Norðanfari - 24.02.1880, Page 1

iiH.
19. ár.
Akurcyri, 24. fckrúár 1880.
Nr. 11—12.
Hið íslenzka fornleifaíjelag.
Næstliðið sumar stofnuðu nokkrir hinna
lielztu embættismanna í Reykjavík nýtt fje-
lag er nefnist «Hi ð íslenzka forn-
1 e if a f j e 1 a g», og barst oss með síðasta
pósti næstl. ár boðsbrjef og lög nefnds fjelags
frá formanni pess herra landfógeta Árna Thor-
steinsson til birtingar í blaði voru. Vjerpurf-
um ekki að vera margorðir um fjelag þetta,
því vjer vonum og teljum víst, að landar
vorir muni jafnt sjá nauðsyn sem nytsemi
pess, og ætlum vjer að þeir sem unna frægð-
arijóma fornaldarinnar og framför og mennt-
un hinnar yfirstandandi og komanda tíðar,
muni bezt geta sýnt áhuga sinn með því að
ganga í fjelagið senda því forngripi og styrkja
það á annan hátt. Kitst.
BOÐSTíEJEF.
Áhugi íslendinga á að viðhalda fornleif-
um og safna þeim hefir hingað til eigi verið
jafnmikill og kapp það, sem um margar aldir
hefir verið lagt á, að varðveita sögur vorar,
mál og þjóðerni, og er þó Ijóst, að engin
skýring yfir fornsögur vorar er betri, en þau
þögulu vitni, er felast fá-fet undir yfirborði
jarðarinnar. s
Margar af fornleifum vorum hafa lógazt
og farið forgörðum. Fjöldi þeirra hefir lcomizt
í hendur útlendra manna, sem eigi hafa
skeytt þeim nema til stundargamans, og eigi
skilið þýðing þeirra fyrir oss. J>að eru að
eins suriiar þeirra, er hafa lent á útlendum
söfnum, en þó hvergi svo margar, að þær
geti geíið nokkra ljósa eða samfasta hugmynd
um menntunarástand lands vors á ýmsum
tímum.
Síðan hið íslenpka forngripasafn var stofn-
að, hefir það að vísu borgið miirgum íslenzkum
fornleifum, sem annars hefði glatazt eða tvístr-
azt, en mikið vantar þó á, að það, einkum
sökum fjeskorts geti verndað svo íslenzkar
fornleifkr sem skyldi, og er því Ijóst að brýn
þörf er á, að landsmenn leggi sig enn hefur
fram, en hingað til héfir verið um það að
vernda fornleifar vorar, þess vegna hafa ná-
lega 40 menn gengið í fjelag, er nefnist hið
íslenzka fornleifafjelag, og er það fyrirætlan
fjelagsins að starfa að því af öllu megni, að
Forngripasafn vort geti auðgast þannig af
fornmenjum, nð menn með því geti rakið lífs-
feril þjóðarinnar um liinar liðnualdir. Eink-
um mun fjelagið verja kröptum sínum til
að leita að fornleifum hæði í jörð og á, vernda
þær, lýsa þeim og gjöra þær bæði þjóð vorri
og erlendum fræðimönnum sem kunnastar.
Áður liefir það opt horið við að menn hafa
grafið eptir förnmenjum í griðahug, en það
kemur sjaldar, fyrir, að slíkur gröptur svari
kostnaði, heldur glatast þá jafnan sá fróðleikur,
sem ætla má að fengizt hefði, ef rjett hefði
verið farið að. Fjelagið mun því eptir efnum
styrkja að því, að við slíkar rannsóknir sje
farið eptir vísindalegum regluin, og grafið sje
með nægilegu eptirliti, til þess að þjóð vor
geti haft nokkra trygging fyrir, að svo rjett
sje að farið, sem hezt má verða. Sje því að
einhver viti til fornra mannvirkja sem þurfa
friðunar, uppgraptar eða vísindalegrar rann-
sóknar, vonast fjelagið eptir að menn leiti sín,
og mun það þá veita fullting sitt. |>að er
áform fjelagsins að láta rannsaka J>ingvöll,
fyrst og fremst Lögberg, og mun rannsóknum
þessum þar eptir verða ffamhnldið víðar.
Fjelagið levfir, sjer því. i.} skora á alla
þá menn, innlenda og útlenda, er unna hin-
um fornu fræðum vorum, að ganga í fjelagið,
annaðlivort með tveggja króna tillagi á ári
hverju, eða 25 króna tillagi í eittskipti. Syo
eru menn og beðnir, að styrkja fjelagið í
öllum starfa þess, þar á meðal með því að
vísa á fornleifar og menjar frá fyrri öldum,
senda þær til ráðstöfunar á forngripasafnið,
láta skýrslur i tje um fornleifar, sem enn
kunna að vera lítt þekktar, eða um gripi,
sem æskilegt er að fá vitneskju um.
Sfjórn fornleifafjelagsins, 27. nóvbr. 1879.
Árni Thorsteinsson, Bergur Thorberg.
formaður. Björn Magnúss. Ólsen.
Jón Árnason. Jón þorkelsson.
Magnús Stephensen, Sigurður Yigfússon,
fjehirðir. varaformaður.
Indriði Einarsson.
Löfi
liins
íslenzka fornleifaljelags.
i.
Yerksvið fjelagsins.
1. gr.
Tilgangur fjelagsins er að vernda forn-
leifar vorar, leiða þær í ljós, og auka þekk-
ing á hinum fornu sögum og siðum feðra
vorra.
Fjelag vort starfar að því, að þær forn-
leifar og mannvirki, sem enn kunna að finn-
ast á íslandi og ei verða flutt á forngripa-
safnið, nái vernd og þeim verði haldið við,
eptir því sem hezt má verða, hvort sem er
með lögum er fjelagið mun reyna að fá fram
gengt, eða öðrum ráðstöfunum.
Enn fremur starfar fjelag vort að því, að
leiða fornleifar í ljós, og mun þetta verða
gjört á sem tryggilegastan hátt, bæði til þess
að stöðvar þær, er rannsakaðar verða, eigi
raskist, að fundnum munum verði haldið sam-
an óskertum, og að ekkert það verði hulið
eða ókunnugt, sem við fundinn gæti aukið
kunnáttu manna á fornum hlutum. þannig
mun fjelagið láta rannsaka vísindalega hinn
forna nlþingisstað vorn á þingvelli, í fyrsta
lagi lögherg. til þess að ganga úr skuggá um
vafa þann, sem um það er vakinn, svo og
leifar af búðum og öðrum mannvirkjum, sem
þar kunna að vera eptir, enn fremur staði þá
er hof hafa verið á eða þing haldin, hauga,
gömul virki o, fl.
Ætlunarverlc fjelagsins er og að auka
kunnáttu þjóðar vorrar með því að fræða al-
menning um fornleifar og sögulega þýðing
þeirra. Fjelagið heldur þvi til forngripasafns-
ins öllum þeim munum, er geta haft þýðing
fyrir sögu vora og lífernisháttu á hinum liðna
tíma, þannig að menn með safni þessu geti,
að því leyti sem frekast má vera, rakið lífs-
feril þjóðar vorrar um hinar liðnu aldir. Að
þessu styrkir og fjelagið með því að gefa út
tímarit með fornfræðilegum ritgjörðum og
skýrslum um aðgjörðir þess, svo og sjá um, að
lialdnir verði á liverju ári að minnsta kosti
Tómas Reinhagen.
(Framhald).
Um þetta leyti geysaði ófriðurinn yfir
allt J>ýzkaland. Tómas fjekk eins og aðrir
að kenna á atíeiðingunum. En nauðir föð-
urlandsins gengu honum nær hjarta en
hans eigin; hann var of gamall til að fara,
í stríðið sjálfur, en hann leyfði Jósep að
fara og gaf honum blessun sína. Hið blóð-
uga stríð færðist einatt nær og nær og eyði-
lagði seinast part af landsbænum og þar á
meðal bús Beinbagens. Jósep fjell á or-
ustuvellinum ’ við G, og hans sorgmædda,
margreynda móðir dó af sorg.
J>annig stóð þá Tómas einmana,, með
hjartað fullt af sorg, eins og útskúfaður
ölmusu maður og átti ekkert eptir í veröld-
inni nema sínu góðu og yndislegu dóttur
Ödu.
Loksins komst friður á, og þá vogaði
Heinhagen að 'snúa sjer til stjórnarinnar
og kvarta um raunir sínar. Margir tóku
hlutdeild í hörmum hans, og þó hann gæti
eigi sannað sakleysi sitt um bróðurmorðið,
þá vottaði framferði hans bæði eptir og áð-
ur honum til afsökunar, svo honum var
veitt hið lausa prestakall í G- ... og þar
var það sem vjer fyrst fundum hann.
Nokkrar vikur voru liðnar frá því
Beinhagen talaði við ókenndu mennina á
hæðinni hjá orustuvellinum, þá kom honum
allt í einu óvæntur gleðiboðskapur. Hon-
um var boðið hið góða prestakall á jarð-
eignum yfirherforingja herra Y. Fagur
vonargeisli skein en í huga hans. J>að voru
eigi hinar miklu tekjur sem glöddu hann
og komu honum til að þiggja hoð þetta,
— 21 -
heldur hitt að menn að nýju fóru að sýna
honum tiltrú og meta rjett mannkosti hans.
J>ar að auki var veran í G. orðin honum
þungbær; ýmsir ungir velmegandi borgarar
höfðu beðið ödu, en hún hugsaði eigi um
annað en þjóna föður sínum með ást og
umönnun og neitaði því öllum biðlum, svo
að ást þeirra snerist upp í óvild og hatur.
J>á hann vildi leita huggunar hjá sinni gömlu
vinkonu náttúrunni, þá sá hann eigi annað
í kringum sig en orustuvöllinn með hans
hryggilegu endnrmiuningum. Hann tók
því með þakklæti móti þessu honum óskilj-
anlega boði og ferðaðist með dóttur sinni,
til bæjar þess, þar sem prestakallið lá.
Hið frjófsama og fagra landspláz, hinn
stóri og velbyggði hær og hið útsjónar fagra
prestsetur, allt hrosti innilega á móti þeim,
og hinar ástriku viðtökur safnaðarins fylltu
lijörtu þeirra með von og gleði. J»eim var