Norðlingur - 15.11.1877, Page 2

02
Í)1
um í olíkur, og man eg eigi betur en meiri hlutinn af okkur
sambekkingum fengi við burtfararpróf ágœtlega í lanóafr., cn hin-
ir dável, og í swgu flestir dável og sumirágattlega. Yfirlit (Over-
Mik) yfir pessar námsgreinir Iieimtaði bvorki kennarinn nð rektor
af okkur fyr en aðalpróf fór að nálgast, því þeir álitu að það vœr-
um \iö þá fyrst ftrrir um. Ilðr er því öllu snúið öfugt; því cigi
er hægt að skilja að yfirlit eigi að þvða sama og ágrip (Udtog)
scm brúkað er um kunnáttuna í íslands sögu 3. gr. e. Ilversu
margir ætli sðu nú vel færir, hðr og þar um land alt, til þess að
kenna þetta, einkum þó ágripið at íslands sögu? íslenzku kennarinn
við skólann getur bezt borið um, hversu vel að hann hefir búið,
að roinsta kosti hina eldri stúdenta undir þann starfa ; vðr þykj-
umst að sönnu vita, að hann hafi kent þeim það er hann kunni
sjálfur, en »þeim ferst ekki að bæta brók, sem ber er um r . . .
• . . sjálfur«.
Oss þykir ckki ólíklcgt að lesandanum fari líkt og oss, cr
hann sðr ult það cr heimtað er í 3. gr. reglug. að nýsveinn kunni,
og segi jafnvel í heyranda hljóði: .Skelfing cru þeirvíst gáfaðir
setn heimta allan þenna feikna lærdóm af 12 ára barninu«, sbr. 3. gr. 2.
]>areð vðr ckki með cinlægri viðleitni höfurn gctað séð að það væri
þarfiegt, hentugt eða jafnvel mcð nokkru viti mögulegt að heimta
svo fjarska mikla kunnáttu hjá nýsveinum , þá ráðuin ver til af
ofangreindum ástæðum að fella úr reglugjörðarinnar 3. gr., 2. c.
d. r., Dámsgreinar þær, sem þar eru laldar sem skylda við
inntökuprtifið í 1. bekk, en hnlda vildnm vér þó helzt ágripinu af
ísl. sögu, en hana eru nú reyndar allflestir kennarar, er almenn-
ingur á völ á sem stcndur, cigi færir um að kenna. Vér vilj-
um af alefii ntæla á móti því að alþýðu sð svo stórlega fþyngt að
óþörfum, og það sér hver heilvita maður, að ef ,öli kenslan ílat-
fnu, sögu og landafræði færi eingöngu fram f latínuskólanum,
þásparaðiþaðmiklumeira en helming af undirbún-
ingstíma og tilkostnaði, því þá yrðu hinar lærdómsgrein-
arnar svo óbrotnar að ekki þyrfti á liinum dýru skólagengnu
kennurum að halda, heldur ga:tu margir bændur sagt sjálfir til
sonum sínum undir skólann , og þætti oss það eiga vel við,
oða þá fengið ódýran kennara fæpan vetrarti'ma; þar sem undirbún-
ingurinn undir hið stóra inntökupróf reglagjörðarinnarmundi nema
eitlhvað 3. ára timahili lijá sprenglærðum kennara, og getur hver
sein vill reiknað út, hvað sparist við uppástungu mína á nálægt 100
skólapiltum.
fegar litið ertil hins langa og mjög svo k os tnaðarsama 'skóla-
líma í Reykjavík, má ganga að því vísu, að alþingi, sem er liæsti
rcttur í þessu máli, felli þctta óhagkvæma, óþarfa, þunga
og kostnaðarsama undirbúningsnám, og fiytji að mestu leyti
alia kensluna í áðurtöldu heimanámsgreinum til skólans, og er engin
ástæða til annars en að fulltreysta því, að hinirmörgu ágætu þjóð-
lyndu kenuarar skólaus bæti fúslega þessu litla ómaki við sig, þeg-
ar þeir sjá hversu mikinn hag alþýða hcfir af því, og sýni henni
með því, að þeir kunni betur að meta launaviðbótina, er al-
þingi veitti þeim 1875, en útlítur fyrir, að hinir hálaunuðu asses-
sorar í yflrrðttinum gjöri (sjá ísafold IV, 22).
(Framhald).
AUGLÝSING
um
reglugjörð fyrir hinn lærða skóla í Reykjavík.
Samkvæmt þegnlegum lillögum Btjórnarráieins hefir hans hátign
konunginum þóknazt 11. þ. m. (jú’i) allramildilcgast afc stabfesla eptir-
f yl pjandi reglugjörb fyrir hinn læifca ekóla f Eeykjavík,
1. grcin.
þaö er ætlunarverk hins lærta skóla, ab veita lærisveinutb þeim,
cr í hann ganga, almenna menlun, og jafnframt, meb því at> eíla
þekkingu þeirra og glæ&a sáiargáfurnar, gjöra þá færa um ab njóta
kenslu vib ætri mcntunarslofnanir, svo sem vit) prestaskólann ebur,
háskólann.
2. grein.
Skólaiærisveinum skal skipt í 5 bckki; skulu þeir vera 1 ár í
hverjum af 4 hinum fyrstu bckkjunum , cn 2 ár í lrinum fimmta,
og Ijóka þeir þá af öllu skólanámi sfnu á 6 árum.
3. grein.
Ábur en nokkwr kemst f skóiann verfcur hann ab sýna vitnis-.
burt um þat), ab sibferbi bans sð óspilt.
Til þess ab pillur vcrbi tekinn í nebsta bekk úthoimtiet:
1. ab liann sfe eigi yngri cn 12 ára og eigi eldri en 18 ára
og ab hann sé bólusettur, og ekal hann því afhenda skólastjóra
skírnar- og bólusetningarvottort, ábur en hom m leyíist ab ganga und-
ir inntökupróf.
2. ab bunn gangi undir próf, cr sýni,
a, ab hann sé læa og skrifandi og riti móburmál sitt stór-
lýtalaust,
b, ab hann geti lagt ót dönsku á íslenzku úr lesnum kafia,
sem eö ab minsta kosti 100 blabsíbur í 8 blata broti.
C, ab hann hafi numib atalatriti hinnar latfnsku máliýsing-
ar, og geti lagt ót latlnu á fslenzku ór iestium kafia,
scm svari hðr um bil 100 blatsítum í 8 hlaba broti,
d, ab hann liali liurnib yfirlit yfir alla landifrætina,
e, ab hann bafi numib yíirlit ylir liclztu vitburbi í verald-
arsögunrii og ágrip af Islands sögu,
f, ab bann bafi numib hinar svo nefndu fjórar atalgrciuir
talnafrætimiar f heilu og brotnu.
Vilji einhver piltur setjast ofar en í netsta bekk, fær hann þab
meb því skilyibi ab liann sð cigi eldri en svo, ab aldur lians sarn-
svari aldursákvörbunum þeim, er getlb var, og aö hann gangi undir
próf f öllutn þeim lærdómsgreinuni, sem lærisvcinar skólaus taka próf
i, ábur en þeir flytjast upp í þann bekk, er hunn vill setjast í, og
liafi numib svo mikib f þessum lærdómsgrciuutn, scill Útlieimlist til
þcss ab ílyljast upp f bekkiun.
Ef eldri piltur eu er tii tekib liðr ab *fratnan vili komast f
6kóia, geta yfirstjórncndur skólans leyft þab, ef skólastjóri mælir
meb því.
4. grein.i
Kenslngreinir eru þessar:
1. Islenzka. Hana skal kenna í ölluni bekkjum skólans, og skal
haga kenslunni svo, ab pilturn lærist ab tala og rita roóðurmál sitt
hreint, rðtt og iipurt; skulu þeir og smámsaman kynnast bókmenta-
sögu Islands og iiinum helztu ritum þess. I allri tungumálakeuslu
með 20,0C»0 liðsmanna frá Englandi og Frakklandi. það var eigi
ælluu stórveldanna að herjaá Peking eða vinna lönd Sinverja, lieidur
átti að sýua þeim við livað mikið ofurcfii þeir æltu, þar sem væru
Frakkar og Englendingar. Tilgangurinn var sá, að þeir ætluðu að
gjöra nýjan verzlunarsamning í ágóðaskyni. En Palikao vissi eigi
\ið hvern hann álti að semja, og svo frélti hann þau ófagnaðar-
tíðindi, að óvígur her Tattara væri á leiðinni og kæmi til liðs Pek-
ing. Ilelztu embættismenn voru flúnir úr liöfuðborginni út f land.
þá kom Ignaticff alt í einu að vestan, og bauð Englendingum og
Frökkum liðveizlu sína; hann kom lundveg til Peking, og bafði á leiðinni
komizt í kunningskap við marga heldri menn Sínvcrja; íór liann
nú lil þeirra og gat spurt uppi emhællismenniria er flúið höfðu úr
horginni. J\leð mesta iagi tókst houum að ná tali við einn ráð-
lierrann og síðan við keisara. Ráðlagði liann keisara að semja sem
skjótast við Englendiiiga og Frakka. Setti hann sjálfan sig í gisl-
ingu til tryggiDgar þvi að kosli keisara yrði eigi þröngvað, þetta
hepnaðist prýðilega, og siopp Jgnatieff úr varðlialdinu að fámdögum
iiðnum, en Napoleon 111. sæmdi liann kommandörkrossi heiðurs-
iylkingarinnar fyrir þeDna greiða. Ignatieff gleymdi ekki ætljörð simii,
þótt hannynni í hag Englendingum og Frökkum; náði liann þá með
samningum haldi á Amúrlandi og tuttugu og tveimur höfnum.
Eptir þetta komst Ignatieff í öndvegi á Rússlandi. Gjörði keis-
ari hann að sendihcrra sínum í Miklagarði, og hefir liann dvalið þar
í 12 ár, og unnið meira en sagt verður. Öll hans ráð liafa orðið
Tyrkjum skæðust. Áður en ófriðurinn hófst, var liann í mestuni
roetum af öiluin Norðurálfu mörinum í Miklagarði, og þótti enginn
erindreki standa lionuin jaliifætis. JJeíir liann nú í seinni líð átt
mikinn þátt í austræna málinu, sem alþýðu er kunnugt af Skírni og
hlöðunuin. Vér skulum nú einkum segja frá fyrri störfum Igua-
íieffs. Hann var á sumrum í Bujukdere, en sat í Pera á vetrum;
heimsóttu hann sífelt höfðingjar Tyrkja, sumir til að ávinna sér
hylli hans, en sumir til að ónýta haus ráöagjörðir, cf mögulegt
væri. í Miklagarði var hann kallaður »rússneski soldáninn», og
það var sannarlegt réttnefni. Hann var eins og heimamaður bjá
Abdul Aziz, og þar eð liann talaði lyrknesku þurfti hann engan
túlk. Enginn af scndiherruuum í Miklagarði, gatleikiðþað eptir lion-
um ; því varð hann og mest mctinn. Aldrci byrjaði liann samræður við
soldáu um pólitisk inál, heldur skrafaöi liann um nýjungar, smúsögur
°g bæjarþvaður; gjörði mikið gaman,og lék sér þannig með soldán.
Fór soldán nálega œtíð aö ráðum bans, og ráð lians voru ælíð hin
hættulegustu fyrir Tyrki. Svo sögðu sumir, að Ignatieff hefði róið
undir þeim nföingsverkum og ofsóknum vib kristua menn, er mest
hafa orðið Tyrkjum lil ófrœgðar, en það er að líkindum engin bæfa.
það er orðin venja í Miklagarði að skoða Ignatieff sem óheillavætt
Tyrklands og honum er kenl þar um allar óhamingjur Tyrkja. Hon-
um var brígzlað um hugleysi fyrir það, að hann hafði um sig nokk-