Tíminn - 16.08.1872, Page 5

77
IJR BRJEFI.
í>ú baðst mig seiúast, að skýra fyrir þjer,
hversvegna jeg áliti skaðlegt fyrir landið, að lif-
andi peningur væri íluttur útúr því, og skal jeg
þá í stuttu máli telja upp hið helzta illa, semjeg
held að slík sala hafi í för með sjer, en jeg get
samt ekki verið að sanna þetta hjer nákvæmlega,
heldur að eins minnast á helztu ástæðurnar fyrir
þessu áliti minu, og lofa þjer svo sjálfuin að
prófa þær. En fyrirfram vil jeg geta þess, aðjeg
álít hóflega hestasölu ekki skaðlega fyrir þá bænd-
ur, þar sem útigangur er góður, og menn geta
átt stóð, sjer að kostnaðarlitlu, svo lengi sem
hestasalan ekki er viðkomu stóðsins til hnekkis,
eins er það, að jeg álít mikla kjötsöluút úr land-
inu, því til stórs skaða, eðaað kjötsje látið ganga,
sem kaupmannseyrir út úr landi, sem ekki er rík-
ara af matvælum enn land vort er. Nú skal jeg
þá telja hjer upp hinar helztu illu afleiðingar af
því fyrir landið, sem jeg held, að sala arðpenings-
ins út úr því, hafi fyrir það.
1. Virðist mjer það liggja í augum uppi, að
því meira af vel höldnum arðpeningi, sem sveita-
bóndinn á, því betra á hann í búi, og því meiri
er velmegun hans, og því minna sem hann á af
arðpeningi, því meiri búsvelta verður að vera hjá
honum, kjarninn fer út úr búinu, og fólkið verð-
ur kveifarlegt til vinnu, og því bágra verður hon-
um að ganga, ef hann hefir ekki annað að styðjast
við enn búið. Þetta sannar og reynslan bezt, því
hverjum líður illa þeim sveitabónda, sem hefir
stórt bú og mikinn pening, og er maður til að
sjá um bú sitt? Og þegar menn nú líta á hags-
muni lands vors yfir höfuð, þá virðist það og
auðskilið, að því meira sem er af bjargræðispen-
ingi og arðpeningi í því, eða því meira sein kem-
ur af þessum peningi á hvern mann í landinu,
því meiri er almenn velmegun manna; jeg nenni
hjer ekki að færa meiri rök fyrir þessu, það er
og án efa nóg að minna þig á, að reynslan hefir
margsannað þetta, því þegar peningurinn hefir
fækkað í landinn, hefir hjer verið sultur og seira
manna á millum, og hafi hann fækkað mjög, hefir
komið hallæri í landið, og menn dáið af megurð
og hungri.
En þú álítur, ef til vill, að þó bjargræðis-
skepnurnar fækki, þá geti menn keypt sjer nóg
bjargræði fyrir peningana, sem við söluna koma
inn í landið? en ertu þá viss um, að kaupmenn
flytji meiri mat handa landsmönnum til að lifa á,
ef landsmenn fækka bjargræðisskepnum sínnm?
Jeg held fjærri því; og það mun mega telja víst,
að ef ekki á að verða bjargræðisskortur í land-
inu, mun varla mega vera minni matur í því, en
menn nú hafa, bæði af bjargræðisskepnum sínum
og sem menn kaupa íkaupstöðum; og munu pen-
ingarnir, sem menn fá fyrir bjargræðispeninginn,
hrökkva þeim í mörg ár, til að kaupa fyrir bjarg-
ræði og aðrar nauðsynjar sínar? og held jeg þau
yrðu næsta fá. Af þessu vona jeg nú að þú sjáir
að velmegunin hlýtur að minka í landinu við það,
að bjargræðisskepnurnar eru seldar út úr því.
2. Verður langtum örðugra fyrir frumbýling-
inn að reisa bú, sem skepnurnar eru færri í land-
inu, og þær eru í hærra verði; en því minni
bjargræðisstofn, sem hann getur keypt sjer, þess
fljótar fer hann út á sveitina, þegar honum fer að
vaxa ómegð.
3. Við það að skepnur fækka í landinu, við
það minkar tíundin, en við það að tíundin mink-
ar, við það verða aukaútsvörin að hækka, og sveit-
arþyngsiin þegar af þessari ástæðu að vaxa, og
þetta verður því tilfinnanlegra fyrir bændur, sem
þeir vegna skepnufæðarinnar eru síður færir um
að bera þau. Bóndinn hlýtur að gjalda vinnu-
hjúum hærra kaup, og daglaun kaupafólks hljóta
að hækka, þegar því er ekki gefinn kostur á hesti
fyrir minna en 8—10 rd. leigu eins og í sumar.
4. Við það að tíundin minkar, minka og tekj-
ur landsjóðsins og kirknanna, og eins laun sýslu-
manna og presta; eins rýrna og í úttektinni
laun allra þeirra embættismanna, sem fá laun sín
í peningum, þegar matvælin og aðrar nauðsynjar
vaxa í verði. Þetta allt getur orðið orsök lil þess,