Norðlingur - 02.08.1876, Qupperneq 3

13
14
5. fxírður alþiugism. fmrðarson á Rauðkollsstöðum fyrir Snæfells-
nessýslu.
6. f>orleifur þorleifsson frá Bjarnarlmfn fyrir söinu syslu.
7. Jakob Guðmundsson Miðdalaprestur, fyrir Dalasýslu.
8. Indriði Gíslason fyrrum alþingismaður, fyrir sömu sýslu.'
9. Eiríkur Briem fu'ngeyraklaustursprestur, fyrir Húnavatnsýslu.
10. Erlendur Pálmason sýslunefndarm , fyrir sömu sýslu.
Sakir þess, að svo fá kjördæmi áttu löglega kosna fulltrúa á fund-
inum, kom hinum kjörnu fundarmönnum saman um, að hann gæti ekki
haft aðra þýðingu en þá, að þeir, sem ættu þátt í honum, bind-
ust í að leitast við að fá almenning og yflrvöld til að aðhyllast og
fylgja fram ályktunum fundarins. Eyrir því virtist þeim ráð að
auka ílokk sinn með nokkrum þeirra, er komu ókosnir á fundinn,
Og það því fremur, sem þeir voru sumir komnir langt að beinlínis
í því skyni að taka þátt i fundargjörðunum fyrir sitt hðrað, þótt
engin regluleg kosning hefði frarn farið. Yarð tala þeirra, sem
tóku þátt í umræðum og atkvæðagreiðslu á fundinum, við það 16.
Fundarstjóri var kosinn Jón Jóusson ritari, fundarskrifari Björn
Jónsson ritstjóri fsafoldar.
f>essi mál voru tekin lil umræðu á fundinum:
1. Kláðamálið, sem var aðaltilefni fundarhaldsins. Fundar-
stjóri skýrði fyrst frá þvl, er sér sem lögreglustjóra í kláðamálinu
væri kunnugt um ástandið á kláöasvæðinu. Fyrir sunnan Botns-
voga hetði hvergi orðið kláðavart síðan fyrir sumarmál, nema á
einum bæ í Grímsnesi (Vatnsholti). f>ar hefði kláðabóla fundizt i
einni á í miðjum f. m , og vissu menn að vísu eigi með vissu,
hvort það hefði verið «hinn sóttnæmi, sunnlenzki fjárkláði», en tekið
það svo til vonar og vara, og farið þegar að baða alt föð á bæn-
um og á 2 næstu bæjum. f>að yrði gjört þrisvar. Ur Borgar-
flrði hefðu heyrzt kláðasögur af 3 bæjum í vor (Grafarkoti, Hesti og
Kistufelli), en verið borið aptur, að það væri hinn sóttnæmi kláði.
En því væri þó valt að treysta, að minsla kosti'væri það ósannað.
Fulltrúarnir úr Borgaríirði leiddu rök að því, að þetta hefði reynzt
óþrifakláði.
f>ó kom öllum saman um, að svo væri kláðasvæðið ótrygt enn
þá, að brýna nauðsyn bæri til að setja trauslar varnir gegn hætt-
unni þaðan fyrir heilbrigðu sveitirnar. Fundarstjóri skýrði frá, að
á austurtakmörkunum hefði verið settur vörðnr 15. maí þ. á., með
samþykki amtmanns frá 6. s. m. Hann væri að vísu fámennur (6
menn), og næði að eins yfir skamt svæði, en nærsveitirnar að aust-
an færu eigi fram á meira, sem sýndi sig líka á því,að þær hefðu
nú ekki sent fulltrúa á þingvallafund.
f>ar á móti skýrðu ýmsir fundarmenn frá, að enn væri ekki kom-
in á tryggileg vörn hinumegin við kláðsvæðið, að norðan og vest-
an, og var það samldjóða álit fundarmanna að nauðsynlegt væri
sem allra fyrst að fylgja fram þcim varnarráðstöfunum, sem Stóru-
borgarfundurinn 11. febr. þ. á. fór fram á, en það var heimagæzla
í efra parti Borðarfjarðarsýslu, — sem þegar er komin á —, vörð-
ur frá efra enda Skoradalsvatns uppí Geitlandsjökul, og eptirlit við
Ilvítá, einkurn liið efra til þess að tryggja heimagæzluna. f>etta
þrent skyldi koma í stað Hvítárvarðar, sem tíðkazt hefur að und-
anförnu, en aldrei reynzt nema ótryggur. Töldu menn vafalaust
meíri trygging að þessum ráðstöfunum; var meðal annars tekið
fram, að þótt heimagæzla hefði jafnan verið talin örðug og því ó-
trygg, væri mikil ástæða til að treysta heimagæzlu Borgfirðinga í
snmar, vegna sauðaskurðarins í vetur, og þess annars, að þeir ættu
á hættu að verða af skaðabótunum fyrir hann, ef heimagæzlan
brygðist. Skorradalsvörðurinn mundi líka styðja hana, að því leyti
sern hann stöðvaði slrauminn að austan (úr f>iugv.sveit o. s. frv.).
f>ó er Skorradalsverðinum einkum ællað að varna fé að streyma
fyrir ofan bygð og heimahaga norður og vestur á heiðar-afrötti.
í þennan vörð kom mönnum saman um að eigi þyrfti meira en 10
menn. Til eptirlitsins við Hvítá voru og allir á því að 10 menn
mundu nægja, nema fundurmaðurinn fýrir Eyjafjarðarsýslu ritstjóri
Skapti Jósepsson áleit 10 inanna eptirlit meðfram allri Hvítá al-
veg ónógt og ótryggjandi til þess að varna útbreiðslu kláðans norð-
ur og vestur, og stakk því uppá 25 mönnum til eptirlits, er Norð-
lendingar og Vestfirðingar sjálfir kysu. Fundarmenn að vestan
skýrðu frá, að á kláðafundi í Stykkishólmi 21. f. np af kosnum
inönnum úr Dala, Snæfellsnes- og Hnappadalssýslum hefði aml-
rnanni verið rituð áskorun um að samþykkja og fyrirskipa 10 manna
eptirlitsvörð. Til þess að útvega þá sem vantaði í Skorradalsvörð-
inn og eptirlitið, og koma hvorutveggja á tafarlaust, bað fundurinn
fundarstjóra, lögreglustjórann í kláðamálinu, að fara upp í Borgar-
fjörð þegar eptir fundinn, og varð hann fúslega við þeirri áskorun.
SamkvæmtStóru-Borgarsamþyktinni, sem meiri hluti fundarins hallað-
ist að, skyldi greiða varðkostnaðinn samkvæmt fyrirmælum tilsk. 4.
marz 1871, og eins kostnaðinn við eptirlitið, þ, e. að helmingi af fjár-
eigendum í vesturamtinu og norðuramtinu, en að helmingi úr jafn-
aðarsjóðum þessara amta, en til þess vantaði nú samþykki amt-
mannsins fyrir norðan og fjárveitingu amtsráðanna, og ekki tími
til að bíða eptir því. En með því að talið er sjálfsagt, að þetta
mundi fást, tók fundarsljóri með stuðning fulltrúa Húnvetninga og
vestanmanna að sér varðkostnaðar ábyrgðina í bráð, til þess að
þegar yrði brugðið við að setja vörðinn. Áður en vörðurinn yrði
settur, skyldi smala alla afrétti beggja megin varðstöðvanna og hafði
lögreglustjórinn þegar gjört ráðstöfun til þess.
þá var tekið til umræðu annað alriðið: hvað gjöra skyldi
eptirleiðis til upprætingar kláðans. Fundarstjóri eggjaði mjög á, að
hyggja eigi á annað en að styrkja valdstjórnina til að koma frain
þeim ráðum er henni þættu tiltækilegust og lög heimiluðu nú sem
stæði, sem Sé böðunum og lækningum. Öðru yrði eigi framkom-
ið nema með frjálsum samtökum, sem mjög væru hæpin, eins og
reynslan sýndi. j>essu mæltu fiestallir fundarmenn sterklega á
móti og leiddu rök að því, að skynsamiegur og gætilegur niður-
skurður væri ekki einungis hið eina óbrigðula ráð tit útrýmingar
kláðanum, heldur og að öllu samantöldu lang-kostnaðarminsta að-
ferðin. Landinu mundi að vísu um megn að bæta allan skaðann
í einu, ef skorið yrði sama ár niður á öllu kláðasvæðinu, enda væri
hvorttveggja, að engin von væri um að fá því framgengt með þeim
lögum, er mi stæðu , og líka mest í það varið, að geta þrengt
kláðaskvæðið til þess að gjöra hægra fyrir að halda vörð um það
eptirleiðis. Lækninga-aðferðin reyndist hvervetna hér á landi óá-
reiðanleg, jafnvel þar sem menn hefðu bæði vilja og kunnáttu til
að beita henni, meðal annars og ekki sízt vegna þess, að aðalskilyrð-
ið fyrir henni væri að fénu væri haldið við hús og hey árið um
kriug, enda hefði aldrei ko.nizt svo langt í þessi tultugu ár, að
tekizt hefði að lækna heilt hérað (sýslu) í einu; en alveg gagnslaus
hlyti hún að verða þar, sem bæði vantaði vilja og kunnáttu til að
beita henni. Valdboðnar lækningar kæmu aldrei að haldi. Afþess-
lun ástæðum væri öldungis ómissandi að beita nú algjörðum nið-
urskurði, ef kláði kæmi upp í Borgarfirði eptir þetta, það er að
segja að hausldegi; — á öðrum tímum árs væri algjörður niður-
skurður alveg óhafandi. f>að mælti og sérstaklega með niðurskurði
í Borgarfirði, að við það þrengdist kláðasvæðið og fengjust marg-
falt kostnaðarminni og tryggvari varðstöðvar en ella. Eu með því að
ekki helir orðið kláðavart í syðra (neðra) hiuta Borgarfjarðarsýslu á
annað ár, og fjáreigendur þar hafa nú vörð í sumar alt í kring uin
sig frá neðra enda Skorradaisvatns ofan í sjó og frá efra endanum
suður í Botnsvoga, var talið nægilegt að skera í efra partinum fyr-
ir ofan Skorradalsvatn, þar sem sauðirnir voru skornir í vetur.
Færi slikur niðurskuröur fram í haust, yrði hann eigi annað ea
framhald af sauðaskurðinum í vetur sem leið. Með því að full-
trúar IJorgfirðinga töldu mikil líkindi til, að allir fjáreigendur þar
benti með hinui á hið skoplega refsandlit «bæjargreifans glataða»
og hneigði sem snöggvast höfuðið um leið.
Blokk varð það fyrst fyrir, er hann vaknaði morguninn eptir,
að hann hljóp upp í litlu kompuna og tók ofan myndina, sem
lijekk þar á hinum þykkasta steinvegg í húsinu. J>á sá hann [óð-
ara slein einn , er sýndist vera síðar greyptur, enn hinir aðrir
steinarnir inn í múrinn. Hann losaði steininn og fann holu í
veggnum, og þaðan dró hann út skjalaböggulinn , er hann lengi
liafði að lcilað. Ilann kenndi böggulinn þegar og braut hann upp.
J>ar voru margir reikningar og brjef. Hann fletti þeim í sundur á
alla vegu, þangað til hann kom loks auga á skjal eitt, ritað á ensku,
er liann skildi ekki. Nú er hann stóð með skjal þetta í hendi
sjer, minntist hann svo gjörla þess, er hann ,hafði tveim sinnum
dreymt á ferð sinni erlendis, að honum þótti því nær sem sæi
hann ókunnuga mannshönd, er ;benti á skjalið. Hann stakk þá
með skyndi öllum skjölunum í barm sinn og fór burt úr ktefanum.
Á Bækidalsgarði hafði mönnum verið skapþungt af því, er Iírist-
inn Biokk brá af vanda sínum og kom þar eigi þrjá daga. Langi
bafði öðru hvoru verið að skrifa og koma burt brjefum. Meðan
á þessu slóð, hafði hann verið svo klökkur, sem væri hann að
senda frá sjer tíðindi um andlát einhvers návinar síns, ellegar erfi-
ljóð eptir bann. Loksins kom brjefmiði frá Blokk, en hann skrif-
aði eigi annað enn það, að hann kæmi hið bráðasla og vonaði
þesS, að liann mundi sjá heimamenn með betra bragði enn næst
á undan. Langi var nú og þegar tekinn að hefja upp brún og
sýna sig aptuf með glaðlegum svip, Svo sem honum var tamast.
Emilía var stillt og liógvær, en þó varð henni það endur og sinn-
um, að hún stundi þungan, þar sem hún var að fara með börnin
og skemmta sjer með því, hvað þau væru yndisfeg. Soffía sat
þegjandi við sauma síua, en leit einatt upp hitíum stóru og dökku
augum sínum með ynnilegfi blíðu, til þess að virða fyrir sjer þau
hjónin, er hún unni svo mikið og sem þau bæði, Blokk og Soífía,
vildu svo gjarnan liðsinna. Hin fögru augu hennar sýndu þess
merki, að hún hafði bæði vakað og grátið ; en yfirbragð hennar
var likt því, er stundum hafði sjezt á andliti föður hennar, þar
sem hann kenndi sig mann til að bera örlög sín og láta eigi hug
bila.
J>að var komið nær miðjum degi. Pósturinn var nýkominn
með brjef og frjeltablöö. Langi hafði óðara gripið hjeraðsblaðið
þar í amtinu, svo sem Vaöri lionum mikil forvitni á einhverju, erí
því mundi standa.
þarna er það þá komið I mælti hann við konu sína og rjetti
að henni blaðið. Nú skulum við líta svo á, sein það sje skrifað
moð Guðs fingri, og láta hann ráða. Mjer hefir hingað til orðið
allt að láni. Jeg er fæddur á jóladagsmorguninn , og þú skait
sanna það, Emilia! að maður þarf ekki endilega að búa á Bæki-
datsgarði til þess að vera ánægður.