Norðanfari - 04.11.1884, Qupperneq 1

33. ár.
Nr. 43.-44.
Akureyri, 4. nóvemker 18S4.
Maðm. GruðrÚn Illgi-
mundardóttir
Frá Hellu á Selströnd.
GTJÐRÚN sál. INGIMUNDARDÓTTIR
var borin og barnfædd á Miölnisum á Revkja-
nesi árið 1813. Hún var dóltir hins þjóð-
kunna merkismanns, Ingimundar Guðmunds-
sonar er lengst æfi sinnar bjó á Miðhíísum,
og átti þá jorð og aðrar íleiri. Hann var á
sinni tíð einhver bezt að sjer meðal leik-
manna, hann var orðlagður skrifari. Við
breppsstjórn tók hann á fyrstu búskaparár-
um sínum, og hafði það starf á hendi til
dauðadags. Hjá feður sínum dvaldi Guðrún
þangað til hún var hálf þrítug. J>á flutlist
hún að Hellu á Selströnd árið 1839, og
sama ár giptist hún Guðmnndi Gíslasyni frá
Bæ á Selstrond, var í hjónabandi með hon-
um í 14 ár; og eignaðist með honura 3 bern
sem öll eru dáin. |>au ár mun hún ekki
hafa farið á mis við andstreymi lifsins, enda
þó hún hefði nóg fyrir sig og sína. En
fljótt lýsti það sjer, að Guðrún sál. var gædd
miklum og góðum hæfilegleikum, og bar því
allann sinn mótgang með hinni raestu still-
ingu og þolinmæði. Árið 1858 giptist hún í
annað sinn, Jóni Guðmundarsyni frá Reykja-
vík við Bjarnarfjerð. í því hjónabandi mátli
segja að hún lifði hinu ánægjulegasta lífi,
því þó hún á þeim árum yrði að bergja á
skilnaðarins beiska bikar þegar hún missti
sitt 3. barn, uppkominn og efnilegan son
elskaðan og virtann af öllura, þá tók hún
því sem öðru með stillingu og hugprýði, enda
mun maður hennar hafa gjört sitl td að ljetta
henni þá byrði.
L 0 II D B Y li 0 TL
Hliðsjónarinenn: F. Gilbert, Lord
Macaulcy, Taine, Brandcs og fleiri
ásaint IVorks of Byron,
ep t i r
G. H j a 11 a s o n.
III.
(Niðurlag).
Já Grikkland! þetta fornfrægðaland,
land frelsis, land göfgis, land iþróttar, land
óðs, land lista og speki, sögu og Iaga;land
sem enn andlega drottnar yfir meir en hálf-
um heimi vorum þótt kið líkamlega afl þess
sje liorfið að mestu! J>etta land var áður
voldugt og frjálst, yfirvann heiminn með Al-
exander, fjell þó um tima úr tign sinni, en
endurreis að nokkru leyti á liinu griska
keisaradæmi miðaldanna, þótt flest forn frægð
Guðrún sál hafði fengið gott uppeidi og
hafði líka góðar og farsælar gáfur, og gróf
lieldur ekki pund sitt í jörðu. Hún unni
mikið hókinenntum og las sjálf og ljet lesa
mikið fyrír sig og varð fyrir það sama með
hinum bezt menntuðu konum á sinni tíð. J>ó
hún hefði mætur á bókmenntunum vanrækti
hún ekki þar fyrir skyldu störf sín 1 hús- og
bússtjórninni, því hún var ráðdeildarsöm og
ágæt búkona, og gat þegar þess þurfti við
verið bæði húsbóndi og húsfreyja, og sjeð um
lieimiii sitt úti og inni sem opt kom fyrir
bæði meðan maður hennar var sjálfur for-
maður á skipi sínu á Gjögri, og þegar hans
var vitjað til sjúkra.
Hún var ástríkasta kona manns síns og
ljetti honum bústjórnarstörfin eplir því sem
hún framast gat þcgar læknisstörf hans juk-
ust og önnur starf sem sveitar forstjóra. A
heimilinu var liún manm sínum í allri sam-
búð til gleði og ánægju, og kom ekki fram
í þeirra hjónabandi hin fornkveðna vísa:
„ungur maður og aldraö fljóð, ekki á saman
í heimi“ o. s. frv., því hjónaband þeirra var
sannkallað bjönaband ánægjuunar og gleð-
innar, og gott til fyrirmyndar öðrum.
Guðrún sál. var hin mesta geðprýðis
kona, alla jafna glöð eg þægileg, og þó eitt
hvað gengi raót von og vilja hennar, var ald-
rei hægt að roerkja það á viðmúti hennar.
Hún var hreinlynd og djörf, og sagði hverj-
um sera í hiut átti meiningujj sína með vel-
völdum orðum, rjett eins og henni bjó í
brjósti; blaut bún því ást og virðingu ekki
einungis af heimilisíölki sínu, heldur og oll-
um er til hennar þckktu.
Guð gaf þeim hjónum góð efni enda
brúkuðu þau efni sín samkværat boðum lians.
Guörún sál. var sjaldan glaðari, en þegar
hún hafði sem flesta við borð sitt, einkum
þá fátækari, enda var nálega aldrei gestlaust
á heimili hennar. J>að mun, fáum kunnugt
hvað mikið hún gaf snauðum og þurfandi,
væri horfin- Svo tóku Tyrkir ríkí petta og
þjáðu Grikki grimmlega í 370 ár, en þá
risu þeir upp og gripu til vopna fyrir frelsi
sitt. En örðugt áttu peir uppdráttar. Marg-
ir menn í Evrópu liöfðu tekið sig saman og
lijálpað peim um hermeun og peninga. En
það var lítið gagn í því meðan stórveldi
Evrópu ljetu Grikkland hjólparlaust. Byron
var einn af þeim sem var hrifinn áf Grikkj-
um. Hann tók sig nú til, fór til Grikk-
lands, keypti tvö herskip og 500 hermenn
á sinn kostnað til að hjálpa Grikkjum, sjálf-
ur var hann foringi dáta sinna og fór nú
í striðið. Allir Grikkir fögnuðu honum eins
og dýrðlegasta frelsisengli. Hann reyndi
allt hvað hann gat að ráða bót á grimmd
þeirri er átti sjer stað í stríði þessu.
Hann tók nokkra Tyrkí til fanga, en
gaf þeim líf og sendi þá til höfðingja þeirra
og reit honum brjef og skoraði á hann að
sýna sömu mannúð. Af því hann lagði svo
hart á sig I stríði þessu, veiktist hann og
dó hinn 19 apríl 1824 með orð þessi: „Nú
vil jeg sofna“. Og hann þurfti hvildar við
ekki sízt þeim af ættingjum bennar er við
þröngan kost áttu að búa. (J>að er nóg að
sá veit það, er ekki lætur einn vatnsdryklc ó-
launaðann í lærisveins nafni gefinn).
|>ó dauðinn kippti í burtu börnum henn-
ar, og særði þannig hennar viðkvæma móð-
urhjarta, þá fór hún þó ekki varhiuta af því
að hafa börn á heimili sínu, og gekk hún
þeim öllum í móður stað, því optast tóku
þau börn sem fáa áttu að, og ólu þau flest
upp á sinn kostnað, og reyndust þeim hinir
ástríkustu forcldrar í andlegann og líkamleg-
ann máta. Menn vita vel að barnauppeldi
kemur jafnan meira til konunnar en bóndans,
og mátti af því sjá að Guðrún sál. var eink-
ar vel lagin til þess starfa. Hún Ijet sjer
eigi síður annt um hina andlegu velferð þeirra
en hina tíraanlegu, enda var hún sjálf hin
mesta trúkona, og sýndi það í verkunum er
trúin hafði gróðursett I hjartanu. Innrætti
hún því fósturbörnum sínum það snemma að
hafa það hugfast að leyta fyrst guðsríkis og
safna þeim fjesjóð, sem melur og rið gætu
ekki grandað, því þá myndi þeim allt annað
gott tilleggjast. Guðrún sál. var vinavönd og
vinum trygg, og Ijet sem optast reynsluna
prófa hvað eina, og fór ekki eptir hínum ým-
islegu sögu sögnum manna, heldur leitaðist
jafnan að komast að hínu sanna.
Yíir höfuð áð tala, var Guðrún sál. hin
mesta ágætis- og söma kona, og hafði flesta
þá hæfilegleika sem konu prýða. Hún var
sannkölluð héimilisprýði og sómi stjettar
sinuar, þetta er sannleikur og æfisaga henn-
ar í fám orðum. í fyrra haust eptir að hún
missti sinn ástríka og heittelskaða mann, fór
henni að hnigna með heilsu, og hjelzt það
að meira og minna við, þangað til 3. janúar
næstliðinn að drottinn ljet hana hvílast eptir
velunnið dagsverk og sameinaði hana sínum
undanförnu ástvinum á hennar 72 aldurs ári.
Hennar saknar nú sárt allt hennar heim-
eptir hinn harða æfidag hans. Grikkir
syrgðu hann mjög; almenn þjóðsorg var
skipuð í 21 dag og" í öllum kirkjum sorg-
arhátíð, enda var ætlun Grikkja, ef hann
hefði lifað, að bjóða honum konungskrónu
Grikklands! Lík hans var fiutt til Eug-
lands og enskir sýndu því lítinn sóma, enda
hafði hann áður fyrrum sagt, að hanu gæti
ekki einusinni unnt orinum þeirra að jeta
ná sinn.—Föðurlandsást hans var lítil —
Og hvernig var von hann elskaði þjóð, er
fór svo illa með hann og þóttist ekki þurfa
hans? Hann hafði elcki hina ósjergjörnu
og eldheitu ást "Wergelands sem óx við of'-
sókn og hatur. En heimili hans í æsku var
líka ólíkt Wergelands.
YII
Mikið gott og mikið illt má af honum
læra. Góður er kjarkur sem gugnaði ald-
reí, gott göfgi og sannleiksást hans, góð
hin dýrðlegu óðrit hans sum er málafegurð
lífsins, frelsið, afiið og ágætið — En íllt er
mannhatur og mannfjá1 hans, trúleysi, laus-
x) Fyrirlitning.