Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1897, Side 17

17
lokið, og reyndist þetta enginn haugur, heldur uppgróin malarhrúga
(frá ísaldartimanum?).
Fyrirsát á Skógarströnd.
Fyrir innan Leiti á Skógarströnd liggur alfaravegurinn um
skarð milii tveggja klapparása. Veginum hallar norðurhalt austur
úr skarðinu og mjókkar það niður eftir; neðst er það eigi viðara
en hjer um bil fyrir tvo klyfjahesta. Hefir þar verið hentugur
staður til fyrirsáturs í fyrri daga. Enda heitir þessi staður »Fyrir-
sdtið«: Er sú saga til þess, að þá er synir Jóns biskups Arasonar
ætluðu að handtaka Daða í Snóksdal (1549), frjettu þeir á Staða-
stað að hann væri vestur í Rifi. Þar ætluðu þeir að taka hann;
en til vara, ef hann kynni að sleppa, settu þeir menn til að sitja
fyrir honum á Skógarströnd og var þessi staður valinn til þess.
Spenntu fyrirsátsmenn þrjá strengi yfir þvert skarðið, er skyldu
hindra för Daða, svo hann slyppi eigi úr höndum þeirra. Daða
kom njósn af ferð biskupssona og reið hann sem skjótast heimleið-
is. Hann reið Markúsar-Brún. Það var um nótt er hann reíð inn
Skógarströnd. Hann reið við bjöllubeizli; en af því hann grunaði
að fyrir sjer mundi setið, vildi hann eigi að beizlið hringdi, tróð
hann því mosa i bjölluna (eða bjöllurnar). Hann hjelt á brugðn-
um hnífi. Það kom honum í góðar þarfir, er hann kom í skarðið,
þvf hann skar sundur fyrsta og annan strenginn, án þess að hika,
og Markúsar-Brúnn henti sig yfir hinn þriðja. Kemur það vel
heim við landslagið, að austasti strengurinu hafi verið lægstur. I
þessu komu fyrirsátsmenn að, en urðu of seinir, því Daði var
þegar sloppinn. Einn spurði i fáti: »Fór Daði þar?« Annar svar
aði: »Ekki veit jeg hvort Daði fór þar; en þar fór Markúsar-
Brúnn«. Fóru þeir svo búnir þaðan. Þetta er almenn sögn á
Skógarströnd og víðar þar vestra. Er hún engan vegin ósennileg,
og er vert að láta hana ekki týnast.
* * *
Fyrir fáum árum fannst í glufu einni í »Fyrirsátinu« stór
bróklindahnappur úr kopar, fallega skreyttur með rósaverki. Hann
hefir án efa verið eign meiriháttar manns. Er ef til vill hugsan-
legt að hann hafi hrokkið af bróklinda Daða þá er Brúnn hljóp
yfir strenginn, og þá lent í glufunni. Hnapp þenna gaf Daníel
Jónasson í Fremri-Vífilsdal forngripasafninu i fyrra (1895).
Br. J.
3