinni mikilvægu þjóðhátið vorri,
og siðan vjer fengum löggjafarþing vort
með stjórnarskránni, 0g því neitar enginn
hygginn og óhlutdrægur maður, að teikn
framfaranna eru að birtast með ljósum ein-
kennum. En — einmitt þá, er framförm
á sjer stað eða er að örfast, pá er áhugi
framfararinnar þvi meiri. nVex þor þá
vel gengur“. Og eptir því sem gangurinn
er kominn meiri á og fullkomleika hugsjón-
irnar skýrast betur vegna meiri nálgunar,
eptir því sjást skarpar hinir myrku gallar
í bjarma þeirra og ljósi og þolast þ á ein-
mitt ver, heldur en meðan framförin var
lítil eða engin, eða meðan apturför átti sjer
stað; að jeg ekki tali 'um einstök augu
á verri tímanum, sem sáu það, sem al-
menningur sá ekki, eða einstakar
raddir, sem múgurinn ekki um skeytti, þótt
það væru hinar sönnu framfara raddir.
S e i n n i tíminn upplýstf það. Svo mun
seinni tíminn enn gjöra. Hann dæmir oss.
Alþingið nýja, sem nú er á fertugsaldri,
hefir einna mest vakið lslendinga á þessari
öld. og einkum og allra helzt síðan það
varð löggjafarþing, því í alþingi lifir þjóð-
in sem sjálfstæð heild og þar er þjóðin öll
(dýpst og rjettast skoðað) n á 1 æ g, því þing-
menn hera í sjer þjóðina eptir eðli og skyldu
og eptir hennar eigin skýlausum vilja; þeir
eru ráðsmenn hennar, vinnumenn hennar og
uppáhaldssynir, krýndir virðing hennar og
trausti. J>essi er merking hinnar þ j ó ð-
1 e g u alþingiskosningar. þannig er þjóðin
raunar húshóndinn, en þessir vinnumenn
hennar eru þó frjálsir og hafa sín hjúalög
og eiga að fara eptir e i g i n beztu sam-
vizku (svo sem raunar allir menn), en mega
engir þrælar vera óskynsamra skoðana,
þótt almennar kynnu vera. Enda á það
sjer einatt stað, að hjúið er betur verki
farið en húshóndinn, og hefir hetra vit á
því, sem við á. þjóðin geldur og þessum
vinnumönnum sínum, sem hún — að und-
anteknum hinum konungkjörnu — sjálf
ræður í vist hjá sjer beinlínis, fremur en
önnur hjú sín, — hún geldur þeim mæta
sómasamlega, eptir sínum litlu efnum. Og
er von, að þjóðin gjöri töluverðar kröfur
til þeirra, að þeir allir vinni verk sitt með
trúmennsku, iðni, áhuga og alvöru, og standi
svo húsbónda sinum reikning ráðsmennsku
sinnar sem allra hezt og FLJÓTAST, i
hvert sinn eptir aflokinn starfa, það er
eptir hverja þingsetu, bæði til þess, að þjóð-
in öll og líka hlutaðeigandí kjördæmi sjái
sem fyrst hvernig þingmaðurinn, einn
sem annar og annar sem einn, hefir reynzt,
og líka til þess, að húshóndinn, þjóðin öll,
fái sem allra fyrst glöggt yfirl.it yfir heimil-
isstörfin, unnin og óunnin, yfir endurhætur
og þarfir, það er að þjóðin fái fljótt að
vita aðgjörðir þingsins og fái sem fljótast
yfirlit yfir þingmálin, því t í m i n n má ekki
bregðast þjóðkröptunum, til þess að undir-
húa málin til næstu þinga, sem allra bezt.
|>essa kröfu hefir þjóðin til hinna vellaun-
uðu, trausti og heiðri krýndu vinnumanna
sinna. J>annig virðist þjóðin hafa rjettláta
kröfu á því, að hún öll (hver einstakur
hreppur hennar) fái alþingistíðindi sín (o:
sitt eigið eignar exemplar) sem allrafyrst
heim til sin, eptir hvert þing og það helzt
kostnaðarlaust, t. d., með seinustu strand-
skipsferðinni það ár, sem alþing er háð, en
að nokkru leyti með landpóstum. |>jóðin
má vera þakklát þingi sinu fyrir þá frammi-
stöðu, að hver hreppur fær gefins 1 ex. al-
þingistiðindanna, en jeg álít þingið hefði
hjer átt að fara alla leið, að þvi takmarki,
er það sjálft virtist að vilia ná, en það var
vist það, að glæða þjóðlífið, með því að
hver e i n s t ö k sveit hefði vitund, þekking,
áhuga, viðvikjandi sinni eigin heill, það er
þjóðheillinni. Og hygg jeg hafi legið í
þessu að vekja hina áhugalitlu, og var slikt
vegleg hugsun. En jeg er sannfærður um,
að hjer þurfi að ganga ögn lengra, en enn
þá er gengið. því bæði er áhugi sumra
sveita heldur daufur í þessu tilliti og líka
er það svo örðugt og um hönd að panta
tíðindi send og senda flutningskaupið. En
— 77 —
mjög hægt er úr Reykjavík að senda út
tíðindi allra hreppanna eptir vissum regl-
um í embættis nafni, t. d. að póstmeistar-
inn hefði þessa skyldu. En — FLJÓTT,
og ætti hjer að setja fast tíma takmark.
Og — hví skyldi það ekki vera t. d. hægt,
að hver sveit landsins yrði búin að fá tíð-
indi sin heim til sín i allra siðasta lagi
fyrir lok nóvemherm. þess árs, er þingið,
sem tíðindi frá herma, var háð, svo þjóðin
geti undir eins næsta vetur farið að 1 e s a
(— tíðindin ganga þá milli hreppanna sem
hægt er —), ræða og rita þjóðmál sin, eins
og þau þ á standa á dagsskránni? því —
hvað er að lesa um þinggjörðir í blöðum,
hjá því sem í tíðindunum sjálfum? það
er næsta þýðingar- og gagns-lítið hjá hinu,
það vita þeir, sem lesa hvorttveggja, sem
von er, til þess hafa blöðin ekki pláss, sem
allir vita; því þjóðinni nægir ekki, nema
að sjá þingtíðindin öll, ekki seint og síðar,
heldur f 1 j ó 11, fljótt. Blöðin gjöra vel
að taka upp ágrip þinggjörðanna, jafnskjótt
sem hvert blaðið getur það, það veitir
ekki af að uppfylla þessa vöntun á útsend-
ingu tíðindanna, sem er svo tilfinnanleg,
svo þjóð-áhuga deyfandi. Og — hver skal
hjer á bót ráða, ef eigi einmitt þingmenn
sjálfir.
Sje hjer um kostnaðar auka að ræða,
hvað sendinguna áhrærir, þá vildi jeg koma
fram með þá varatillögu, ef landsjóðurinn
finndi ekki skyldu sína, að borga flutnings-
kaupið, að sveitirnar þá borguðu það með
vissu árgjaldi (o: kostnaðinum deilt milli
tveggja ára), er sýslumaður heimtaði með
öðrum landsjóðsgjöldum, sem jeg vildi þó
óska, þá mundi þó, ef varatillagan fengi
framgang, allt ganga liðugra og fljótara
hvervetna úm landið, minnsta kosti lang-
víðast, heldur en nú gengur. En—hvern-
ig gengur nú? Sumar sveitir fá tíðindi
sin ári eptir það, að þingi er sagt upp,
sumar máske rjett á undan næsta þingi og
— sumar? já, jeg veit ekki hvenær, —
máske — aldrei? Sumir þingmenn hafaað
sönnu nokkuð kunnað að hafa reynt að bæta
úr þessu fyrir sitt kjördæmi og sumar sveit-
ir hafa meiri áhuga en sumar, að útvega
tíðindi sín úr Reykjavík, en samt hygg jeg
mjög margar sveitir verði hjer aptur úr, og
þetta ætti alþing vel að athuga, alþing, sem
hefir þá helga skyldu, að glæða þjóðlífið og
fá út úr því hinn hreina, hinn góða, skyn-
sama, upplýsta, hinn tíma-fylgjandi þjóðvilja.
En — hjer er eptir í þessari grein að
geta hins verulegasta atriðis, og það er það,
að þingtiðindin komast svo seint út um
landið líka af því, að þau eru svo seint
prentuð. Mjer fyrir mitt leyti, er eigi hægt
að trúa þvi, að ekki sje unnt, að koma af
handritshreinsun, prentun og innhepting
allra hreppstíðindanna fyrir hina síðustu
burtför strandskipsins úr Reykjavik t. d.
semt í septembermánuði, jeg skyldi setja
mánuði eptir þinglok. Nú eru tværprent-
smiðjur í Reykjavík. Hver þeirra mundi
eigi fús til, sjer að skaðlausu, aðflýta fyrir
svo þjóðnauðsynlegum starfa? Og —- gæti
t. d. ekki önnur þeirra verið komin langt eða
þá nokkuð töluvert á leið með prentun tíð-
indanna við pinglok? En sú hin sama