Norðanfari


Norðanfari - 21.09.1880, Page 3

Norðanfari - 21.09.1880, Page 3
— 121 — ir til Saurbæjar. — Af sömu ástæðum og.í 5. atriði komst fundurinn að peirri niðursföðu að fresta máli pessu. En að öðru leyti vill bjeraðsnefndin vera mál- inu ginnandi, pegar tími er til kominn og nægar upplýsingar fengnar. 7. Einn fundarmanna bar upp pá spurningu, hver ætti að kosta grind í sálarhlið. Að fengnum upplýsingum sampykkti fundur- inn í-einu liljóði, að lnrkjurnar ættu sjálfar að kosta hliðið. 8. Var pví hreift, livernig bezt og hagan- legast yrði framgengt lögum 9. jan. 1880 nui fræðslu barna einkuin í skript og reikningi. Eundurinn áleit að liaganleg- ast væri að hafa gangandi kennara, og hvatti sóknarnefndir og presta til að stuðla að pví af fremsta megni að hæfiiegir kennarar fengjust. Hvað aldur barna snertir, áleit fundurinn að kennsla í skript og reikningi mætti ekki býrja seiuna en pá er börnin væru 10 ára; pó skyldi eigi beitt pvingun' fyrr en pau væru 12 ára, og lokið skyldi kennslunni unr fermingu, eða pegar börnin væru 14 ára. Akureyri 9. dag septemberm. 1880. Davíð Guðmundsson. Á. Jóhannsson. lljett eptirrit staðfestir Davíð Guðmundsson. Gránufjelagið og lierra E. Laxdal. 2. kapítuli, (sbr. Nf. nr. 53—54). Er mönnuin ekki farið að leiðast að lesa hinai' löngu pulur um Gránufjelag og herra E. Laxdal? — jú! Er nokkuÁ pað í grein li?.ns Norðanfara nr. 55—56, sem vert sje að eyða tíma til að svara? — nei! Skyldi almeuningur leggja nokl^urn trúnað á pað sem hr. E. L. segir í greinum sínum ? — nei! Ætli pað væri hægt að koma fyrir hann vitinu eða sannfæra liann? — nei! Skyldi pá ekki vera rjettast að lofa hon- um að eiga sig, og leika við sjálfan sig prá- leik kerlinganna sem sögðu: «klippt er pað»; — «skorið er pað»? — jú! pví «Hirð eigi pú, að deila við málrófsmann»*. ' 3. kapítuli kemur ekki nema pví að eins, að óstætt verði fyrir moldviðri. — 10. sept. 1880. Tr. G. Skólameistararöð í Skálho Iti, eptir Odd biskup Einarsson 1626, síðan auk- in og viðbætt skýringargreinum. Næst eptir biskupa vora, má telja skóla- meistara við latínuskólana meðal hinna merk- ustu, lærðustu og pörfustu manna pjóðar- innar, enda fluttust margir frá pví embætti (* Þessi litla grein fylgdi á lausu blaði með nokkrum expl. af Nf., nr. 55—56. Ýms- urn hefir pótt hún vera of meinlaus og ónóg, en jeg get aldrei fengið mig til, að skipta mörgum orðum við pann mann, sem eigi er hægt að sannfæra, og tekur upp aptur og aptur hið sama, eða fer með bersýnileg ósannindi og er á takmörkun- um að vera eigi svars verður, smb. Norð- anf. nr. 49—50 og Nf. nr. 55—56 o. fl. til beztu brauða landsins, og sumir urðu á eptir biskupar í Skálholti eða Hólum, svo sem jporlákur Skúlason, Gísli Magnússon, Gísli Oddsson og Jón Árnason. Eiirhvorir peir lærðustu og fróðustu menn sem land vort 'hefir átt voru peir stiptprófastar Arn- grímur Yídalín og Jón Halldórsson. ]»á höfum vjer líka átt hvern ágætis- manninn eptir annan síðan skólinn fluttist suður á laud, par sem voru peir Steingrímur biskup og Jón Jónsson, sem voru yfirkenn- arar skólans meðan hann stóð á Bessastöðuin, og voru-peir pá kallaðir lectores theologiæ. Skólameistararnir við Eeykjavíkurskóla hafa líka verið orðlagðir og meðal peirra mega teljast frammúrskarandi fyrir lærdóm og fróð- leik peir Dr. Sveinbjörn Egilsson og Dr. Jón Jporkelsson. Eptirfylgjandi skólameistaratal er að vísu ó- fullkomið en getur pó bent á pá menn sem pjóðin hefir átt svo mikið að pakka og hvorra skylt er að minnast með virðingu og lof- stýr. I. Ölafur, Sá fyrsti skólameistari í Skálliolti ádög- um herra Marteins; hann drukknaði 1 Brú- ará á Hjarðarnesshólma-vaði, (aðrir segja á Bjarnastaðavaði) 1553—1555. II. Jón (Oddsson), um veturinn, liann bjó að Mosfelli* 1. III. Hans Lolicli, danskur; undarlegur í sinnislagi, pó haldinn vel kerður maður — hann var skólamestari i 3 ár. 1558—61. IY. síra Erasmus Willardsson, józkur 3 ár, 1561—1564. Hann iðkaði hjer fyrst discant; giptist Helgu dóttur biskups Gisla Jónssonar áríð 1565; var þoirra brúð- kaup haldið í Skálholti — pá var herra Guð- brandur par skólameistari — lijelt síra Eras- mus pá Garða suður. í hans brúðkaupi var höfuðsmaður Páll Stígsson, hvoreð andaðist vorið eptir á Bessastöðum 1566 um kross- rnessu og liggur par í kórnum undir út- höggnum marmarasteini kostulegum. Eptir pað hjelt síra Erasmus Oddastað, síðan Breiðabólstað í Eljótshlíð — var officialis og afhenti Skálholt Oddi biskupi Einarssni2. 1) Síra Jón var Loptsson, hjelt seinast Yatnsfjörð frá 1564 — en 1555 var hann prestur á Mosfelli í Grímsnesi — pá Ó- lafur skólameistari danskur maður drukkn- aði í Brúará, var síra Jón settur skóla- meistari um veturinn, fyrstur af íslenzk- um mönnum, og vegna síns lærdóms var hann í pví stóra lærdómsleysi kennilýðs- ins hjer á landi, haldinn einn af peim helztu prestum sunnanlands, svo aðbisk- up herra Grísli setti liann officialis yfir Vestfjörðum, og fjekk honum Vatnsfjörð með ráði höfuðsmannsins Páls Stígssonar —- ár 1566, sendi hann öllum prestum á Vestfjörðum, alvarlegt áminningarbrjef. Hann pótti í sumum hlutum undar- lec:ur og upp á fornan sið — hann gaf sig sjálfur saman i hjónaband, við sein- ustu konu sina Guðrúnu Sigurðardóttur, hjer um 1593, fyrir pað var hann 2 árum seinna dæmdur frá kallinu og vjeknauð- ugur paðan fyrir sira Gisla Einarssyni, bróður lierra, biskups Odds, lifði fram til 1604, eiun af börnum síra Jóns var síra Gunnlaugur í Hruna. 2) í prestaæfi síra Jóns Halldórssonar, er getið 8 barna síra Erasmusar og lians V. Guðbrandur Lorláksson, skólameistari 3 ár, og var síðan kosinn til biskups yfir Hólastipti. Hans húsfrú var Halldóra Árnadóttir, Gíslasonar frá Hlíðar- enda1. VI. Kristján IVillardsson, bróðir síra Erasmusar. Hann vígðist hjer, fjekk Helgafellsstað — var góður bartskeri2. VII. Mattliías, danskur maður, var skólameistari 5 ár og vígðist lijer áður hann sigldi fram aptur. VIII. Stefán Gunnarsson, var skólameistari 3 ár, giptist dóttur bisk- upsins herra Gísla, Guðrúnu á Miðfelli, sem Gísli Skálholts ráðsmaður átti áður. Eptir pað var Stefán Skálhots-ráðsmaður nærri 40 ár. IX. Sigurður Jónsson, norðlenzkur vel lærður í hebresku, var 4 ár og giptist Katrínu Nikulásdóttur. Hann gekk lialtur, pví hann var svo fæddur — kenndi hart — liafði stúderað utanlands bæði í Kaupmannahöfn og Kostock, vel lærður maður. Áður var liann lector og skólameist- ari á Hólum. Hann var 2 vetur með konu sinni í Skálholti; par eptir varð hann líkprár, fór norður og bjó pá að Hóli 1 Kinn , til pess hann andaðist, en kona hans Katrín giptist aptur ár 1611, Ivolbeini I Lóni fyrir vestan Jökul. x. Gísli Guðbrandsson, var tvö ár skólameistari, góður málari; lianu vígðist og fjekk Hvamm í Hvammsveit, eign- aðist Eáðliildi Guðmundsdóttur3. (Framh.) Svefnsýki. Fyrir hálfu missiri síðan, gekk sú saga gegnum blöðin, að í Grambke hjá Vegesack lifði ung stúlka sem hafði sofið 6 vikur í ein- fyrri konu Helgu Gísladóttur biskups, hvar af eitt var síra Páll í Hrepphólum lians seinni kona var þórunn dóttir j>ór- ólfs Eyúlfssonar í Engey og Margrjetar laundóttur Erlendar lögmanns Lorvarðs- sonar, peirra dætur Helga og Margrjet, Helga átti Eirík son síra Árna Gíslason- ar í Holti, hann andaðist 1590. 1) Æfisaga pessgj merkismanns, er viða til og seinast prentuð í prestaskólariti frá Eeykjavik. 2) Síra Kristján var 4 ár skólameistari í Skálholti eptir herra Guðbrand, pó hann haldinn væri sá bezti læknir, gat hann ekki læknað sjálfs síns vanheilsu , hvers vegna hann gaf upp Helgafell við sjera Ólaf Einarsson, fór að Bjarnarhöfn 1592 og pjónaði peirri kírkju, ogparvarhann 1599. Sagt er að af honum sje komið fátækt aðkvæðalaust fólk og muni hafa verið tvígiptur. 3) Foreldrar Gísla Guðbrandssonar voru, Guðbrandur almúgamaður Bjarnarson Sumarliðasonar og Guðrún meingetin dóttir Gisla Eyúlfssonar Mókolls við syst- ur sinni kristínu Eyúlfsdóttur, sem eptir pað varð húsfrú Gísla biskups; ólst upp í Skálholti og stúderaði utanlands. Hann var tvigiptur, fyrri kona hans var Ragn- heiður Guðmundsdóttir bróðursonar Daða i Snóksdaf, peirra dóttir Kristín móðir síra Gisla Einarssonar á Helgafelli seinni kona hans var Ragnhildur Egilsdóttir Jóns- sonar að norðan, og Guðrúnar dóttur þor- leifs lögmanns Pálssonar á Skarði, síra Gísli andaðist 1620.

x

Norðanfari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.