Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1897, Blaðsíða 35

35
hann dó 14. apríl, og kemur það heim við það, sem Espólín segir
(Arb. VI. 119), að hann hafi dáið miðvikudaginn siðastan í vetri,
sem ber upp á 14. apríl árið 1647, og loks að þau Katrín hafa alls
átt saman lObörn; þar af lifðu 5 föður sinn, enn önnur fimm vóru
dáin á undan honum. Espólín telur og fimm börn þeirra Vigfúsar:
Gísla, Jóna tvo, Salvöru og Þorbjörgu. Af þeirn varð nafnkendast-
ur Jón ingri, er kallaður var Bauka-Jón og first var slslumaður í
Borgarfirði, enn síðan biskup á Hólum. Þorbjargar verður síðar
getið.
2.
Katrin húsfreija Erlendsdóttir bjó að Stórólfshvoli langa hrið
eftir lát manns slns, Vigfúsar sislumanns. Hún var kölluð nokkuð
fjeglögg. Arið eftir andlát marins síns, 30. október um haustið, varð
hún firir þvi óhappi, að bærinn á Stórólfshvoli brann, öll hús nema
kirkjan, og hinir mestu fjármunir. »Er sagt, að Katrínu hafi dreimt
áður, að kirkjan brinni, enn hún hafi haft þar inni kistur sfnar
með mörgu fjemætu, og hafi látið bera þær í bæinn, enn kistur hjúa
sinna i kirkju aftur, enn öfugur hafi orðið draUmurinn«. Frá þessu
segir Espólín (Árb. VI. 128). Katrín hlitur að hafa verið mikilhæf
kona, þvi að enn eru til munnmælasögur um »Katrinu rfku« á
Stórólfshvoli og þarígrend, bæði saga sú um drauminn, er Espólín
segir frá, og aðrar fleiri. Rjett við bæinn á Stórólfshvoli er allstór
klettur, sem kallaður er Bjalli, allbrattur, enn þó ei þverhníptur.
Segja menn, að Katrfn hafi hlaupið undan eldinum upp þennan klett,
þegar bærinn brann, og eru eim sínd spor hennar 1 klettinum, litl-
ar dældir í klettinn, sem lfkjást sporum. Uppi á Bjallanum er dá-
litil dæld kringlótt, er menn segja, að Katrin hafi haft firir skirker-
ald. Hefur þar verið grafið í firir skömmu, enn ekkert fundist.
Til dæmis um fjegirni Katrínar er það sagt, að hún hafi verið vön
að kveðja mann sinn, er hann fór í þingaferðir með þessum orðum:
»Mundu eftir mjer og mínum fátæku börnuni*.
Ifir altari í Stórólfshvohdcirkju er oliumind. Sjest þar efst
Kristur á krossinum. Firir neðan krossinn til vinstri handar kríp-
ur kvennmaður með hvíta skuplu á höfði í bláu pilsi. Að ofan er
hún í dökkleitum möttli raeð stórum kraga, er líkist prestakraga.
Til hægri frá krossinum breiðir trje út limar sfnar. Undir krossin-
utii liggur hauskúpa ofan á krosslögðum beinum og tímaglas, er
hvilir á kerúbavængjum. Á bak við sjest borg, sem líklega á að
tákna hina himnesku Jerúsalem, og fjöll í fjarska. Umgjörð skraut
leg er um mindina í »barok«-stíl með korintskum súlum. Ifir mind-
inni er biflíustaður, letraður með giltu letri: »Mínum sorgargrát
5*