Norðanfari - 27.08.1880, Blaðsíða 3

— 113 —
Herra E. L. heldur víst, að pað láti eldii vel
í eyrum almennings, að jeg sje «að fá kaup-
menn í fjelag með mjer til að gefa ekki of-
mikið fyrir íslenzku vöruna» , en mjer er
ekkert stríð í því, pó hann láti prenta
, slík orð með stóru letri; sá heíir elcki ein-
lægan hug á að koma pví fram, er hann á-
lítur rjett, ef hann eigi fer til peirra manna,
er mestu ráða um framkvæmdirnar. Jeg
hef ekki farið með pað í launkofa, að jeg á-
liti íslenzku verzlunina í öfugu horfi og verð-
lag á útlendri og innlendri vöru sje ofhátt.
jpetta hef jeg sagt opinberlega hæði á fund-
um og á prenti. Að jeg hafi nokkurn tíma
reynt að vinna kaupmenn til, að gefa miklu
minna fyrir vöruna en hún var verð, eða
líkindi voru til að hún rnundi seljast aptur
erlendis, pað veit jeg mig frían fyrir, og á hr. E.
L. víst hágt með að sanna, að svo hafi verið;
en að jeg hafi hamlað uppi í móti vitlausum
eða ofháum prísum, mun hann sem verzlunar-
stjóri ekki lá mjer, t. d. pegar hann um ár-
ið setti skp. af saltfiski í 60 kr., en sama
haust seldist pað erlendis ekki nema 45 kr.;
fjelagið liafði pað ár líklega 2/3 eða 3/4 af
fiski á móti pví, sem hinir verzlunarstjór-
arnir allir á Akureyri höfðu samtals. Jeg
segi samt ekkí að hann og peir hafi haft
nokkra hliðsjón af pessu, — en liitt er víst,
að hið afar háa verð, sem íslenzka varan
kemst stundum í, er ekki af einskærri vel-
vild kaupmanna til almennings, eða til pess
að viðskiptamenn fái sem mest fyrir vöru
sína, heldur af stríði milli kaupmanna sjálfra;
jeg segi Gránufjelag ekki alveg laust við pá
synd, en fyrir pá prísa sem pannig eru und-
irkomnir, kæri jeg mig ekki um pakklæti
fyrir hönd Gránufjelags.
J>egar herra E. L. er húinn að telja upp
í útdrætti sínum af samningnum alla pá
hörðu kosti, harmkvæli og miklu lítgjöld,
sem fjelagið verði að húa við hjá herra E.
Holme, pá segir hann svo: «J>á finnst mjer
ekki ástæða til að láta mikið yfir hinum lágu
prísum fjelagsins». Jeg held pað hefði ver-
ið ómissandi að prenta petta með stórum stíl,
ef nokkur líkindi hefðu átt að geta verið til
pess, að almenningur gæti skilið pá ályktun,
að pví meiri sem útgjöldin væru, pví ódýr-
ara gæti maður selt; en pá upplýsing «að
fleirum geti tekizt en Gránufjel. að verzla
sjer í skaða» eiga menn víst miklu hægra
með að skilja, pó hún risti nokkuð djúpt, og
geti naumast komið frá öðrum, en mjög
verzlunarfróðum manni.
J>að liggur nærri að jeg gjöri mjer von
um að hr. E. L. og jeg verðum á sama máli
um pað, að pað sje mjög óheppilegt — og
mjer liggur við að segja klaufalegt — pegar
hann í byrjun seinni kafla greinar sinnar í
Nf. nr. 45—46, segist koma fram «sem
hlutahrjefa eigandi í Gránufjelagi»; pað er
allt svo hann, sem Gránufjelagsmaður, en ekki
verzlunarstjóri, sem rangfærir samninginn,
og snýr pví upp, sem niður á að vera. Jeg
hefði kunnað miklu hetur við hefði hann
byrjað svo: jeg undirdánugur pjónn C. Höepf-
ners, og óvinur Gránufjelags, légg nú út á
djúpið, til að sýna mönnum svart á hvítu,
með stóru lefcri o. s. frv.; en sem Gránufje-
lagsmanni virðist mjer pað sitja ekki vel á
honum, að gjalda hr. E. Holme pannig alla
pá hjálp, velvild og traust, er hann hefir í
10 ár sýnt Gránufjel., eða að skjóta flugum
út í milli fjelagsmanna til sundrungar og
tortryggni; aðra meining get jeg ekki sjeð í
pví, að prenta útdráttinn fyrst í Nf. og síð-
an samninginn með peim ummælum sem
Því fylgja, og stóra stílnum, sem hann vill
láta leggja áherzlu á, og sýna mönnum «hinn
rjetta lestur samningsins». Hefði hann verið
sannarlega velviljaður, eins og liann átti að
vera, sem góður Gránufjelagsmaður, pá hefði
hann átt að fara aðra leið, og reyna til gegn-
um stjórnarmenn fjelagsins og aðalfund, að
fá peim póstum breytt hjá lir. E. Holme,
scm liann áleit hættulega fyrir liluti sína og
sinna fjelagsbræðra. Hann segir sjálfur frá
pví, að hann komi á fundi Gránufjelags, par
hefði hann getað komið pessu fram, pví hann
kann svo dásamlega að aðgreina sínar tvær
persónur, já, pað svo hárhvasst, að hann á-
lítur sig ekki hafa rjett til að verja málstað
sannleikans, í sinni annari persónu, peirri
sem frá Gránufjel. snýr, pó skorað sje á
hann. Jeg hef hingað til verið svo óaðgæt-
inn og «óformfastur», að jeg heflátið hlaupa
á reiðanum, og sagt saunleikann pegar jeger
aðspurður, hvort heldurjeghef veriðá «fund-
um», í «íbúðarhúsi mínu» , eða í «söluhúð-
inni».
Að orðið hafi verið tekið frá honum á
fundinum, er víst misminni, að minnsta kosti
hefir enginn fundarmanna annar en hann heyrt
pað; kaupstjóri var ekki bær um að hefta mál-
frelsi hans, heldur fundarstjóri, svo hann, sem
er svo «formfastur» maður, hefði ekki purft
að taka slíkt til greina.
Horra E. L. pykir pað «sannarlega ekki
tilvinnandi fyrir fjelagsmenn að fá 8 % í
rentur» af hlutahrjefum sínum; minna fær
hann fyrir að liafa komið fram á leiksviðið í
«Norðanfara», Pykir honum pó líldega, að
pað, vera sannarlega tilvinnandi fyrir sig.
Ekki er pað áfellisvert pó hr. E. L. vilji
taka svari húsbónda síns, eða finna að við
Gránufjelag, hefði hann notað pau vopn, sem
heiðvirðum manni er sæmandi, en pað má
vera ópægilegur starfi að^rita, pegar maður
hefir sannleikann, almenningsálitið, og gagn
ættjarðarinnar í móti sjer. Jpó hann væri
sá garpur að geta lagt Gránufjelag að velli,
pá mundu peir verða örfáir, erpökkuðu hon-
um frammistöðuna, en margir er gilduópökk
og óbænir; peir eru margir, sem liafavelvild,
til Gránufjelags og er sárt um að missa
sinn part í peim, nær pví 200,000 kr., sem
fjelagsmenn eru búnir að safna saman, og
landinu líður ver en ekki betur pegar fjelagið
er undir lok liðið. Jeg vona pví, að hr. E.
L. verði á sömu skoðun sem jeg, að peim
tíma, pappír og prentsvertu sje illa varið,
sem brúkað er til að prefa um petta, ogbezt
sje að hætta, og lofa bændum að eiga í friði
hinn litla vísi, sem pegar er kominn til inu-
lendrar og sjálfstæðrar verzlunar.
Akureyri 21. ágúst 1880.
Tryggvi Gunnarsson.
Úr Alxnanaki íslondinga i Vestur-
liciiui 1880.
íslendingar eru nú orðnir búsettir í all-
mörgum stöðum hjer í landi. Eáeinir menn
fluttu sig fyrst frá ísl. til Bandaríkja árið 1870;
síðan hafa stærri og minni hópar árlega leit-
að vestur um haf. Eyrstu íslendingar, sem
vestur fluttu, tóku sjer bólfestu á smáey
peirri í Michigan-vatni út af norðausturhorni
Wísconsín-ríkis, er Wasbington ísland nefn-
ist. J>ar eru enn nokkrir íslendingar. Washing-
ton ísland. Door Caunty, Wís. Um tíma
var bærinn Milwaukee Wís. nokkurskonar að-
alstöð íslendinga í Bandaríkjum, og par
eru fáeinir enn. J>ar hjeldu peir hátíð árið
1874, í minning um púsund ára byggð ísl.
Sama ár voru prjár tilraunir gjörðar til að
stofna nýlendu handa íslendingum. Sumum
leizt bezt á Alaslca, öðrumá Scliawano Coun-
ty í norðurhluta Wísconsins, og enn öðrum
á Nebraska. Til Alaska fóru 3 menn með
aðstoð Bandaríkja stjórnar til landsltoðunar,
en meira varð ekki af peirri nýlendu stofn-
un. Til Schawano Count. íluttist par á móti
nokkur hópur, en lúéim hafa flutt burt pað-
an seinna, svo fáir eru nú búsettir par. Er
pósthús peirra Pulcifer. Scliawano Co. Wís.
Til Nebraska fluttist nálega enginn nema
peir, sem upphaflega fóru pangað til að skoða
landið. Hinir íáusemfóru ogsíðanhafa farið
eiga heima í nánd við Eirtll P. 0. Lancaster
Co., Nebraska. En meðan pessu fór fram
tóku menn að flytja sig í stórliópum frá Is-
landi til Canada. Fyrst komu nálægt 70
manns árið 1873 ogsettust sumir að í Ross-
eau, Muskoka, Ontario. Og næsta ár kom
annar hópur um 250 til Kinmount, Victoria
Co. Ont. Urðu peir brátt óánægðir par og
leituðu til burtferðar. Nokkrir fluttu til Nowa
Schotia veturinn 1874—75, og bættist nokk-
uð við hóp peirra frá íslandi árið 1875 og
seinna. Byggð íslendinga par er í nánd við
Upper Masquedoboit P. 0. Halifax Co. Nowa
Schotia. En allur porri Ontario-íslending-
anna tók pað ráð, að senda nefnd manna til
Manitoba eða landsins par í nánd tilað velja
sjer par nýlendusvæði. J>aó var um sumar-
ið 1875. Nefndin valdi svæði pað, er síðan
hefir verið nefnt Nýja ísland á vestur strönd
Winnipeg-vatns', í lijeraði pví er Keewatin
lieitir. Veitti Canadastjórn íslendingum par
einkarjett til landnáms. Sama haust fluttu
íslendingar pangað frá Ontario, og 1876
bættist fjöldi fólks við frá íslandi. Pósthús
Ný-íslendinga er: Gimli Keewatin Canada,
og annað Húsavík, Keew. Can. Nokkrir ís-
lendingar eru pó enn í Ontario, einkum í
nánd við Eosseau, Muskoka Árið 1875
settist fyrsti íslendingur að í Lyon County
Minnesota, suðvestan til í pví ríki, og varð
pað byrjun til íslendinga byggðar peirrar,
sem par er nú. Á tveim síðustu árum hefir
allmargt fólk frá íslandi flutzt pangað og
tveggja næstu Countyja Yellow Medicine Co.
fyrir norðan, og einkum Lincoln Co. fyrir
vestan liggur Vinona & St. Peter járnbraut-
in vestur um landið fram hjá byggð peirra.
Pósthús flestra pessara íslendinga er Minne-
sota, Lyon C. Minn. Burt úr Nýja íslandi
fluttu fáeinir menn vorið 1878 og settust að
nærri pví nyrzt í Dakota við smá á pá, er
Tongue River nefnist, nálægt 30 mílurn
vestur frá Rauðá, pangað hafa allmargir flutt
sig á árinu 1879 og numið land. Póst-
hús peirra er Cavalier, Pembina Co. D. T.
Nokkrir hafa og setzt að talsvert nær Rauðá,
skammt fyrir vestan bæinn Pembina, og hafa
sumir peirra pósthús í Pembina D. T., en
aðrir í Carisle. Pembina Co. D. T. Sá bær
hjer 1 landi, par sem íslendingar eiga heima
svo hundruðum skiptir, er Winnipeg Mani-
toba. íslendingar eru enn miklu víðar um
landið á strjálingi. Löngu áður en hinn
eiginlegi útfluttningur frá íslandi byrjaði,
voru nokkrir Islendingar komnir niður í Utha
Mormona landinu, og nokkrir leita pangað
enn.
Fr jettir.
Brjef úr Rvík 2. ágúst 1880.
Alltaf heldur hjer áfram sama tíðin,
árgæzkan og Yeðurblíðan ásamt almennri
vellíðan, og bezta heilsufari, svo pað er
óefað að petta ár, nema því meira breytist