Norðanfari - 05.06.1880, Blaðsíða 1
19. ár,
Nr. 37—38.
Akureyri, 5. júní 1880.
Frjettir útlendar.
(frá frjettaritara Norðanfara í Kaupmannah.).
17. apríl 1880.
Niðurl.). Eugenía, ekkja Napóleons keisara
3. er lðgð af stað til Kaplandsins til stöðv-
anna par sem sonur hennar fjell í fyrra,
einn af fylgdarmönnum lieíir með sjer grát-
pílsgrein frá gröf Napóleons mikla á Elínarey,
og á hann nú að gróðursetjast á dauðastað
frænda hans.
28. febrúarmánaðar týndist undir vest-
urströnd írlands póst-gufu-skipið Vingorla,
skipið var lekt og sökk í góðu veðri, drukkn-
uðu par 190 manns, en 100 manns hjörg-
uðu sjer í bátum.
Kapteinn í liði Breta, Cheyne að nafni,
hefir við orð að komast norður að heimskauti
á loptskipi, og er manninum full alvara að
reyna pað.
Stórpingið norzka sampykkti pann 17.
f. m. lagfrumvarp um pað, að ráðgjafarnir
skyldu vera á fundum pingdeildanna og taka
pátt í umræðum, hingað til hafa peir að eins
komið við pingsetningu og við pinglok, en
allt héfir farið fram skriflega milli peirra og
pingsins. fetta mál hefir eiginlega verið á
dagskránni frá pví er Norvegur fjekk frelsi
sitt, pó lagði stjórnin frumvarpið hvað eptir
annað fyrir pingið, en bændur felldu pað
jafnan, pví að peir voru hræddir úm að
pingmenn yrðu ráðgjöfunum of leiðitamir;
nú á síðustu tímum hafa bændur einmitt
haldið frumvarpinu fram og pessi uppástunga
til breytingar á stjórnarskránni hefir nú á
síðustu árum komið úr peirra flokki; en nú
hefir stjórnin staðið á móti, óttast hún að
ráðgjafarnir verði pinginu um of háðir við
að taka pátt í umræðunum. Stór pingið hef-
ir tvisvar áður, með peim atkvæðafjölda er
parf til að breyta stjórnarskránni sainpykkt
uppástunguna, en konungur kveðið nei við,
nú í ár hefir hið priðja stór ping sampykkt
uppástunguna, er hún pá lög hvað sem kon- l
ungur segir. (|>egar prisvar sinnum hafa
farið fram almennar kosningar til stórpings- I
ins og hvort hinna nýju binga sampykkir
eitthvert lagafrumvarp óbreytt, pá er pað orðið
að lögum, pótt konungur hafi neitað sam-
pykkt sinni, pví að neitunarvald hans er að
eins frestandi.)
í Svípjóð hefir de Geer forseti ráðaneyt-
isins beðið konung lausnar frá embætti, og
slíkt hið sama hafa hinir aðrir ráðgjafar gjört,
konungur hefir að sögn boðið Avid Posse,
forseta neðri málstofunnar, að stýra hiuu nýja
ráðaneyti, hann hefir áður verið oddviti land-
mannaflokksins (svo heita vinstri menn í Sví-
pjóð). Orsökin til pess var að neðri málstof-
an fellti uppástungu ðe Geers um breytingar
á landvarnarlögum Svía. Ðe Geer var dóms-
málaráðgjafi 1858—1870, og lagði hann fyr-
ir stjettirnar 1865 lagafrumvarp um nýja
pingskipun og var pað sampykkt árið eptir,
og pótti pað mikil rjettarbót að fá 2 málstof-
ur í stað stjettapinganna (aðalsmenn, klerkar,
borgarar og bændur).
Heim koma Nordenskjölds pykir nú
mestum tíðindum sæta. Jeg hef áður getið
um viðtökurnar, sem Nordenskjöld og Pal-
ander, skipstjóri Vegu og peir aðrir fjelagar,
fengu hvar sem peir komu til stórbæja í
Norðurálfunni. Vega lagði hjer inn í gær-
morgun snemma dags og fóru borgarmenn
púsundum saman út að fagna hinum frægu
gestum. |>eir gengu pegar á konungsfund
og sæmdi konungur vor Nordenskjöld með
stórkrossi dannebrogsorðunnar. Eör hans er
hiklaust hin frægasta vísin ’ilega för er farin
hefir verið af Norðurlöndum. Nordenskjöld
og peir fjelagar dvelja hjer 3 daga og rekur
hver stórveizlan aðra pessa daga, síðan heldur
hann til Stokkhólms og verður fögnuðurinn
par mestur, sem nærri má geta. Rannsókn-
ir hans og hinna annara vísindamanna, er
með voru, eiga að koma út samtímis á öll-
um aðaltungum Evrópu, og verður pá fyrst
fullsjeð hve mikið vísindin hafa unnið við
för pessa. Seinna mun hægt að sjá hve
mikið leið pessi verður notuð til skipaferða
og vöruflutninga.
Andast hafa, frá pví jeg reit seinast,
danski læknirinn Thornam, er sumum mun
kunnur af læknisbókum sínum; nýdáinn er
og málarinn Cotistantin Hansen, er Sigurður
heitinn málari var hjá um tíma; í Svípjóð
andaðist tónskáldið Josephson, er mun góð-
kunnur heima (t. d. lagið «Vort land, vort
land» og lagið við Hringsdrápu í Eriðpjófs-
sögu er eptir hann). J>ann 6. marz andaðist
sjera Jóhann G. Gunnlaugsson Briem, einn
af hinum mörgu Grundarsystkinum (frá Grund
í Eyjafirði). Hann hafði sagt af sjer prest-
skap og bjó síðast í Slangerup, hjer skammt
í frá.
Af frjettum er fsland varða man jeg að
greina, að málstreitumennirnir (málstrævs-
mænd») er vilja gjöra norska sveitamálið,
sem er allsvipað íslenzku, að bókmáli) hafa
sent fagran silfurkrans á kistu Jóns Sigurðs-
sonar, en hann var fjelagi peirra. Silfur-
kransinn er hið mesta völundarsmíði og gefi-
inn af góðum bróðurhuga og hefir landi vor,
herra Eiríkur Jónsson, er kransinn var send-
ur, fagurlega pakkað gjöfina í nafni vor ís-
lendinga.
Hjer er komin út Auðfræði Arnliótar
prests Ölafssonar og 1. af Fornsögum (Glúms
og Ljósvetningasaga, hvorttveggja frá Bók-
menntafjelaginu; Andvara |>jóðvinafjelagsins
mun og lokið innan skamms, er fremst í
honum æfiágrip Jóns Sigurðssonar, er Eirík-
ur prófastur Briem hefir samið, og fylgir
mynd Jóns heitins bókinni.
(4. dag maímánaðar 1880).
Jeg gat áður um kosningarnar á Eng-
landi. Um pað leyti er pær fóru fram, var
Victoría drottningí kynnisferð suður á |>ýzka-
landi. Hún brá pegar við, er hún frjetti
leikslok og hjelt heim. Beaconsfield sagði
pá jafnskjótt af sjer stjórnarstörfum og allt
ráðaneyti hans. Drottning stefndi peim
Hartington og Granville á fund sinn, til pess
að biðja pá að stýra nýja ráðaneytinu, en
peir vísuðu báðir til Gladstone, sem einn
væri fær um pað, hún gjörði pá orð eptir
Gladstone, og tók liann að sjer að skipa ráða*
— 75 —
neytið; sjálfur er hann forseti pess og fjár-
málaráðgjafi, en pau hin sörnu embætti hafði
hann á hendi árin 1868—74, Granville er
utanríkisráðgjafi. Kússar hafa fagnað pessum
málalokum, en Tyrkir kvíða pví, að vist peirra
í Evrópu muni nú eklci eiga sjer langan ald-
ur. Mælt er að Victoría drottining hafi ver-
ið ófús á að taka Gladstone til forseta ráða-
neytisins, pví að hann hefir pótt taka nokk-
uð djúpt í árinni í seinni tíð, en í Englandi
eru peir sjálfkjörnir ráðgjafar, er hafa meira
hluta pingsins í flokki með sjer. Parlament-
ið var sett pann 29. apríl, og er pað í 10.
sinni í tíð Victoríu drottningar.
Annarsstaiðar í Norðurálfunni hefir ver-
ið tíðindalítið undanfarnar vikur. Kíkisdag-
urinn pýzki hefir sampykkt að lögin gegn
sósíalistum skuli gilda 4 árum lengur, en á-
kveðið var í fyrstu, en í skattamálum hefir
pingið reynzt Bismark örðugt upp á síðkast-
ið, og pykir pað 'nýjung, og segja menn að
pað muni valda, að hann hefir ekki sjálfur í
ár tekið pátt í umræðum pingsins. Bismark
hefir viljað svipta Hamborg tollfrelsi að stór-
um mun til pess að auka tekjur ríkisins, og
stendur deilan um pað nú sem stendur og
er pví almennt spáð að hann muni bíða ó-
sigur í peirri viðureign. í sambandi við
hækkun á sköttum og álögum í Jpýzkalandi
— til dæmis að taka kostar heraukinn, er
jeg bef um getið, landið 10 milljónir á ári —
mun pað standa að vesturfarir hafa verið pað-
an með mesta móti, pað sem af er ársins.
Um og rjett eptir 1870 fóru 1—200,00
manna af landi burtu árlega, en svo fór pað
minnkandi og í fyrra fóru alls ekki nema full
20,000 manns vestur um haf, en margir
koma heim aptur að vestan. Nú í vor hafa
vesturfarir verið með langmesta móti, á einni
viku fóru um 6000 manna frá Bremen til
Bandafylkjanna. |>jettbýli er pó ekki um að
kenna. og er pað mikill bagi fyrir landið.
Af Norðurlöndum fara og margir vestur um
haf í sumar, einkum frá Svípjóð og Noregi,
en ekki er látið sem bezt af aðbúnaðinum,
pví að sagt er hjer í blöðum . að 13 börn
hafi dáið á leiðinni á einu skipi, sem kom
frá Bremen.
Jeg gat áður um komu Nordenskjölds og
peirra fjelaga hingað til Kaupmannahafnar.
Hjeðan fór hann sjóveg beina leið til Stokk-
hólms. Víða hafði peim verið vel fagnað á
leiðinni, en par var pó mest um að vera,
eins og nærri má geta. 200 gufuskip lögðu
út á móti Vegu til að fagna henni og öll
borgin var sem í einu báli pegar Vega kom,
síðla kvölds. Óskar konungur tók við peim
sjálfur pegar um kvöldið, og hefir síðan að
kalla hver stórveizlan rekið aðra. Norden-
skjöld varð barón auk annars frama, og öll-
um á skipinu háum sem lágum var sýndur
mesti heiður með krossum og medalíum og
fjárgjöfum.
Nýlega hefir staðið í Times ritgjörð ept-
ir prófessór Kódwell, hann hefir ferðast heima;
greinin er pess efnis að brýn nauðsyn sje að
leggja telegraff til íslands og paðan til Norð-
ur-Ameríku og sýnir hann fram á, að pað
geti orðið mikill hagur fyrir verzlun og við-