Norðanfari - 23.04.1883, Síða 1

22. ái\
Nr. 19.—20.
mAMARI,
Saklcysi.
í góðri sál er gæðskulind
og guðleg paradís;
liún lioríir sjálf á sína mynd
í svölum heimsins ís.
Hún vogar ei að eigna sjer
þá ástarblíðu mynd;
Hún segir: «Myndin eflaust er
af æðri sælulind;
og þessi æðri indislind
í æðri sálum býr
af æðstiun kærleik eilíf mynd,
sern að bjarta snýr.
Jeg gleð mig, pví að ástin er
og allt af verður til
þó hennar orsök hyljist mjer
eg hennar verkun skil».
G. Hjaltason.
y e 1 y i 1 j i.
Út út! og fram með allt hið góða
að öllum bræðrum faðmi snú!
sitt hjartans gull sem barn að bjóða —
hve blessuð er pó framkvæmd sú!
hún er sem blóm á blíSri grund,
sem brosir öllum vors um stund.
Sá sem að jafnan bjartað hylur
er huglaus, kaldur, eigingjarn,
sem allt hið bezta inni dylur —
liann er ei lífsins sanna barn,
nei hann er dauðans dapur son,
sem deyðir lífsins krapt og von.
í>ó opnað hjarta sverðið særi
J>ú sigrar allt eins vinur kær!
pví drjúpa mun pess dreyrinn skæri
á dauða jörð, svo par af grær
sú andleg jurt með blómin blíð,
sem brosir pjer á dauðans tíð.
G. Hjaltason,
í,I>að cr aiuiað liyort í ökla cða eyra“.
J>að er merkilegt að «Fróði», sem heíir
svo fróðan ritstjóra, eins og 2. pingmaður Ey-
firðinga er, skuli eigi tala um nein stjórnar-
mál, par sem alþingi Pó fer nú í hönd í sum-
ar. J>að er pó siður allra blaða um allan
heim, að tala um velferðarmál pjóðar sinnar,
sem eru á dagskrá t. d. hjer: landbúnað-
armálið og fleiri mikilsvarðandi mál. |>að
væri líka betur, að málin kæmi nú á næsta
pingi betur undirbúin og betur hugsuð, enn
á síðasta pingi, pví að allur sá moðreykur,
sem í hittiðfyrra dundi inn á pingið af frum-
vörpum frá sumurn pingmönnum, varð ein-
ungis til hins mesta kostnaðarauka og erg-
elsis, pví að málin voru alveg óundirbúin.
Eitt er pó málið, sem synd er að segja að
sum blöðin («Eróði» og «Skuld»), ræði ekki nóg
um nú á dögum, pví fyrir nokkrum árum
sást ekkert í blöðunum um kirkju og presta-
mál. |>að sýnist pví eigi af vegi, að blaðið
Aluireyri, 23. apríl 1S83.
«Norðanfari» bætist við og leggi orð í belg með
uin petta mál. í «Fróða» og «Skuld» er pví
haldið fram, að söfnuðirnir megi sjálfir velja
sjer presta, og jafnvel að hvorirtveggju, bæði
söfnuðir og prestar geti sagt hver öðrum upp
með vissum fyrirvara. Ekki er pað heldur
dregið í lágina, að prestar sjeu drykkfelldir, en
ritstjórum blaða pessara gleymist, að geta pess
eða finna að pví, að meðal ritstjóra blaða vorra,
sem Fróði leyfir sjer að kalla kennimenn al-
pýðunnar, pótt ekki liafi þeir veiting frá Guði
eða konungi, hafa pó nokkrir verið drykkju
rútar. J>etta að ráðast þannig á eina stjett
landsins, og pað heiðvirða, en finna eigi að
þessu eða neinu öðru hjá neinni annari stjett,
sýnist lýsa frábærum ofsóknaranda og illgirnis-
hug til kirkju Krists og þjóna hennar hjer á
landi. Jeg veit ekki hvað er að ráðast á
kirkjuna og vilja að hún líði undir lok, og
að landsmenn kasti trúnni og verði heiðingj-
ar, ef það er eigi þetta athæfi. Fyrst dettur
mjer í hug að spyrja, hví á alpýða fremur
að velja presta sína en aðra embættismenn
ríkisins? Skyldi pá ekki vera öllu meiri
pörf á, að alþýða fengi að velja lækna sína
og sýslumenn? J>ótt sunium kynni í fljótu
bragði að virðast sú hugsun næsta glæsileg, að
alþýðan velji presta landsins, mundi þó reynsl-
an sýna pað, að sá tími er fyrir sjónum allra
skynsamra og athugallra manna svo fjarska
fjarlægur hjer á landi, að hann hlýtur að vera
allri núlifandi kynslóð ósynilegur. Ef pað væri
leyft alpýðu að velja landsins presta, sjá allir
heilvita menn, að petta er tilraun að róta við
hellubjargi pví, sem kirkjan stendurá. J>etta
hlyti að kosta svo fjarska mikinn undirbún-
ing og tíma; hæfilegleikar presta, aldur peirra
og vitnisburður i guðfræði, rjeði pá engu leng-
ur, heldur einungis vilji og velþóknun ein-
stakra alpýðumanna, sem ef til vill, væru
allra manna sízt færastir til pessa, já sum-
staðar mundu söfnuðir ekki vera færir um að
kjósa sjálör presta, heldur yrðu þeir að fara í
smiðju út úr sókninni, og ef til vill, til miður
hlutvandra manna, til að fá einhverja til að
ráða fyrir sig, hvern þeir ættu að velja. Sum-
staðar mundu að eins einstaka eða einstakir
menn ráða úrslitunum, og pá mundu peir
mikið fara eptir persónulegum kunningsskap
við umsækendur, en alls ekki eptir prestsleg-
um hæfilegleikum. feir sem panuig hugsa
sjer pennan vanskapning af Socialismus, og
Nihilismus, peir góðu herrar gleyma pví, að
prestar eru embættismenn konungs og kristi-
legrar kirkju; konungur vor er æðsti byskup;
í persónu hans mætist hið veraldlega og hið
andlega vald. J>eir menn sem pannig eru að
rausa um prestakosningar. J>eir gleyma þeim
orðum postulans Páls, að peir tímar muni
koma, að menn vilji sjálfir velja sjer kenni-
menn til að kitla eyrun. J>eir í söfnuðun-
um, sem yrði í minni hluta við pessar kosn-
ingar og yrðu óánægðir, hvað á pessi minni
liluti pá til bragðs að taka? Hann getur
eigi sagt sig úr þjóðkirkjunni, því sú vitleysa
er upp kominn á Eskifirði, pví allir sem búa
í prestakallinu, verða að borga til prests og
kirkju: svo petta, að segja sig úr pjóðkirkj-
unni, er ekki annað en marklaust raus; eina
ráðið fyrir pessa rausara, er að kasta trúnni
— 37 —
og verða Múhamedsmenn eða Mormónar og
hafa sig sem skjótast af landi burt til Tyrk-
lands eða Utha. Til eru að vísu nýmynduð
lög um leysing á sóknarbandi, sem með inikl-
um harmkvælum og pjáningum voru drifin í
gegn af einstöku pingmönnum. Lög pessi
munu vera ónotuð og óreynd enn, svo eigi
hefir nauðsynin verið mikil, og útlit er fyrir,
að peim verði ekki beitt í bráðina, og komi
sá tími, að lögum þeim verði beitt, pá mun
afleiðingin einungis verða sú, að ósamlyndi og
úlfúð mun koma upp milli sóknarprests og
safnaðar og milli prestunna innbyrðis. Ogþað
mun hægra að vekja upp penna draug, en
kveða liann niður aptur. Fái pessar presta-
kosningar framgang, pá segi jeg eins og karl
einn sagði, sem aldrei hefir trúmaður verið
kallaður, «pað fer nú ekki að verða mikið
varið í að vera prestur, ef alþýðan á að kjósa
þá», og hefir karl satt að mæla. Enda held
ieg líka að sumir prestar, sem kost eiga á að
lifa öðruvisi muni pá losa sig v.ið prestsskap-
inn. Jeg veit nú að sumir peirra sem lesa
petta munu segja, að þá muni óregluprestar
eigi verða valdir af neinum, en hvar er ábyrgð
fyrir pví? getur ekki einhver óregluseggur-
inn í söfnuðinum eða utan safnaðarins ráðið
kosningunni, og mundi hann ekki helzt sjá
um að kosinn sje hans líki og drykkjubróðir,
og pað er ekki sjeð hve mikið menn kæra
jsig um'að verða‘prestar, og pað pótt peir sjeu
ágætlega hæfir til pess, ef pað á að verða
aðalmark og mið prestsins, eins og «Fróði» og
<Skuld» láta einatt klyngja, að hann sje hlýð-
inn, auðsveipinn' og undirdánugur vinnumað-
ur safnaðarins, enda eru fá prestaköll hjer á
landi svo feit, að pau sjeu vegna launanna
mjög eptirsóknarverð. Takist pessum glömr-
urum og göspurum, að koma pví til leiðar,
að prestakosningar fái framgang, pá verða
vesalings safnaða vinnumenniruir miklu lak-
ara settir en önnur vinnuhjú, pví hjúið
stendur eigi nema undir húsbónda sinum
einum, en pessir safnaða valningar eiga að
standa uudir öllum peim, sein af náð pókn-
ast að velja pá og líða pá, á ineðan náðar-
tíminn varir. Yfir höfuð virðist mjer pessi
hugmynd um prestakosning alveg óhafandi
og óhugsandi, og fái prestakosningar sein ó-
trúlegt er og vonandi er að ekki verði, frani-
gang, pá segi jeg mig eigi úr pjóðkirkjunni,
pví pað er vitleysa eins og áður er ávikið,
en pá get jeg ekki fengið af mjer að koma í
kirkju framar.
Leikmaður.
Yerzluniu nú og fyrri m. 11.
Sá, sem 'les með athygli verzlunarsögu
íslands, og virðir fyrir sjer pann hnekkir,
sem landið hefir beðið við litla og óhagfelida
verzlun, hlýtur að finna til pess, hvað vjer
íslendingar erum komnir skammt á veg í
þessari grein.
J>að er sjálfsagt, að flestir munu pekkja
pennan kafla sögu vorrar, betur en vjer, og
líka pað, að menn geta kynnt sjer hann, ef
vilja, pó ekki sje hægt að fá hann nema í
molum. Látum vjer pví fylgja nokkrar línur,
er skýra frá mörgum helztu atburðum við-